Jalolobod aeroporti (Afgʻoniston)

Jalolobod aeroporti
Jalolobod aeroporti; pushtucha: د جلال آباد هوايي ډګر
	Aeroport nazorat minorasining koʻrinishi, 2008-yil
IATA kodi: JAA – ICAO kodi: OAJL
Qisqacha bayon
Aeroport turi	Fuqarolik/ Harbiy
Egasi	Afgʻoniston
Operator	* Afgʻoniston Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi Afgʻoniston mudofaa vazirligi;
Xizmat doirasi	Nangarhor viloyati
Joylashuvi	Jalolobod, Afgʻoniston
Qurilgan	1960s
Dengiz sathidan balandligi	1 840 ft / 561 m
Koordinatalari	34°24′01″N 70°29′54″E / 34.40028°N 70.49833°E G OKoordinatalari: 34°24′01″N 70°29′54″E / 34.40028°N 70.49833°E G O
Xarita
	JAAAeroportning Afgʻoniston xaritasidagi joylashuvi
Uchish/qoʻnish yoʻlaklari
	Manba: Google Earth, Landings.com, Aeronavtika axborot nashri Afgʻoniston

Jalolobod aeroporti (pushtucha: د جلال اباد هوايي ډګر; (IATA: JAA, ICAO: OAJL), shuningdek, Nangarhor aeroporti nomi bilan ham tanilgan^[1]^[6], Kobul-Jalolobod yoʻli yonida, Afgʻonistonning Nangarhor viloyatining markazi boʻlgan Jaloloboddan taxminan 3 milya (4.8 km) janubi-sharqda joylashgan^[7]. Bu Afgʻoniston Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi tasarrufidagi ichki aeroportdir^[1] va nafaqat Nangarhor, balki qoʻshni Kunar, Nuriston va Lagʻmon viloyatlari aholisiga ham xizmat koʻrsatadi. Mudofaa vazirligi tomonidan harbiy maqsadlarda ham foydalaniladi. Aeroport va uning atrofida xavfsizlik Afgʻoniston milliy xavfsizlik kuchlari tomonidan taʼminlanadi.

Jalolobod aeroporti dengiz sathidan 1,840 feet (561 m) balandda joylashgan, taxminan 7,260 by 140 feet (2,213 m × 43 m) oʻlchamdagi bitta asfalt uchish-qoʻnish yoʻlagi bor. Bundan tashqari, kamida 18 ta vertolyot maydonchasi, bir qator angarlar va harbiy maqsadlarda foydalaniladigan binolar mavjud. Afgʻonistonning Jalolobodga eng yaqin boʻlgan boshqa yirik jamoat aeroportlari gʻarbda qoʻshni Kobul viloyatidagi Kobul xalqaro aeroporti va janubda Xost viloyatidagi Xost aeroportidir.

Jalolobod aeroporti oʻtmishda AQSh Qurolli kuchlari va fuqarolik pudratchilar tomonidan foydalanilgan. Ular Fenty ilgʻor operatsiyalar bazasidan (inglizcha: Forward Operating Base Fenty) tashqarida ishlagan. Ilgari aeroportdan Xavfsizlikka ko‘maklashish xalqaro kuchlari (ISAF) va keyinchalik „Qatʼiy qoʻllab-quvvatlash missiyasi“ (RSM) aʼzolari ham foydalangan^[7]^[8].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aeroport faoliyati 1950-yillarda Afgʻonistonni qirol Zohirshoh boshqargan paytda boshlangan^[9]. U 1960-yillarda Qoʻshma Shtatlar yordami bilan modernizatsiya qilingan^[2]. 1980-yillardagi muvaffaqiyatsiz Sovet-Afgʻon urushi paytida Sovet Ittifoqi fuqarolik aeroportini harbiy havo bazasiga aylantirdi. 1989-yilda Afgʻoniston Muvaqqat hukumati Jalolobod aeroportidagi jangda aeroportni egallashga harakat qildi^[10]. Ular muvaffaqiyatsizlikka uchradi va hukumat kuchlari tomonidan siqib chiqarildi. Bu yaqinda NATO kuchlari tomonidan Tolibon bilan oʻn yillik muvaffaqiyatli urushi davomida kengaytirildi.

Yangi Jalolobod aeroporti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi maʼlumotlariga koʻra, Nangarhor viloyatining Kuz Kunar tumanida yangi aeroport quriladi^[11].

Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jalolobod aeroporti faqat ichki reyslarni amalga oshiradi. Transport va fuqaro aviatsiyasi vazirligi maʼlumotlariga koʻra, „har haftada uch-toʻrtta reys amalga oshiriladi“^[1]. 2021-yil avgustidan 2022-yilning iyuliga qadar Jalolobod aeroportida Afg‘oniston Harbiy-havo kuchlari va BMT agentliklari tomonidan boshqariladigan aviakompaniyalardan tashqari hech qanday muntazam aviakompaniyalar ishlamagan^[6]^[12].

Baxtsiz hodisalar va falokatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yilgi jangarilar hujumi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 30-iyun kuni bomba oʻrnatilgan mashina ishga tushirildi va isyonchilar aeroportga bostirib kirishdi. Tolibon matbuot kotibi Zabiullo Mujohidga koʻra, Tolibon javobgarlikni oʻz zimmasiga olgan boʻlib, 32 afgʻon va afgʻon boʻlmagan xavfsizlik kuchlarini oʻldirgan. NATO maʼlumotlariga koʻra, sakkiz nafar Tolibon halok boʻlgan, bir afgʻon va bir koalitsiya aʼzosi yaralangan .

2015-yilgi samolyot halokati[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yil 2-oktyabr kuni Jalolobod aeroportidan havoga ko‘tarilganidan ko‘p o‘tmay Lockheed C-130 harbiy samolyoti qulashi oqibatida 11 kishi, jumladan, 6 nafar Amerika harbiysi, 5 nafar yo‘lovchi va 3 nafar mahalliy fuqaro halok bo‘ldi^[13].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afgʻonistondagi aeroportlar roʻyxati

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 „Civilian Flights Resume at Nangarhar Airport“. TOLOnews (2022-yil 18-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-iyul.
↑ ^2,0 ^2,1 United States Dept. of Defense. Capsule Facts for the Armed Forces: Afghanistan. U.S. Government Printing Office, August 1967 — 3 bet.
↑ „Nangarhar Airport“. Google Earth.
↑ Airport record for Jalalabad Airport (Wayback Machine saytida 2023-07-18 sanasida arxivlangan) at Landings.com. Retrieved 1 August 2013
↑ „AIP Afghanistan - Important Information“. 2016-yil 17-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 10-may.
↑ ^6,0 ^6,1 „'Nangarhar Airport ready for civilian flights'“. Pajhwok Afghan News (2022-yil 18-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-iyul.
↑ ^7,0 ^7,1 „Jalalabad Airport - SKYbrary Aviation Safety“. www.skybrary.aero. Qaraldi: 2020-yil 12-avgust.
↑ „OAJL - Jalalabad Airport | SkyVector“. skyvector.com. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.
↑ „Kunduz airport preparing for foreign flights“. Pajhwok Afghan News (2014-yil 16-iyul). Qaraldi: 2022-yil 5-avgust.
↑ Fleiss. „What happened in the battle of Jalalabad?“ (en-US). Rebellion Research (2022-yil 5-aprel). Qaraldi: 2023-yil 28-iyun.
↑ „Afghan gov't to build civilian airport in eastern Nangarhar province“. Xinhua (2020-yil 12-iyul). 2021-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-iyul.
↑ „Jalalabad Airport Profile | CAPA“. centreforaviation.com. Qaraldi: 2020-yil 12-avgust.
↑ Barbara Starr and Theodore Schleifer, CNN. „11 dead as U.S. aircraft crashes in eastern Afghanistan - CNNPolitics.com“. CNN (2015-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 2-oktyabr.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Nangarhar Airport“ (3D visual). Google Earth.

„Airport Records“. Dr. Günther Eichhorn. 2023-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 18-iyul.

[Civilian_Flights_Resume_at_Nangarhar_Airport-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 „Civilian Flights Resume at Nangarhar Airport“. TOLOnews (2022-yil 18-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-iyul.

[Capsule_Facts_for_the_Armed_Forces:_Afghanistan-2] 2,0 ^2,1 United States Dept. of Defense. Capsule Facts for the Armed Forces: Afghanistan. U.S. Government Printing Office, August 1967 — 3 bet.

[Google_Earth-3] „Nangarhar Airport“. Google Earth.

[Landings-4] Airport record for Jalalabad Airport (Wayback Machine saytida 2023-07-18 sanasida arxivlangan) at Landings.com. Retrieved 1 August 2013

[5] „AIP Afghanistan - Important Information“. 2016-yil 17-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 10-may.

[Yousuf_Zarifi-6] 6,0 ^6,1 „'Nangarhar Airport ready for civilian flights'“. Pajhwok Afghan News (2022-yil 18-iyun). Qaraldi: 2022-yil 18-iyul.

[skybrary.aero-7] 7,0 ^7,1 „Jalalabad Airport - SKYbrary Aviation Safety“. www.skybrary.aero. Qaraldi: 2020-yil 12-avgust.

[8] „OAJL - Jalalabad Airport | SkyVector“. skyvector.com. Qaraldi: 2020-yil 27-avgust.

[9] „Kunduz airport preparing for foreign flights“. Pajhwok Afghan News (2014-yil 16-iyul). Qaraldi: 2022-yil 5-avgust.

[10] Fleiss. „What happened in the battle of Jalalabad?“ (en-US). Rebellion Research (2022-yil 5-aprel). Qaraldi: 2023-yil 28-iyun.

[11] „Afghan gov't to build civilian airport in eastern Nangarhar province“. Xinhua (2020-yil 12-iyul). 2021-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-iyul.

[12] „Jalalabad Airport Profile | CAPA“. centreforaviation.com. Qaraldi: 2020-yil 12-avgust.

[13] Barbara Starr and Theodore Schleifer, CNN. „11 dead as U.S. aircraft crashes in eastern Afghanistan - CNNPolitics.com“. CNN (2015-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2015-yil 2-oktyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]