Noto'g'riligi ham noto'g'ri
Notoʻgʻriligi ham notoʻgʻri — bu xatolardan biri boshqasidan koʻra aniqroq notoʻgʻri boʻlsa, ikkita xatoni tenglashtiradigan bayonot. Buni Maykl Shermer Asimov aksiomasi sifatida tasvirlagan. Xato Isaak Asimovning „ Notoʻgʻrining nisbiyligi“ insholar kitobida keltirib oʻtilgan[1] hamda 1989-yilgi " Skeptical Inquirer " jurnalining 1989-yil kuzida chop etilgan shu nomdagi maqolada[2] muhokama qilingan:
Odamlar Yerni tekis deb o'ylashganda, ular xato qilishgan. Odamlar Yerni sharsimon deb o'ylashganda, ular noto'g'ri edi. Ammo agar siz Yerni sharsimon deb o'ylash Yerni tekis deb o'ylash kabi noto'g'ri deb hisoblasangiz, sizning fikringiz ikkalasini birlashtirgandan ko'ra noto'g'ri.
Bu nazariyani Asimov ilm-fanning ham progressiv, ham yigʻindisi ekanligini tushuntirdi. Ilmiy nazariyalar keyinchalik notoʻgʻri ekanligi isbotlangan boʻlsa ham, ularning notoʻgʻrilik darajasi vaqt oʻtishi bilan susayadi, chunki ular oʻtmishdagi xatolarga javoban oʻzgartiriladi[3]. Misol uchun, sunʼiy yoʻldosh oʻlchovlari natijasida toʻplangan maʼlumotlar, yuqori aniqlik darajasida, Yer shakli mukammal sfera yoki hatto tekis sferoid yoki geoiddan qanday farq qilishini koʻrsatadi[3].
Shermerning taʼkidlashicha, notoʻgʻri boʻlish notoʻgʻri boʻlishdan ham yomonroqdir (yaʼni notoʻgʻri boʻlish)[3].
"Notoʻgʻrining nisbiyligi" ni koʻrib chiqqan Jon Jenkinsning[4] soʻzlariga koʻra, Asimov kitobining sarlavhali inshosi "Menimcha, bu Asimovning fan haqidagi fikrlarini tushunish uchun ham, muqarrar anti-fan hujumiga qarshi qurollanish uchun ham muhim ahamiyatga ega. Koʻpincha eshitadi — [bu] nazariyalar har doim dastlabki va fan haqiqatan ham hech narsani „bilmaydi“.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Soxta ekvivalentlik
- Noto'g'ri balans
- Bolalarga yolgʻon gapirish
- Hatto noto'g'ri emas
- Oʻyinchoq modeli
- Haqiqiy oʻxshashlik
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Asimov, Isaac. The Relativity of Wrong. ISBN 1-55817-169-X (paperback, 1989); ISBN 1-57566-008-3 (paperback reissue, 1996).
- ↑ Asimov Isaac (Fall 1989). "Wronger Than Wrong". The Skeptical Inquirer. https://skepticalinquirer.org/1989/10/the-relativity-of-wrong/.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Shermer M (November 2006). "Wronger Than Wrong". Scientific American 295 (5): 40. doi:10.1038/scientificamerican1106-40. http://www.sciam.com/article.cfm?id=wronger-than-wrong.Shermer M (November 2006). „Wronger Than Wrong“. Scientific American. 295 (5): 40. doi:10.1038/scientificamerican1106-40.
- ↑ „Welcome to Jenkins' Spoiler-Laden Guide to Isaac Asimov's The Relativity of Wrong“ (2006-yil 26-fevral).