Jonka (kema)

1871-yilgi fotosuratda koreys kemasi

Jonka — daryolar boʻylab va dengiz qirgʻoqlari yaqinida suzib yuradigan anʼanaviy xitoy yelkanli kemasi. Janubi-Sharqiy Osiyo suvlarida hali ham keng qoʻllaniladi. Bu soʻz malaycha djong soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, bu oʻz navbatida janubiy min tilidagi 船, dnx soʻzining buzilishi boʻlib, „kema“ maʼnosini bildiradi^[1]^[2].

Jonka kemaning oʻziga xos xususiyatlari bambukdan yasalgan yelkanlar, shuningdek, koʻtarilgan kamon va sterndir. Yelkanlar Jalyuzi kabi oʻralgan boʻlishi. Ustunlar soni beshga yetadi^[2].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jonka kemani ixtiro qilishning aniq vaqti nomaʼlum, Xan sulolasi davrida ular allaqachon keng tarqalgan edi^[3].

Tarixchilarning fikriga koʻra, birinchi Jonka kemasi miloddan avvalgi 1000 yillarda paydo boʻlgan, shuning uchun ularni eng qadimgi yelkanli kemalardan biri deb atash mumkin^[2]^[4]. Misr qayiqlari ham eng qadimgi yelkanli kemalar hisoblanadi^[4].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu kemalar bir nechta ustunlar bilan jihozlangan boʻlib, ular ustiga toʻrtburchak yelkanlar qoʻyishgan, boʻyralardan yigʻilgan va zamonaviy Jalyuzilar kabi olib tashlangan^[4].

Vaqt oʻtishi bilan, Jonka kemalari butun Sharqiy Osiyoda qoʻllanila boshlandi va uzoq dengiz oʻtishlari uchun ishlatilgan. 1846-1848-yillarda 800 tonnalik Hong Kong Jonka „Kheyin“ Yaxshi Umid burnini aylanib oʻtdi va Nyu-York yoʻlida langar qoʻygan birinchi Xitoy kemasiga aylandi. Angliyada bu qiziquvchanlikka qirolicha Viktorianing oʻzi tashrif buyurgan^[5].