Joanna Bethune
Joanna Bethune (1770-1860-yil) – Shotlandiya-Kanadalik filantrop, pedagog va turli xayriya tashkilotlarining asoschisi. U XIX asrning birinchi yarmida ayollar va bolalarga yordam berishga qaratilgan xayriya tashkilotlarining rivojlanishiga mas’ul boʻlgan.
Bolalik va yoshlik davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Joanna Graham Bethune 1770-yil 1-fevralda Kanadadagi Fort Niagarada Izabella va doktor Jon Grem oilasida tugʻilgan. 1773-yilda doktor Grem vafotidan keyin Bethune oilasi bilan Shotlandiyaga koʻchib oʻtdi va u yerda onasi qoʻlida tarbiyalandi[1]. Bethune Paisley va Edinburg maktablarida oʻn uch yoshga toʻlgunga qadar oʻqigach, oʻqishini Rotterdamdagi fransuz maktabida davom ettirgan va buning uchun onasining dugonasi moddiy yordam berdi. Oʻqituvchilikni oʻrgangach, u oilasi bilan yana Nyu-Yorkka koʻchib oʻtgan va 19 yoshida onasining maktabida oʻqituvchilik qilishni boshladi[2].
Shaxsiy hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bethune chuqur dindor nasroniy boʻlib, Cedar koʻchasidagi presviterian cherkovining aʼzosi edi[1]. U oʻzining diniy burchlariga shu qadar jiddiy yondashardiki, uni cherkovga „ortiqcha“ qatnagani uchun tanqid qilgan erkakka rad javobini beradi. Onasining taklifiga koʻra, u Divie Bethune ismli shotlandiyalik savdogarga turmushga chiqdi. Joanna singari, Divie ham dindor nasroniy edi[2].
Turmushga chiqqanidan keyin Bethune eʼtiborini xayriya ishlariga qaratdi. U onasiga Yosh bolali kambagʻal beva ayollarga yordam berish jamiyatini ochishda yordam bergani uning xayriyachi sifatidagi eng dastlabki ishi edi[3]. Erining moliyaviy yordami bilan u muhtoj bolalarga yordam berish uchun oʻz tashkilotlarini ochishga muvaffaq boʻldi[2]. Divie Joannani xayriya tashkilotlari, maktablar ochish va boshqarishida qoʻllab-quvvatlashda davom etdi. Er-xotinning oltita farzandi bor edi[4], ulardan uchtasi balogʻat yoshiga etgan edi: Jessie, Isabella va George[1].
Bethunening eri 1824-yil 18-sentyabrda vafot etdi[5], Bethunening oʻzi esa 1860-yil 29-iyulda dunyodan koʻz yumdi[2].
Tashkilotlari va yutuqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yetimlar boshpanasi jamiyati (Orphan Asylum Society)[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bolalarga yuboriladigan sadaqaxonalardagi yomon sharoitlarni koʻrib, Bethune bolalarni tarbiyalash va oʻqitish uchun boshpana yaratish gʻoyasini oʻylab topdi. Erining koʻmagi va moliyaviy yordami bilan u bolalarga gʻamxoʻrlik qilish uchun yaxshi sharoitlarga ega boʻlgan yetimlar boshpana jamiyatini ochishga yordam berdi[2]. Jamiyatning asosiy maqsadi yetim bolalar uchun xavfsiz, toza yashash muhitini taʼminlash va ularni barcha singari jamiyatga hissa qoʻshishga oʻrgatish edi[2].
Yosh bolalar maktabi jamiyati (Infant School Society)[tahrir | manbasini tahrirlash]
1827-yil iyul oyida Bethune Nyu-Yorkdagi birinchi yosh bolalar maktabini ochdi va maktabning nazoratchisi boʻlib faoliyat yuritdi[2].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Benson, Mary S. „Bethune, Joanna Graham“,. Notable American women, 1607-1950; a biographical dictionary. Belknap Press of Harvard University Press, 1971 — 138–140 bet. ISBN 0-674-62731-8. OCLC 167545.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Becker, Dorothy G. (1987). "Isabella Graham and Joanna Bethune: Trailblazers of Organized Women's Benevolence" (en). Social Service Review 61 (2): 319–336. doi:10.1086/644443. ISSN 0037-7961. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/644443.
- ↑ Gilman, Amy (1984). "From Widowhood to Wickedness: The Politics of Class and Gender in New York City Private Charity, 1799-1860". History of Education Quarterly 24 (1): 59–74. doi:10.2307/367993. ISSN 0018-2680. https://www.jstor.org/stable/367993.
- ↑ Miller, Page Putnam (1998). "Women in the Vanguard of the Sunday School Movement". The Journal of Presbyterian History (1997-) 76 (1): 45–54. ISSN 1521-9216. https://www.jstor.org/stable/23335341.
- ↑ Townsend, Lucy Forsyth „Graham, Joanna Bethune“,. European immigrant women in the United States : a biographical dictionary. Garland Pub, 1994 — 21–23 bet. ISBN 0-8240-5306-0. OCLC 30814407.