Muhammad Rashid Rido
Muhammad Rashid Rido (1865-yil 23-sentabr, Usmonli Suriya — 1935-yil 22-avgust, Qohira, Misr) — Misr diniy va jamoat arbobi, musulmon islohotchisi. „Musulmon birodarlar“ning mafkuraviy salaflaridan biri. 1898-yildan beri „Al-Manar“ („Mayoq“) jurnali muharriri. Muhammad Rashid Rido shariat pozitsiyalarini jonlantirishni asosiy vazifa deb bilgan va arab davlatlarining yevropalashuvini tanqid qilgan[1].
Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Muhammad Rashid Rido 1865-yil 23-sentabrda Tripoli yaqinidagi Qalamun qishlogʻida tugʻilgan. U Muhammad Abduh va Jamoliddin al-Afgʻoniy[2] tarafdoridir. 1898-yilda u „Al-Manar“ ijtimoiy-siyosiy va diniy jurnaliga asos solgan va umrining oxirigacha uning noshiri boʻlgan. 33-yoshida u Misrga koʻchib oʻtdi. 1912-yilda u musulmon targʻibotchilarini tayyorlaydigan targʻibot va ustozlik maktabiga asos soldi. 1919-yilda u imperialistik kuchlarga talablarni ishlab chiqqan Suriya Kongressining raisi edi. 1920-yilda u Misrga qaytib keldi. Muhammad Rashid Rido musulmon mamlakatlariga (Suriya va Falastin) mustaqillik berishga harakat qildi[3].
Qarashlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
1922-yilda Rashid Rido oʻz asarini nashr etdi, unda u xalifa saylanishi kerak boʻlgan Arab xalifaligini qayta tiklash tarafdori edi. Xalifa davlatni himoya qilish va shariat qonunlarining amal qilishini taʼminlashga majburdir. Xalifalikning monarxiyaga aylanishiga yoʻl qoʻymaslik uchun u xalifani bu lavozimdan chetlatish huquqiga ega boʻlgan maxsus kengash (shoʻro) tuzishni taklif qildi. 1924-yilda Usmonli imperiyasi tugatilgandan soʻng R. Rido tarixda qolgan xalifalikka muqobil boʻlgan „islom davlati“ atamasini kiritdi. Pokistonda islom davlati va musulmon parlamentarizmi gʻoyalari hayotga tatbiq etildi.
Muhammad Rashid Rido Qur’on tafsiri muallifi. Unda u islom dinining asosiy qoidalari ijtimoiy va ilmiy-texnika taraqqiyotiga zid emasligini taʼkidlagan.
Kitoblari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Islom birligi“ (1921)
- „Halifalik yoki Buyuk Imomat“ (1922)
- „Vahhobiylar va Hijoz“ (1925)
- „Imom Shayx Muhammad Abduh“ (1931)[3].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „РИДА Мухаммед Рашид“. Persons-Info.com. 2013-yil 10-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-mart.
- ↑ Али-заде 2007.
- ↑ 3,0 3,1 Калинин Н. Г. „Рида Мухаммед Рашид“,. Большая советская энциклопедия: В 30 т.. М.: Советская энциклопедия, 1969-1978.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ali-zade A. A. Rida Muxammad Rashid // Islamskiy ensiklopedicheskiy slovar. — M. : Ansar, 2007. — ISBN 978-5-98443-025-8. (CC BY-SA 3.0)
- Калинин Н. Г. „Рида Мухаммед Рашид“,. Большая советская энциклопедия: В 30 т.. М.: Советская энциклопедия, 1969-1978.
- Шакиб Арслан. Ас-Сайид Рашид Рида ау Аха арабаин сана (Рашид Рида или сорокалетняя дружба), Дамаск, 1937.
- Ибрахим Ахмед аль-Адани. Рашид Рида: аль-имам аль-муджахид, (Рашид Рида: имам-борец), Каир, 1964.
- Adams С. С.. Islam and modernism in Egypt, L., 1933.
- Laoust H.. Le cali’fat dans la doctrine de Rasid Rida, Beyrout, 1938.