Imru al-Qays

Imru al-Qays
Tavalludi	6 asr Araviya yarim orolligi
Vafoti	6 asr
Mashhur ishlari	Muallakiy

Imru al-Qays ibn Hujr ibn al-Horis al-Kindiy (arabcha: اِمرؤ القيس بن حجر بن الحارث الكندي ‎ — VI asr arab shoiri, islomgacha boʻlgan davrning ajoyib adabiy yodgorliklari boʻlgan “ Muallakiy ” sheʼrlaridan birining muallifi.

Hayoti

Kelib chiqishi

Imru al-Qays Yaman Kinda qabilasining Najdiy knyazligining so'nggi shohi al-Hujr II ibn al-Horisning o'g'li edi. Shoirning oilasi ham o‘zi kabi afsonalar bilan o‘ralgan. Afsonaga ko'ra, uning katta bobosi Hujr asirga olingan xotini Amru ibn al-Xubulning bashorati tufayli "Okil al-muror" - "Achchiq o'simliklarni iste'mol qilish" laqabini olgan: "Men (orqada) a lablari achchiq yeyayotgan tuyaning lablariga o'xshagan odam. U sizning bo'yningizni oladi." Bashorat ro‘yobga chiqdi va Hujr Amrdan xotinini olib, o‘ldirdi.

Shoirning onasi, afsonaga ko'ra, VI asrning buyuk arab shoiri va jangchisi Muxalhil ibn Rabianing singlisi Fotima binti Rabia edi. Boshqa bir versiyaga ko'ra, Imruning onasi Tamluk ibn Amr ibn Zubayddir. Johiliy she’riyatining mashhur olimi doktor Shavqiy ad-Dayf nasl-nasabdagi bunday nomuvofiqliklarni “Imru al-Qays” nomini islomdan oldingi davr shoirlarining ko‘plari qo‘llaganligi bilan asoslaydi, bu esa asosan ba’zi uslubiy jihatlarni tushuntiradi. unga tegishli matnlarning heterojenligi.

Imru al-Qaysning (asl ismi - Xunduj) bolaligi haqida hech narsa bilmaymiz. Shoirning tarjimai holi, ehtimol, uning otasi bilan ziddiyatidan boshlanadi. Yovvoyi hayot kechirib, Xudjurning noroziligini uyg'otdi, u o'g'lini o'ldirishni va ko'zlarini o'chirishni buyurdi. Qotillik sodir bo‘lmadi, o‘zini bo‘ysundirib, Xujur o‘g‘liga “she’r aytishni” man qildi, xolos. Taqiqga javoban Al-Qaysning “Tongda muborak emasmisan...” misrasi kelgan, shundan so‘ng ota o‘g‘lini haydab yuborgan. Boshqa versiyaga ko'ra, mojaro Imruning otasining xotiniga bo'lgan muhabbati edi. Imru u yoki bu yo'l bilan ko'chmanchi hayot kechira boshladi, so'nggi mol-mulkini - tarixshunos al-Isfahoniyning so'zlariga ko'ra - "har bir stantsiyada" ziyofatlar uyushtirdi. Uning tarjimai holining aynan shu davri mashhur she’rining birinchi qismida o‘z aksini topgan.

Shaxsiy hayot

Afsonaga ko'ra, Al-Qays unga "sakkiz, to'rt va ikki" haqida javob beradigan kishiga uylanishga qasam ichgan. Bu jumboqning javobi al-Qays nikohlab qo‘ygan tunda tasodifiy bir hamrohning og‘zidan chiqdi: “Sakkiztasi kaltakning ko‘kragi, to‘rttasi tuyaning ko‘kragi, ikkitasi ayolning ko‘kragi”. Imru mahrni yig‘ib bo‘lgach, kelinning to‘xtash joyiga bir qul yubordi, u esa sovg‘aning yarmini isrof qildi. Buni qabul qilib, u egasidan quyidagi so'zlarni etkazishni so'radi: “Otam uzoqda, yaqinda va yaqinda, uzoqda; onam esa bir jonni ikkiga bo'ladi; akam Quyoshni boqadi; Osmoningiz yirtilib, ikkita idish bo‘shab qoldi”. Bu xabardan Imru kelinning otasi tomonidan yaqinlashib kelayotgan hujum haqida ham, mahrni isrof qilish haqida ham bilib oldi.

She'riyat

Arab adabiyotining tasviriy lirikasida birinchi o‘rinni Imru al-Qays egallaydi. Shoirning ayollar, tun, tuyg‘ular tasviri uning muhiti bilan uzviy bog‘liqdir. Sevimli va tuxumni, ot va tuyaqushni, tunni va yo'lbarsni solishtirish - bu Imru al-Qays dunyosi, sahro va sayohat bilan to'liq to'yingan.

Uning mashhur “Muallaka” she’rida (bundan tashqari, bizgacha faqat bitta she’r-qasida va bir qancha tarqoq parcha-qita yetib kelgan) matnning katta qismi ishq lirikasiga bag‘ishlangan. Muallif o'zining ishqiy munosabatlarini favqulodda hayrat va afsus bilan eslaydi va tasvirlaydi. Shundan so‘ng asar suratida yolg‘iz, cheksiz tun motivi paydo bo‘ladi, undan chiqish yo‘li cheksiz olisda bo‘lib, faqat ertalab ot va chavandozlari cho‘l kengliklarini kesib o‘tgandagina mumkin bo‘ladi. . Otning real tasviri, uning xizmatlari va izlanishlari arab adabiyotining klassikasiga aylandi.

Adabiyotlar

• Амруль Каис // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Amru'-Ul-Qais — статья из Британской энциклопедии