Muhammad al-Arabiy ad-Darqoviy
Abu Abdulloh Muhammad al-Arabiy ad-Darqoviy marokashlik boʻlib, tasavvufning shoziliylik tariqati rahnamosi. Zikr hamda kundalik hayotga oid koʻrsatmalarni targʻib qilgan maktublar muallifi. U dunyoviy ishlariga aralashmaslikni taʼkidlab, baraka haqidagi daʼvolardan foydalanadigan boshqa tasavvuf tariqatlariga qarshi gapirgan[1]. Hukumatga qarshi qoʻzgʻolonlarni qoʻllab-quvvatlagani uchun Marokash hukmdori Mavlaviy Sulaymon (h. 1792–1822) tomonidan qamoqqa tashlangan, lekin Abdurrahmon (h. 1822–1859) tomonidan ozod qilingan.
Shoziliy tariqatining Darqava oqimi uning oʻlimidan soʻng taʼlimoti atrofida tashkil etilgan boʻlib, oqim aʼzolari turli ijtimoiy guruhlardan kelib chiqqan. Darqava bir paytlar Marokashdagi eng muhim tariqat boʻlgan boʻlsa-da, Shimoliy Afrika boʻylab tarqalgach, taʼsiri kamayib ketgan[2]. Qabri Rifdagi Bou Brih zaviyasida.
Maktublari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Deyarli barcha maktublar tasavvuf ustozlari ochiq muhokama qilmagan daʼvat yoki zikrning markaziy usullariga asoslangan usulga taalluqlidir[3]. Maktublarni al-Arabiy ad-Darqoviyning oʻzi tuzgan, shogirdlari koʻchirgan va toshbosma yozuvda Fos tilida koʻp marta nashr qilingan. Titus Burckhardt XIX asrdagi ikkita qoʻlyozma hamda toshbosma nashri asosida tarjima ishini amalga oshirgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Al 'Arbi Al Darqawi, Majmu'at Rasa'il (Letters from Al Darqawi to his disciples), Casablanca, 1999
- The Darqawi Way (The Letters of Al-Arabi al-Darqawi translated by Aisha Bewley), Diwan Press, Norwich UK, 1980, ISBN 0-906512-06-9
- Letters of a Sufi Master, The Shaykh ad-Darqawi, Shaykh al-'Arabi ad-Darqawi, Translated by Titus Burckhardt, Preface by Martin Lings, Fons Vitae (1998) ISBN 1-887752-16-1