Haloskor Masih haykali

Haloskor Masih haykali (portugalcha: Cristo Redentor) — bu Rio-de-Janeyrodagi Korkovado togʻining tepasida joylashgan Iso Masihning art-deko uslubidagi haykali. Haykal Rio-de-Janeyro va umuman Braziliyaning ramzi. 2007-yilda norasmiy ravishda dunyoning yangi yetti moʻjizasidan biri sifatida tanlangan.

Haykal dengiz sathidan 709 metr balandlikda, Tijuka milliy bogʻi joylashgan.

Haykal oʻlchamlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykalning balandligi — 38 m, shu jumladan poydevori — 8 m; qoʻl oraligʻi — 28 m. Ogʻirligi — 635 tonna. Viloyatning eng baland nuqtasi boʻlgan haykal, muntazam ravishda (oʻrtacha yiliga toʻrt marta) chaqmoq nishoniga aylanadi. Katolik yeparxiyasi haykalning chaqmoq taʼsirida shikastlangan qismlarini tiklash uchun haykal yasalgan tosh zaxirasini maxsus saqlaydi^[1].

Yodgorlik uchun yoʻl[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rio-de-Janeyrodagi haloskor Masih haykali dunyodagi eng mashhur va taniqli yodgorliklardan biridir. Uning etagiga har yili kamida 1,8 million sayyoh koʻtariladi^[2], u yerdan shahar va koʻrfazning goʻzal Shakar togʻi choʻqqisi(portugalcha: Pão de Açúcar), Kopakabana va Ipanemaning mashhur plyajlari, Marakana stadionining ulkan kosasi koʻrinadi.

Elektrlashtirilgan temir yoʻl (Braziliyada birinchi) tepaga olib chiqadi. U muhandislar Pereyra Passos va Terseyra Soares tomonidan Masih haykalidan ancha oldin — 1882—1884-yillarda qurilgan va keyinchalik yodgorlik qurilishida muhim rol oʻynagan: qurilish materiallari u orqali yuqoriga yetkazilgan.

Haykalga Tijuka milliy bogʻidan oʻtuvchi avtomagistral yoʻl orqali ham borish mumkin. Tijuka oʻrmoni dunyodagi eng katta shahar oʻrmonidir.

Haykal qurilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rio-de-Janeyrodagi „Haloskor Masih“, vertolyotdan koʻrinish

1921-yilda Braziliya milliy mustaqilligining yuz yilligi yaqinlashib kelayotgani (1822) shahar otalarini (Rio-de-Janeyro oʻsha paytda Braziliyaning poytaxti edi) Haloskor Masih haykalini yaratishga ilhomlantirdi. Cruzeiro jurnali yodgorlik qurilishiga obuna boʻlish uchun mablagʻ toʻplashni eʼlon qildi. Eʼlon natijasida 2,5 milliondan ortiq reys (kupyura) toʻplandi^[3]. Cherkov ham mablagʻ yigʻishga qoʻshildi: oʻsha paytdagi Rio-de-Janeyro arxiyepiskopi don Sebastyan Leme yodgorlikni yaratishda faol ishtirok etdi.

Haykalning qurilishi taxminan toʻqqiz yil davom etdi — 1922-yildan 1931-yilgacha.

Rassom Karlos Osvald yodgorlikning asl eskizini ishlab chiqqan. Aynan u Masihni qoʻllarini choʻzilgan duo imo-ishorasi bilan tasvirlashni taklif qilgan, bu figura uzoqdan ulkan xochga oʻxshab koʻrinardi. Dastlabki versiyada haykalning poydevori globus shaklida boʻlishi kerak edi. Yodgorlikning yakuniy loyihasi braziliyalik muhandis Heitor da Silva Kosta tomonidan ishlab chiqilgan (portugalcha: Heitor da Silva Costa).

Bir qator sabablarga koʻra, shu jumladan texnologik sabablarga koʻra, Braziliyada bunday ulkan haykalni yaratish imkonsiz boʻlganligi sababli, uning barcha detallari, shu jumladan haykal skeleti, Fransiyada tayyorlangan. Haykal temir-beton va steatitdan yasalgan.

1924-yilda fransuz haykaltaroshi Pol Landovskiy haykalning boshi (balandligi 3,75 metr) va qoʻllarini modellashtirishni tugatdi. Shundan soʻng, ruminiyalik haykaltarosh Georghe Leonida 1925- yildan 1931-yilgacha Masihning boshini yasash ustida ishladi. Yodgorlikning barcha detallari yigʻilmagan holda Braziliyaga joʻnatildi va temir yoʻl orqali Korkovado togʻining choʻqqisiga yetkazildi.

Temir yoʻlning soʻnggi nuqtasidan haykalning etagiga qadar „Karakol“ („Shilliqur“) laqabini olgan 220 zinapoyali marmar plintusning qalinligida — kichik ibodatxona qurilgan.

Rio-de-Janeyro ramziga aylangan yodgorlikning tantanali ochilishi va muqaddaslash marosimi 1931-yil 12- oktabrda boʻlib oʻtdi.

1965-yilda haykal Rim papasi Pol VI tomonidan qayta muqaddaslashtirilgan va 1981-yilda Rim papasi Ioann Pavel II yodgorlikning 60 yilligini nishonlash marosimida ishtirok etgan.

Keyingi yillarda haykal[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻtgan 45 yil ichida haykal ikki marta — 1980 va 1990-yillarda taʼmirlangan. 1932- va 2000-yillarda tungi yoritish tizimi modernizatsiyalandi. 2003-yilda kuzatuv maydonchasiga olib boruvchi lift eskalatorlar bilan jihozlandi.

2007-yilda haykal dunyoning yangi yetti moʻjizasidan biri sifatida tanlandi.

2007-yil 26-oktabrda rus pravoslav cherkovi va ROCOR ierarxlari tarixda birinchi marta haykal yonida pravoslav xizmatini oʻtkazdilar. Sajda qilish marosimida Lotin Amerikasidagi Rossiya Kunlari doirasida Rio-de-Janeyroga kelgan bir qator rasmiylar va ishbilarmonlar ishtirok etishdi^[4].

2010-yil 16-aprelda haykal oʻz tarixida birinchi marta vandalizmga uchradi. Haykalning yuz va qoʻllariga qora boʻyoq bilan yozuvlar yozilgan^[5].

YuNESKO 2012-yilda „Qutqaruvchi Masih“ni Rio-de-Janeyro landshaftining Butunjahon merosi roʻyxatiga kiritilgan qismi deb hisobladi.

Braziliya kosmik tadqiqotlar instituti maʼlumotlariga koʻra haykalni har yili oʻrtacha toʻrt marta yashin uradi^{[sayt ishlamaydi]}. 2013 -yil dekabrida va 2014 -yil 16-yanvar oqshomida kuchli boʻronlar paytida chaqmoq haykalning oʻng qoʻliga urib, oʻrta va bosh barmogʻining uchlarini sindirib tashladi^[6].

Patriarx Kirill haykal poyida 2016-yil 20-fevralda ibodat qildi^[7].

Kino sanʼatida[tahrir | manbasini tahrirlash]

" Odamlardan keyingi hayot " — haykal 3 kundan keyin (Rio-de-Janeyroda elektr oʻchiriladi), 50 yildan keyin (haykalning qoʻllari sinadi va tushadi), 250 yildan keyin (haykal butunlay vayron boʻladi) va 500 yildan keyin odamlarsiz qolganida qaytadan oʻsib boradi.
" 2012 " — haykal zilzila natijasida vayron boʻladi (vayronagarchilik Oq uyda (Vashington) tomosha qilingan soʻnggi yangiliklarda koʻrsatilgan). Haykalning vayron boʻlishi film afishalardan birida koʻrsatiladi (faqat bu yerda haykal tsunami tomonidan buziladi).
" Arktik portlash " telefilmida haykalni muzli tuman qoplaydi.
" Sevgi nomi bilan ", " Braziliya istiqboli ", " Oilaviy aloqalar ", " Klon " seriyallarida.
2002—2005-yillardagi „Odamlar shahri“ (Odamlar shahri) " Cidade dos Homens " teleserialida, shuningdek 2007-yilda xuddi shu nomdagi filmda (" Xudo shahri 2 "),
CSI: Mayami teleserialida haykal 5-mavsumda koʻrsatilgan.
" Agent 117: Rioga missiya " filmida.
Fast & Furious 5 filmida asosiy qahramonlar Korkovado togʻi etagida yashaydi, haykal tasvirlangan juda koʻp goʻzal kadrlar mavjud.
" Zalman Kingʻs Wild Orchid " (1989) filmida Emiliya Rio-de-Janeyroga boradi va filmning 6 daqiqasida haykal yonidan uchib oʻtadi.
„Rio, men seni sevaman“ — qisqa hikoyalardan birida qahramon Masihning haykaliga ishora qiladi.

Adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lusinda Raylining „ Yetti opa -singil“ romanidagi kichik syujet haykalning yasalishi haqida boradi.

Haloskor Masih haykalini boshqa haykallar bilan solishtirish	Filateriyadagi Haloskor Masih haykali
Chapdan oʻngga: Birdamlik haykali , Bahor ibodatxonasi Buddasi, Ozodlik haykali, Ona-Vatan, Haloskor Masih haykali, Mikelanjeloning " David " haykali.	Brasiliana-93 filateliya koʻrgazmasi. Haykalning silueti shtampga joylashtirilgan koʻrgazma emblemasida qoʻllaniladi. Asl shtamp bilan otkritka. Rossiya, 1993-yil