Kompleks
Murakkab, kompleks (lot. kompleksus — bogʻlanish, uygʻunlik) — narsalar, hodisalar, belgilar va boshqalarning majmui. Bu izchillik, yaxlitlik maʼnosini anglatuvchi tushuncha siyosat va jamiyatda qo‘llaniladi va koʻpincha maʼnaviy sohalarda, falsafa va fanda qoʻllaniladi (masalan, kompleks chora-tadbirlar, kompleks tadqiqotlar va boshqalar). „Kompleks“ning birinchi tushunchasi meʼmordir. inshootlarga nisbatan qoʻllaniladi. Arxitektura majmuasi turli mamlakatlarda turlicha nomlanadi (masalan, qadimgi Misrda — "piramida"), u shohlar va urugʻ boshliqlari yoki taniqli odamlarning boshlariga qurilgan. Eng katta Komplekslar Misrda miloddan avvalgi 2-3 ming yilliklarda qurilgan Djoser va Xeopis piramidalari. Qurilish bir necha tonna ogʻirlikdagi blok toshlardan yasalgan. Qozogʻistonda arxitektura Majmua qurilishi bronza davrida boshlangan. Ular asosan toshlaran yasalgan va uyga oʻxshash qurilgan. Baʼzan uning yoniga tosh haykal qoʻyilgan. Buni flamand sayyohi V.Rubruk, qozoq olimi Sh. Ualixonov va Xitoy yilnomasi "Tan-Shu" tasdiqlaydi. Koʻllar asosan Qozogʻistonda uchraydigan komplekslarning, asosan, kattaligi 44 m dan 9,69,6 m gacha yetadi. Jasadlar saqlanadigan xonalarning kattaligi. 22,2 m dan 66 m gacha. Devorlardagi tekis toshlarning qalinligi. 1,8 — 3,6 m, balandligi. 0,4 — 1 m. Bunday katta maqbaralarning qurilishi u yerda dafn etilgan odamlarning o‘sha jamiyatda alohida o‘rin tutganini ko‘rsatadi. Komplekslar miloddan avvalgi IX-III asrlarda qurilgan. K.ning tanlab olingan namunalari keng Qozogʻiston zaminida juda koʻp. Ular: Ulitauda — Kosuytas, Karadin, Aqsu-Ayuli, Qozi-Körpeshda Ayagʻozda — Bayan goʻzal yodgorliklari va boshqalar. Eng qadimgi Dombaul majmuasi (Qora-Kengir viloyati, Markaziy Qozogʻiston). K.dan topilgan antik davr ashyolari (qurol, kiyim-kechak, koʻza va boshqalar) katta tarixiy ahamiyatga ega. Qozogʻistonda qadimdan saqlanib qolgan majmualarni oʻrganishga olim A.Margʻulon, meʼmorlar T.Basenov, M.Mendiqulovlar katta hissa qoʻshdilar. Qozogʻistonda oʻrta asrlarda va yangi davr boshida qurilgan meʼmorchilik. Komplekslar asosan marosim tuzilmalaridir. XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Qozogʻiston shaharlarida shaharsozlik, zamonaviy ilgʻor arxitekturaning rivojlanishi. Komplekslar paydo boʻldi; k. Qozoq arxitekturasi[1].
- Stratigrafiyada bu tarkibi va strukturaviy xususiyatlari murakkab boʻlsa-da, baʼzi umumiy xususiyatlar bilan ajralib turadigan tosh qatlamlari toʻplamidir. Petrografiya va petrologiyada: geologik yoshi, tarkibi va kelib chiqishi boʻyicha umumiy belgilar bilan tavsiflangan magmatik jinslar toʻplami[2].
Kompleksli ion[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kristall panjarada birlikda sifatida yigʻilgan ikki yoki undan ortiq elementlarning birlashmasi (masalan, MO3; SO4 va boshqalar).