Nikolay Tomskiy
| Nikolay Vasilyevich Tomskiy | |
|---|---|
| Tavalludi |
19-dekabr 1900-yil Ramushevo, Starorusskiy uyezdi, Novgorod gubernatorligi, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
22-noyabr 1984-yil (83 yoshda) Moskva, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Kasbi | haykaltarosh |
| Mukofotlari |
   |
Nikolay Vasilyevich Tomskiy (asl ismi – Grishin; 1900-yil 7-dekabr, Rossiya imperiyasi, Novgorod viloyati, Starorusskiy tumani, Ramushevo qishlogʻi – 1984-yil 22-noyabr, Moskva, SSSR[1]) – sovet haykaltaroshi, monumentalist, oʻqituvchi. SSSR Badiiy akademiyasining prezidenti (1968—1983). SSSR Badiiy akademiyasining akademigi (1949; muxbir aʼzosi 1947). Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1970). SSSR xalq artisti (1960). Lenin ordeni (1972), beshta Stalin mukofoti (1941, 1947, 1949, 1950, 1952) va SSSR Davlat mukofoti (1979) laureati[2].
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nikolay Grishin 1900-yil 7-dekabrda Ramushevo qishlogʻida (hozirgi Rossiyaning Novgorod viloyati, Starorusskiy tumani) temirchi oilasida tugʻilgan.
Otasi 1914-yilda frontga ketganligi sababli Birinchi jahon urushining deyarli barcha yillarida oila boshligʻi boʻlgan[3]. Fuqarolar urushi boshlanishi bilan u Qizil Armiya safiga chaqirilgan, jang qilgan va yaralangan.
Ramushevoda deyarli 20 yil yashadi. Keyinchalik u Staraya Russaga koʻchib oʻtdi, tasviriy sanʼatga qiziqish sabab koʻp qirrali isteʼdodli shaxs, rassom, sayohatchi Vasiliy Semyonovich Svarogning tashabbusi va saʼy-harakatlari bilan tashkil etilgan Xalq uyining drama toʻgaragiga kirdi. Unga haykaltaroshlik bilan shugʻullanishni maslahat bergan V.S.Svarog boʻlgan.
Demobilizatsiyadan soʻng, 1923-yilda u Petrogradga (hozirgi Sankt-Peterburg) borib, u yerda Sanʼat-pedagogika kollejining (hozirgi N. K. Rerich nomidagi Sankt-Peterburg rassomlik maktabi) haykaltaroshlik boʻlimiga oʻqishga kirdi, uni 1927-yilda tugatdi[4]. Uning rahbari Vsevolod Vsevolodovich Lishev edi. U birinchi ishini 1925-yilda Leningrad inqilob muzeyida V. I.Lenin xotirasiga bagʻishlangan koʻrgazmada namoyish etgan. 1920—1930-yillarda u Leningradda monumental va dekorativ haykaltaroshlikni tiklashda ishtirok etdi, XIX asr rus haykaltaroshlik maktabining anʼanalarini oʻrgandi. Bu vaqtda rassom S.M.Kirov haykali ustida ishlayotgan edi (1935-yilda Leningraddagi shu nomdagi tuman kengashi binosi yaqinidagi Kirov maydonidagi yodgorlik loyihalari boʻyicha Butunittifoq tanlovi eʼlon qilingan edi. Haykaltarosh N.V.Tomskiy va meʼmor N.A.Trotskiy gʻalaba qozongan). Yodgorlik 1938-yil 6-dekabrda ochilgan. Poydevorda fuqarolar urushi va mehnat mavzusiga bagʻishlangan barelyeflar oʻrnatilgan. Ushbu ishi uchun SSSRning Stalin mukofoti bilan taqdirlangan. U 1937-yilda haykaltarosh „A.Busigin“ haykalini (gips) yaratdi.
Nikolay Vasilyevich Tomskiy 1984-yil 22-noyabrda Moskvada vafot etdi. U Novodevichy qabristoniga dafn etilgan (10-uy).
Mashhur ishlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Moskvadagi G'alaba ko'prigining haykaltaroshlik dizayni (1943-yil),
- Leningraddagi V.I.Lenin yodgorligi (1949-yil),
- Toshkentda V.I.Lenin haykali (1979-yil).
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Скульптор Томский Николай Васильевич“. www.yavarda.ru. Qaraldi: 3-noyabr 2023-yil.
- ↑ „Награды Томского Николая Васильевича“. www.msu-gold.ru. Qaraldi: 3-noyabr 2023-yil.
- ↑ „Скульптор Николай Томский“. www.n-metro.ru. Qaraldi: 3-noyabr 2023-yil.
- ↑ „Санкт-Петербургское художественное училище имени Н. К. Рериха“. 2009-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-avgust.