Jozef-Antuan Castagnet
| Jozef-Antuan Castagnet | |
|---|---|
| Tavalludi |
1875 Gaillac, Fransiya |
| Vafoti |
1958 Monpelye, Fransiya |
| Fuqaroligi |
 Fransiya |
| Kasbi | Tarixchi, arxeolog |
| Taʼlimi | Toshkent real bilim yurti |
Jozef-Antuan Castagnet (fransuzcha Joseph Castagné; Joseph Antonovich Castagné; 1875—1958) – rus arxeologi va tarixchisi, sharqshunos, fransuz tili oʻqituvchisi, Markaziy Osiyo boʻyicha ixtisoslashgan fransuz siyosiy tarixchisi[1][2].
Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jozef-Antuan Castagnet 1875-yilda Fransiyaning kichik Gaillac shahrida tugʻilgan. U yoshligini Tuluzada oʻtkazdi, u yerda litseyni tugatdi, soʻngra yetti yil davomida oliy kurslarda fransuz tilidan maʼruzalar oʻqidi. U oʻrta maktablarda fransuz tilidan dars berish huquqini beruvchi licencié-ès-lettres diplomini oldi.
Jozef-Antuan Castagnet (ruscha ismi Jozef Antonovich Kastanyer edi) 1899-yilning bahorida Fransiyadan Rossiyaga kelgan. U dastlab Shimoliy Kavkazga boradi. Kavkaz taʼlim okrugi ishonchli vakilining buyrugʻi bilan Jozef-Antuan Castagnet xususiy gimnaziya va Pyatigorskdagi grafinya Yevdokimova qizlar gimnaziyasida fransuz tili oʻqituvchisi vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi. 1901-yil fevral oyida Vladikavkaz gimnaziyasining pedagogik kengashida sinovdan muvaffaqiyatli oʻtib, fransuz tilidan gimnaziya oʻqituvchisi boʻladi. 1901-yilda u rafiqasi va qizi bilan Orenburgga koʻchib oʻtdi va u yerda dastlab Orenburg real maktabida, soʻngra Orenburg erkaklar gimnaziyasida va Neplyuevskiy kadet korpusida fransuz tilidan dars berdi.
Kavkazda oʻqituvchilik faoliyati bilan bir qatorda etnografik tadqiqotlar bilan ham shugʻullana boshladi. Ushbu faoliyatini Orenburgda davom ettirdi va u yerda Oʻrta Osiyo qadimiy buyumlarini yigʻdi va tadqiq qildi.
1902-yilda Castagnet mintaqadagi eng qadimgi ilmiy jamiyatlardan biri boʻlgan Orenburg ilmiy arxiv komissiyasining toʻliq aʼzosi, 1909-yil sentyabrdan esa arxivning rahbari etib saylandi[3].
1904-yilda u Sankt-Peterburg imperator arxeologiya komissiyasidan qazishma ishlarini olib borish huquqini oldi va shu vaqtdan boshlab Orenburg viloyatining barcha tumanlariga razvedka safarlarini va bu hududda vaqti-vaqti bilan qazish ishlarini olib borishni boshladi. Buning uchun u turli hududlarga ekspeditsiyalarda uyushtirdi. U 1904-yildan tadqiqot natijalarini bosma nashrlarda eʼlon qildi. 1904-yilda Castagnet Turkistonga birinchi sayohatini amalga oshirdi.
1912-yilda u oʻz iltimosiga koʻra Toshkentga koʻchirildi[4]. U yerda Jozef-Antuan Castagnet Toshkent real bilim yurtida fransuz tili oʻqituvchisi va sinf rahbari boʻlib ishlay boshladi. Shuningdek, Toshkent kadet korpusida dars berdi, shu bilan birga arxeologik tadqiqotlarni faol davom ettirdi. 1912-yilda Turkiston arxeologiya havaskorlari toʻgaragiga (TKLA) aʼzo boʻldi, bir yildan soʻng Rossiya imperator geografiya jamiyati (TORIGO) Turkiston boʻlimiga aʼzo boʻldi.
1917-yil oktyabrda Rossiyada roʻy bergan inqilob va 1917-yil noyabrda Toshkentda bolsheviklar va sotsialistik inqilobchilar koalitsiyasining hokimiyat tepasiga kelishidan soʻng, Castagnet oilasi bilan Fransiyaga qaytdi.
U 1958-yil yanvar oyida vafot etdi.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Германов В. А. Французы в Узбекистане. // Сборник. Этнический атлас Узбекистана. © Институт «Открытое Общество» — Фонд содействия — Узбекистан, 2002. 452 страницы с иллюстрациями. Совместное издание «ООФС — Узбекистан» и ЛИА <Р. Элинина>. 2002. — ISBN 5-86280-010-7. — С. 233—234.
- Горшенина С. М. Странный археолог Кастанье. // Звезда Востока. 1996. — № 3. — С. 147—159.
- Домбровский Ю. Кто же вы, Жозеф Кастанье?. // Статьи, очерки, воспоминания. Собрание сочинений в 6 тт. — Т. 6. — M., «Терра», 1992.
- Никольская Г. Б., Матвеев А. М. К истории азиатских и европейских выходцев в Средней Азии в начале XX века. // Научные труды ТашГУ. — 1972. — Вып. 423. — C. 76 —115.
- Горшенина С. М. Центральная Азия в творчестве Жозефа-Антуана Кастанье.
- Рябов Е. Г. «И там Кастанье, и тут Кастанье...». Книга «Басмачи» и её автор // Журнал «Восток Свыше». ISSN 2010-5568. — № 2, 2021 (LVI) — С. 77 — 86.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Castagné, Joseph“. ABES. 2015-yil 9-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Joseph-Antoine Castagné (1875-1958)“. data.bnf.fr/. Bibliothèque nationale de France.
- ↑ „Архивированная копия“ (deadlink). 2004-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 21-dekabr.
- ↑ В 1912 году Ж.-А. Кастанье подает прошение главному инспектору училищ Туркестанского края с просьбой перевести его в одно из учебных заведений Ташкента, Самарканда или Скобелева, мотивируя свою просьбу ухудшением состояния здоровья. В августе 1912 года он был переведён на службу в Ташкент распоряжением Туркестанского генерал-губернатора А. В. Самсонова, который, будучи почётным председателем Туркестанского кружка любителей археологии, был заинтересован в привлечении в регион учёных археологов такого уровня в Ташкент.