Merindol qirgʻini
Merindol qirgʻini — Fransiya qiroli Fransisk I tasdiqlagan farmon bilan 1545-yilda Provence viloyatining Merindol shahrida valdenslarga qarshi qilingan qirgʻin. Ularni gʻayridinlik uchun ayblab oʻldirishgan. Provence viloyatining harbiylari va papa qoʻshinlari yuzlab yoki minglab valdenslarni oʻldirishgan.
Merindol toʻgʻrisidagi farmon[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xristianlik dinini isloh qilishni istagan valdenslar Italiyaning Piemonte viloyatidan chiqib Chexiya, Germaniya va Fransiya protestant cherkovlariga birika boshladilar. Fransiyaga borgan valdenslar u yerdagi Luberon togʻlarida yashab maxfiy ravishda oʻz diniy udumlariga amal qilib yurganlar. Hududga lyuteranlar kirib kelgach fransuz hukumati valdenslar bilan qiziqa boshlagan[1]. Bunga javoban valdenslar oʻzlari yashayotgan hududni himoya qilishga tayyorlana boshlaganlar, oʻz istehkom hududlarini qurishga kirishganlar[1].
1541-yil 18-noyabrda Provence parlamenti „Merindol toʻgʻrisidagi farmon“ni (fransuzcha: „Arrêt de Mérindol“) chiqardi[2]. 1545-yilda qirol Fransisk I birmuncha qarshiliklardan keyin bu farmonni ijro uchun tasdiqladi. Shu yilning aprel oyida Comtat Venaissin papasining harbiy kuchlari kelib qoʻshilgan Provence viloyati armiyasi Mirendol va Kabrierdagi valdenslarga qarshi harakatni boshlab yubordilar[2].
Qirgʻin[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu qirgʻinni Provence parlamentining birinchi prezidenti Jean Maynier va Italiya urushlaridan 2000 Piemonte boʻlinmasi faxriysi bilan qaytgan Antoine Escalin des Aimars boshqarganlar[3].
Maynier va Escalin qoʻshinlari Merindol, Cabrieres va yondosh qishloqlarni qoʻlga oldilar[1]. Tarixchilar ushbu voqea oqibatida yuzlab, ayrim manbalarda minglab odam halok boʻlganini taʼkidlaydilar. Tirik qolganlar fransuz galeralariga qul sifatida sotilganlar. Umumiy hisobda qirgʻin 22 yoki 28 qishloqda olib borilgan[3][4]. Merindoldagi bir yosh yigitning miltiqdan otish orqali qatl qilinishini Yevropada bu jazoning ilk marta qoʻllanilishi deb hisoblash mumkin[5].
Qirol Fransisk I va Rim papasi Pavel III bu qirgʻin xabarini yaxshi kutib oldilar. Papa hatto Jean Maynierni imperatorga koʻrsatiladigan izzat-ikrom bilan qabul qildi[6]. Lekin Fransiya taxtiga Henry II oʻtirgach, bu qirgʻinni uyushtirganlarga jazo tayinlanishini vaʼda qildi. Parij parlamenti qirgʻin yetakchilarini sudga tortishga urindi lekin oxir-oqibatda bir kishidan tashqari barcha ishtirokchilar oqlandilar va jazosiz qoldilar[7]. Ushbu ommaviy qirgʻin valdenslarni kalvinistlar cherkovi bilan yaqinlashtirgan deb hisoblanadi[1].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Malcolm D. Lambert, Medieval Heresy: Popular Movements from the Gregorian Reform to the Reformation, p. 389
- ↑ 2,0 2,1 Audisio, Gabriel, Les Vaudois: Histoire d'une dissidence XIIe - XVIe siecle, Fayard, Turin, 1998. pg. 270.
- ↑ 3,0 3,1 „Francis I R. J. Knecht p.405“. 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 17-dekabr.
- ↑ Audisio, Gabriel (1998). Les Vaudois, p. 271.
- ↑ Monter, William. Judging the French Reformation, Harvard UP, 1999. pg 99.
- ↑ Cameron, Euan. The Reformation of the Heretics, Oxford: Clarendon Press, 1984, pg 154.
- ↑ Cameron, 154.