Ijtimoiy
Ijtimoiy — insonlarning oʻzaro taʼsir qiluvchi populyatsiyalarda birgalikda yashashi. Bu oʻzaro taʼsir ular buni bilish bilmasligidan qatʼiy nazar ijtimoiy hisoblanadi.
„Ijtimoiy“ tushunchasi odamlarning oʻzaro taʼsir qiluvchi populyatsiyalarda birgalikda yashashini anglatadi. Bu taʼsirlar – yaʼni odamlarning bir-biriga va atrofdagilarga boʻlgan taʼsiri – shaxslar, guruhlar yoki jamiyat doirasida sodir boʻladi. Ijtimoiy hayot turli xil oʻzaro taʼsirlarga boy boʻlib, insonlarning bilim va tushunchalarini kengaytiradi, turli vaziyatlarda qanday munosabatda boʻlishlari kerakligini oʻrgatadi, jamiyat bilan uygʻunlikda yashashni taʼminlaydi.
Ijtimoiy munosabatlar:
– Ijtimoiy munosabatlar ikki yoki undan ortiq inson orasida shakllanadi. Bu doʻstlik, oila, hamkasblik kabi aloqalarni oʻz ichiga oladi. Munosabatlar maqsad, qiziqish yoki ehtiyojlarga qarab shakllanishi mumkin.
– Ijtimoiy munosabatlarda ishtirok etish insonga oʻzini jamiyatning bir qismi sifatida his qilish imkoniyatini beradi va shu orqali inson oʻz ehtiyojlarini qondiradi.
Ijtimoiy guruhlar:
– Ijtimoiy guruhlar oʻxshash manfaatlar yoki umumiy maqsadga ega insonlardan tashkil topadi. Ular jamiyatning kichik qismi hisoblanadi.
– Misollar: oila, maktab sinfi, ishchi guruhlari, diniy va madaniy guruhlar, doʻstlar davrasi.
– Guruhlar orqali odamlar oʻzini anglashadi, mas’uliyatli boʻlishadi va ijtimoiy normalarni oʻrganishadi.
Ijtimoiy muhit va madaniyat:
– Ijtimoiy muhit jamiyatning qadriyatlari, urf-odatlari, anʼanalari, qonunlari va odob-axloq qoidalaridan iborat. Bu omillar shaxsning dunyoqarashini va xatti-harakatini shakllantiradi.
– Masalan, oʻzbek jamiyatida mehmondoʻstlik, kattalarni hurmat qilish, oila qadriyatlari yuqori oʻringa ega.
Ijtimoiy oʻzaro taʼsir:
– Odamlar bir-birlari bilan kundalik hayotda doimiy ravishda oʻzaro taʼsirga kirishadi. Bu taʼsir gaplashish, hamkorlik, ixtiloflar yoki yordam berish shaklida namoyon boʻladi.
– Oʻzaro taʼsirlar orqali insonlar oʻzlarining talablari va umidlarini ifoda etadi, muloqot qilish koʻnikmalarini rivojlantiradi.
Ijtimoiy tarmoqlar va zamonaviy aloqalar:
– Zamonaviy davrda ijtimoiy tarmoqlar (Facebook, Instagram, Telegram va boshqalar) odamlar oʻrtasidagi masofani qisqartirib, yangi oʻzaro taʼsir shakllarini yaratdi.
– Ijtimoiy tarmoqlar ijtimoiy aloqalarni kuchaytirishga yordam beradi, ammo shu bilan birga insonlar orasida virtual muhitda yolgʻizlanish yoki stress kabi salbiy omillar ham yuzaga kelishi mumkin.
Ijtimoiy rol va mas’uliyat:
– Jamiyatda har bir inson oʻziga xos rol va mas’uliyatlarga ega. Masalan, ota-onaning bolalarini tarbiyalash, oʻqituvchining oʻquvchilarga bilim berish mas’uliyati bor.
– Ushbu rol va mas’uliyatlar jamiyatdagi barqarorlikni taʼminlaydi va har bir kishining oʻz burchlarini bilishini talab qiladi.
Umuman olganda, ijtimoiy tushunchalar orqali insonlar jamiyat bilan uygʻunlashadi, oʻz ehtiyoj va intilishlarini amalga oshiradi hamda bir-birlari bilan turli vaziyatlarda oʻzaro yordam va hamkorlikni yoʻlga qoʻyadilar.
Etimologya
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Ijtimoiy" soʻzining etimologiyasi arab tiliga borib taqaladi. Bu soʻz arab tilidagi „ijtimaʼ“ (اجتماع) soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „yigʻilish“, „jamlanish“ yoki „jamoa“ degan maʼnolarni anglatadi. Arab tilidagi „ijtimaʼ“ soʻzi insonlar yoki narsa va hodisalarning bir joyda toʻplanishi, birlashishi tushunchalariga ishora qiladi.
Turli tillarda „ijtimoiy“ tushunchasi jamiyatdagi oʻzaro aloqalar, munosabatlar, umumiy manfaatlar va koʻpchilikka tegishli boʻlgan hodisalarni ifodalash uchun ishlatiladi. Bu soʻz hozirgi kunda jamiyat bilan bogʻliq boʻlgan tushunchalarni ifodalash uchun keng qoʻllanadi. Misol uchun, ijtimoiy fanlar, ijtimoiy munosabatlar, ijtimoiy mas’uliyat kabi atamalarda ishlatiladi.
Oxshash mavzu
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]![]() | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |