Matryona Rojanovskaya
| Matryona Ivanovna Rojanovskaya | |
|---|---|
| Matryona Ivanovna Zemlyanova | |
 | |
| Tavalludi |
1910-yil Golitsino, Nijnelomovskiy uyezdi, Penza gubernatorligi, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
1980-yil 28-mart Ryazan, Rossiya SFSR, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Rossiya imperiyasi |
| Sohasi | Botanika |
| Ish joylari | Toshkent botanika bogʻi |
| Taʼlimi | SAGU (1940) |
| Mukofotlari |
  |
Matryona Ivanovna Rojanovskaya (qizlik familiyasi — Zemlyanova; 1910-yil, Golitsino — 1980-yil 28-mart, Ryazan) sovet botaniki. Oʻsimliklar morfologiyasi va anatomiyasi bilan shugʻullangan, ilmiy va amaliy ishlar olib borgan. Toshkent botanika bogʻi laboratoriya mudiri, oʻt oʻsimliklari boʻlimi mudiri, kichik ilmiy xodim boʻlib ishlagan. Toshkentni obodonlashtirish bilan shugʻullangan, togʻlarga ekspeditsiyalarda borgan, ilmiy maqolalar chop etgan, Butunittifoq koʻrgazmalarida doimiy ishtirok etgan.
Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dehqon oilasida tugʻilgan, otasi — Ivan Klimentyevich Zemlyanov (1870 (?) — 1916 (?)), onasi — Feodora (1916-yilda (?) vafot etgan). Bundan tashqari, Ivanning birinchi turmushidan ikkita opasi, katta akasi Semyon va singlisi Fyokla bor edi. Ivan Zemlyanov Birinchi jahon urushida qatnashgan, yaralangan. Taxminan 1916-yilda oʻta qashshoqlik va muhtojlik tufayli oila Toshkentdagi qarindoshlari uyiga koʻchib oʻtadi. Birinchi yozda Ivan ikki oyogʻida gangrenadan vafot etgan (yaralarning oqibati), undan keyin uch yoshli Fyokla va Teodora istisqo kasalidan vafot etgan. Akasi Semyon (uning keyingi taqdiri nomaʼlum) singlisini monastirga joylashtirgan, u tez orada Sovet hukumati tomonidan bekor qilingan. Taxminan yetti yoshida u koʻchada qolgan, oʻz tugʻilgan yilini, ismini, familiyasini, otasining ismini va tugʻilgan joyini qattiq eslab qolgan. Qariyb 10 yil oʻtgach mehribonlik uylaridan birida birinchi marta hujjatlarini rasmiylashtirib berishgan. Shifokorlar yoshini jismoniy holatiga qarab aniqlaganlar va 16 yoshli oʻspirin Matryonaning gaplariga quloq solmagan holda 13 yoshda deb baholangan. Shunday qilib, rasman uning tugʻilgan yilini — 1913-yil deb belgilashgan. 1927-yildan u tasodifan uchrashib qolgan amakisi Timofey Klimentyevich Zemlyanov (1863-1927 (?)) va amakivachchasi Mariya Timofeyevna Zemlyanova (1883-1956) uyida yashay boshlagan.
1929—1934-yillarda ishchilar fakultetida tahsil olgan. 1935-yildan „Oʻzkoʻjobuvtrest“ uyushmasida koʻnchilik oʻsimliklarini oʻrganish laboratoriyasida ishlagan. 1940-yilda Oʻrta Osiyo davlat universitetining biologiya fakultetini botanika mutaxassisligi boʻyicha tamomlab, biolog malakasini olgan. 1941-yil 25-apreldan 6-noyabrgacha Hisor tizmasi va Pomir-Oloy tizmalari boʻylab xizmat safarida boʻlib, „koʻnchilik oʻsimliklari madaniyati boʻyicha tajribalar oʻtkazish uchun“ kauchuk oʻsimliklarini topish vazifasini olgan.
1942-yilda u Nikolay Sergeyevich Uspenskiyga (Gleb Sergeyevich Baranov) turmushga chiqqan[1]. 1943-yil 4-martda Galinaning qizi tugʻilgan, ammo deyarli darhol er-xotin ajrashishgan. N.S.Uspenskiy kon muhandisi boʻlib ishlagan, 1943-yilda tashlab ketgan „zirh“ ga ega boʻlgan va Gleb Sergeyevich Baranov nomi bilan sapyor qoʻshinlariga chaqirilgan. Undan oxirgi xat Kursk yaqinidan kelgan, keyin u „nomsiz yoʻqolgan“ deb eʼlon qilingan. 1943—1946-yillarda ishchi yoshlar maktabida ishlagan. 1944-yil 12-fevralda u Stanislav Yulianovich Rojanovskiyga (1901-1974) turmushga chiqqan.
1946-yilda Toshkent botanika bogʻiga kichik ilmiy xodim boʻlib ishga kirgan. Iris, pion, piyozlilar (loladan tashqari), chirmashuvchilar ustida ilmiy-amaliy ishlar olib borgan. Navlar, kollektsiyalar va shaharni obodonlashtirish boʻyicha qilgan ishlari uchun diplom, sertifikat va medallar bilan taqdirlangan. 1951-yilda Butunittifoq botanika jamiyati aʼzoligiga qabul qilingan. 1969-yilda „Yangi gibrid iris regeliotsiklyus“ monografiyasi chop etilgan (Toshkent: Fan).
1969-yilda oilaviy sabablarga koʻra erta nafaqaga chiqqan: 1968-yilda uning nabirasi Anton tugʻilgan. 1974-yilda uning eri S.Yu.Rojanovskiy baxtsiz hodisada tufayli vafot etgan. 1975-yilda oila Ryazanga koʻchib oʻtgan. 1980-yilda yurak xastaligidan vafot etgan va Ryazandagi Sysoyevskiy qabristoniga dafn qilingan.
Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „1941—1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushidagi jasoratli mehnati uchun“ medali (1947-yil)
- Sotsialistik qurilishdagi faol ishtiroki uchun Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorligʻi (1950-yil)
- Butunittifoq qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasi ishtirokchisi medali (1954-yil)
- Sotsialistik qishloq xoʻjaligidagi yutuqlari uchun Butunittifoq qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasining kichik kumush medali (1955-yil)
- Butunittifoq qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasi ishtirokchisi medali (1956-yil)
- Shaharni koʻkalamzorlashtirishdagi faol ishtiroki uchun Mehnatkashlar deputatlari shahar Kengashi Qizil Bayroq ordenli Toshkent Ijroiya Qoʻmitasining diplomi (1956-yil).
- Butunittifoq qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasi ishtirokchisi medali (1957-yil)
- Kasaba uyushma tashkilotlari ishidagi faol ishtiroki uchun oliy taʼlim va ilmiy muassasalar xodimlari kasaba uyushmasi Respublika qoʻmitasining faxriy yorligʻi (1957-yil).
- Sotsialistik qishloq xoʻjaligidagi yutuqlari uchun Butunittifoq qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasining yirik kumush medali (1958-yil)
- SSSR xalq xoʻjaligi yutuqlari koʻrgazmasining SSSR xalq xoʻjaligidagi muvaffaqiyati uchun kichik kumush medali (1961-yil)
- SSSR xalq xoʻjaligi yutuqlari koʻrgazmasi ishtirokchisi medali (1963-yil)
- SSSR xalq xoʻjaligi yutuqlari koʻrgazmasining bronza medali, SSSR xalq xoʻjaligidagi muvaffaqiyati uchun (1963-yil)
Monografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Iz knigi G. N. Uspenskoy „Tashkent — prekrasnaya epoxa“: "Moy papa drujil so svoim sverstnikom, Uspenskim Nikolaem Sergeevichem, odnim iz dvux bratev Uspenskix. Drugoy bil direktorom Tashkentskoy konservatorii, i neobiknovenno mnogo sdelal dlya uzbekskoy muziki, i voobщe dlya vsey muzikalnoy kulturi Uzbekistana (…) I vot etot Uspenskiy, kotoriy zanimalsya muzikoy, u nego bil rodnoy brat — svyaщennik. Ya ochen ploxo razbirayus v etix chinax, kakoy-to tam ne znayu, episkop, ne episkop, v obщem, chego-to takoe. A kogda nachalis goneniya na serkov, ego vzyali, doprosili, soslali, no vernuli, — zdes eщe poslablenie bilo, u nas je do okrain doxodilo vsegda nemnogo s opozdaniem. Potom borba bolee jestokaya poshla.. V obщem, on uspel ponyat, chto emu nado spasat semyu. Semyu on otoslal v Sibir, k svoim rodstvennikam dalnim, a starshiy sin otkazalsya exat, brosit otsa. I togda moy otes predlojil emu pomenyatsya dokumentami, — takim obrazom, on ne rasstalsya s drugom. Cherez nekotoroe vremya moego otsa vzyali, no u nego ne bilo nikakix svyazey s etim mirom. To est — on Uspenskiy, nu i chto, — Uspenskiy?! — Vot sirota kolomenskaya, zakonchil gorniy texnikum. Mama vot est, — prichem mama v eto vremya jila v Xarbine, chto toje ne sposobstvovalo ego uspexu. No on skazal, chto mama vishla zamuj i uexala. Sprosili ego druzey, no oni bili preduprejdeni. — Nu odnofamilsi, bivayut je odnofamilsi, prichem zdes ya? Yest eщe Uspenskie v etom gorode. Ot nego otstali. A tot, znachit, ostalsya kak Baranov, so svoim papoy. I papu vse-taki vzyali, i soslali, i ubili, a sin jiv ostalsya. Pri etom on zanimalsya sovershenno podpolnoy svyaщennicheskoy deyatelnostyu, sin vot etogo svyaщennika. Yest takoy malenkiy gorodochek, poselochek pod Tashkentom, — Kibray. V etom Kibrae bila takaya serkov, pochti katakombnaya. Vot on tam vse eto vremya i zanimalsya pravoslavnim delom, eto bili primerno 1928—1932 godi, vot tak vot. Papa — on tak i bil Uspenskim. I nichego s nim ne delali ploxogo. A potom, kogda oni s mamoy pojenilis, i rodilas ya, u nego bila bron, i ego poslali na reku Angren, na rudniki, i on tam rabotal gornim injenerom. V 1943-em bron s nego snyali i poslali na front. A uj kogda ego poslali na front, vse dokumenti podnyali, i skazali: „Kto je ti na samom dele?“ I na front on poshel kak Baranov. I propal bez vesti tam, kak Gleb Baranov. I vot eta familiya nam dostalas, — Uspenskie, ya ostalas kak Uspenskaya, poskolku bila zaregistrirovana do ego uxoda na front".