Agra

Agra – Hindistonning shimolidagi shahar, Uttar-Pradesh shtatida, Jam-na (Yamuna) daryosining o‘ng sohilida. Aholisi 899 ming kishi (1991). Yirik temir yoʻl tuguni. Agra – Bombay avtomagistralining oxirgi manzili. A. 16 – 19-asrlarda Boburiylar qarorgohi (poy-taxti) bo‘lgan, ayniqsa Akbar va Shoh Jahon davrida ravnaq topgan (16 – 17-asrlar). A.da 16 – 17-asrlarga doir musul-mon me’morchiligining ajoyib yodgorliklari saqlanib qolgan. "Agra-Fort" (16-asr) qasri va uning ichida "Marvarid mayejid" (17-asr), bir qancha saroylar bor. A. ya kip i da Shoh Jahon va uning xotini (Mumtoz Mahal) maqbarasi – Tojmahal joylashgan (17-asr o‘rtalarida qurilgan). Tojmahal Sharq me’morchili-gining ajoyib namunasidir. Jome mas-jid (1628), E’timod ud-Davla maqbarasi (1628) kabilar jahon me’morchiligi durdonalaridan hisoblanadi. Bularni qurishda hind ustalari bilan birga Buxoro va Samarqand ustalari ham qatnashgan. 19 – 20-asrlarda A. qayta tiklandi. Shahar tashqarisidagi bog‘da alohida ansamblni tashkil etgan universitet binosi (1927) O‘rta Osiyo me’morchiligi uslu-bida qurilgan. A. binolari marmarga ishlangan o‘yma va qadama naqshlari, fil suyagidan ishlangan buyumlari bilan mashhur. A. sanoati asosan ko‘n poyabzal, oziq-ovqat, qog‘oz, oynashisha korxonalari, Hindistonning shimolidagi eng yirik "Jons-Mils" yigiruv kombinati, elektr-texnika va boshqa korxonalardan iborat. Qo‘lda gazlama to‘qish va badiiy buyumlar yasash hunarmandchiligi taraqqiy etgan. A.da universitet (1927) va Mahatma Gandi asarlarining maxsus kutubxonasi bor.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil