Kadamba arxitektura uslubi

Kadamba arxitekturasi Hindistonning Karnataka shahrida eramizning 4-asrida Mayurasharma tomonidan asos solingan maʼbad meʼmorchiligi uslubi edi^[1]. Kadambas yangi meʼmorchilik uslubini yaratdi, u Xoysalas arxitektura uslubiga asos boʻldi, haykaltaroshlikning oʻziga xos maktabini yaratdi, janubiy hind haykaltaroshlari seriyasining asoschisi boʻldi^[2]. Aihole, Badami va Hampidagi koʻplab ibodatxonalar Kadamba uslubida qurilgan.

Tarixi

Miloddan avvalgi 345-yildan 525-yilgacha Karnatakaning qadimgi qirollik sulolasi Kadambalar Karnataka meʼmorchiligiga dastlabki hissa qoʻshgan va ular bu meʼmoriy uslub asoschilaridir^[3].

Kadamba sanʼati

Kadamba meʼmorchiligining eng koʻzga koʻringan xususiyati Kadamba Shikara deb nomlangan. Minora hech qanday bezaksiz (piramida shaklidagi shikara) tepada choʻqqisi (Stupika yoki Kalasha) bilan koʻtariladi. Kadamba ibodatxonalari odatda kvadrat shaklida, minorasi piramidal shaklda boʻlib, bir xil toʻrtburchak vertikal proyeksiyalar seriyasi bilan bezatilgan va vimanaga biriktirilgan vestibullarni qoplaydigan bir qator gorizontal pogʻonali bosqichlarni tashkil etadi. Bu bosqichlar pavilyon bezaklaridan holi uslubdir.

Kadamba arxitekturasi va haykaltaroshligi Chalukya-Hoysala uslubining paydo boʻlishiga hissa qoʻshgan.

Lakshmi Devi ibodatxonasi, Doddagaddavalli
Bhoo Varaha Laxmi Narasimha ibodatxonasi Halasi

Kadamba arxitektura uslubidagi ibodatxonalar

Halasi’deki 5-asr yodgorliklari saqlanib qolingan eng qadimgi Kadamba inshootidir. Eng koʻzga koʻringan xususiyati esa bu — tepasida Kalasa boʻlgan Kadamba Shikara. Belgaum tumanida Xalasidagi Hattikeshvara, Kalleshvara va Someshvara ibodatxonalari va Kadarolidagi ibodatxonalar guruhi Kadamba meʼmorchiligini tasvirlaydi. Karnatakadagi eng qadimiy tosh ibodatxona boʻlgan Xalasida muqaddas joy va sukanasini oʻz ichiga olgan qadimgi Jaindir hisoblanadi. Kadamba meʼmorchiligi Shatavahanas, Pallavas va Chalukyas meʼmorchiligi oʻrtasida muhim aloqani tashkil etadi. Hoysala arxitekturasida Kadamba meʼmorchiligi elementlari yaqqol koʻzga tashlandi^[4].

Ayhole

Aiholeda koʻplab ibodatxonalar bir boʻlib, jumladan Ramlingesvara ibodatxonalari majmuasi, Badigergudi ibodatxonalari va Durga ibodatxonalari majmuasidagi kichik ziyoratgohlar, Tryambakeshvara ibodatxonalar majmuasi, Mallikarjuna ibodatxonalar majmuasidagi vayron boʻlgan ibodatxonalar, Jyotirlinga ibodatxonalar majmuasidagi ziyoratgohlar, Huchimalli ibodatxonalari majmuasidagi kichik ibodatxonalar va koʻplab vayronalarga koʻzingiz

tushishi mumkin. Malaprabha daryosi boʻyidagi ibodatxonalar Kadamba meʼmoriy (Shixara) uslubida qurilgan.

Badami

Kadamba uslubidagi Mallikarjuna ibodatxonalari guruhi va Badamidagi Butanata ibodatxonalari guruhi (qoʻshni kichik tepalik tepasida joylashgan maʼbad).

Hampi

Hampi shahrida jumladan, Jain ibodatxonalari va ikkita Shiva ibodatxonalari va Kadamba arxitektura uslubida qurilgan koʻplab vayron qilingan ibodatxonalar bor.

Mahakuta

Maxakutada Kadamba ustki tuzilmasi boʻlgan koʻplab ziyoratgohlar mavjud, shu jumladan Bximeshvara ling ibodatxonasi, asosiy maʼbad majmuasi tashqarisida yangi taʼmirlangan maʼbad.

Bandalike

Bandalike (Bandalika) da koʻplab ibodatxonalar va Basadis bor, taxminan 35 km maydonda Shikaripura, shu jumladan Shantinath basadi, Sahasralinga ibodatxonasi va Someshvara ibodatxonalari, Rastrakutas va Kadambas davriga tegishli Kadamba meʼmorchiligi uslubida qurilgan ibodatxonalardir.

Belgaum tumani

Kamala Narayana ibodatxonasi, Degaon (Degamve / Devgram)
Konnurdagi vayron boʻlgan ibodatxona (Wayback Machine saytida 2016-03-05 sanasida arxivlangan) Gokak sharsharasidan 4 km.
Kamala basadi^[5] Belagavida
Belgaum tumanidagi Munvalli yaqinidagi Bhutnat ibodatxonasi Torgal (Torgal qal’asi).
Panchlingeshwara ibodatxonasi Munavalli Belgaum tumanida Kadamba shikhara bor.
Bailhongaldagi Ramalingaeshwara ibodatxonasi
Hoolida Kadamba shikara bilan bir necha vayron qilingan ibodatxonalar mavjud.
Kadaroli daryosi boʻyidagi vayron boʻlgan maʼbadda Kadamba uslubidagi shikara (Wayback Machine saytida 2022-06-22 sanasida arxivlangan) bor.
Halasidagi ibodatxonalar va Ramtherth ibodatxonalari Xalasi yaqinidagi tepalikning tepasida joylashgan

Uttara Kannada tumani

Madhukeshvara ibodatxonasi va Parvati ibodatxonasi, shu jumladan Banavasidagi boshqa koʻplab ibodatxonalar Kadamba uslubidagi meʼmorchilikka ega (Shikhara).
Ratnatraya Basti, Bilgi, Siddapura yaqinidagi kichik qishloq, Karnatakaning Uttara Kannada tumani.
Milodiy 12-14-asrlarga oid Shankara Narayana ibodatxonasi Haliyur va Venkataramana Svami ibodatxonasi, Uttarkannada tumanidagi Sirsi talukidagi Sonda yaqinidagi Muttinkeredagi.
Xaliyaldagi Mallikarjuna ibodatxonasi.

Lakshmeshvaradagi eski Jain ibodatxonasida Kadamba shikara bor.
Gadag tumanidagi Xosurdagi Trilingeshvara ibodatxonasi
Narasimha ibodatxonasi Gadag, veera narayana ibodatxona majmuasi Gadag

Chalukya-Kadamba arxitektura uslubi

Shimoga tumanidagi Sagar talukidagi Xosagundadagi Uma Maheshvara ibodatxonasi^[6].

Xoysala-Kadamba arxitektura uslubi

Ikkeridagi Aghoreshwara ibodatxonasi
Granitdan qurilgan kechki Hoysala Trikutachala ibodatxonasida Kadamba Nagara shikhara mavjud^[7].

Malali shahridagi Eshvara ibodatxonasi (Holenarasipura Taluk), Kadamba Nagara uslubidagi shikara bilan erta Hoysala inshooti.
Lakshmi Devi ibodatxonasi, Doddagaddavalli Hoysala tomonidan qurilgan.

Kadamba-Yadava arxitektura uslubi

Mahadev ibodatxonasi, Tambdi Surla^[8] namunasi.

Ushbu uslubdagi ibodatxonalar

Ananta Vasudeva ibodatxonasi
Champakesvara Siva ibodatxonasi
Lingaraja ibodatxonasi
Mangalesvara Siva ibodatxonasi
Purvesvara Siva ibodatxonasi
Rajarani ibodatxonasi
Yameshvar ibodatxonasi
Mahavinayak ibodatxonasi
Baladevjew ibodatxonasi
Ramappa ibodatxonasi
Ming ustunli ibodatxona

Yana qarang

Qadimgi Hindiston meʼmorchilik sanʼati

Kadamba Shikhara galereyasi

Badamidagi Mallikarjuna ibodatxonalari guruhi
Banavasidagi Madhukeshvara ibodatxonasi
Mahadev Tambdi Surla Goa
Bhuvaraha Narasimha ibodatxonasi Halasi
Hampidagi Hemakuta] tepaligidagi ikkita Shiva ibodatxonasi
Virupaksha ibodatxonasi yaqinidagi Hampidagi Hemakuta tepaligidagi Kadamba ibodatxonalari
Chaudayyadanapura Mukteshwara maʼbad majmuasidagi maʼbad
Chaudayyadanapura yaqinidagi Narasimha ibodatxonasi Narasapura, Xaveri tumani, Karnataka
Degaondagi Kamala Narayana ibodatxonasi
Aiholedagi vayron boʻlgan maʼbad
Tosh egri kalasa, Shravanabelagoladagi Chandragiri tepaligi
Lakshmeshwara Eski Jain ibodatxonasi
Kamala basadi Belagavi
Hoolidagi vayron boʻlgan maʼbad