Hachimantai togʻi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Hachimantai togʻi
八幡平
Turi stratovulqon
Joylashuvi Tōhoku regioni, Honshū, Yaponiya
39°57′28″N 140°51′15″E / 39.95778°N 140.85417°E / 39.95778; 140.85417 G OKoordinatalari: 39°57′28″N 140°51′15″E / 39.95778°N 140.85417°E / 39.95778; 140.85417 G O
Yaponiyaning tabiiy xaritasi

Hachimantai tog'i (yaponcha: 八幡平 Hachimantai?) Yaponiyaning Honshu shimolidagi Ou togʻlaridagi Hachimantai platosi atrofida tarqalgan stratovolkanlar guruhining eng baland choʻqqisi hisoblanadi. Ushbu vulqon platosi Nasu vulqon zonasining bir qismi boʻlib, Ivate prefekturasi va Akita prefekturasi oʻrtasidagi chegarada joylashgan. Vulqon 100 ta mashhur Yaponiya togʻlaridan biri sifatida roʻyxatga olingan va Tovada-Hachimantai milliy bogʻining bir qismini tashkil qiladi[1].

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Hachimantai" ismining kelib chiqishi haqida bir qancha afsonalar mavjud. Bir afsonada, soʻnggi Nara davrida general Sakanoue no Tamuramaro bu hududga bir guruh Emishi jangchilarini taʼqib qilgan va mintaqaning tabiiy goʻzalligidan shunchalik hayratda qolganki, u bu hududni kami Hachimanning qarorgohi boʻlishi kerakligini aytgan[2]. Boshqa bir afsonaga koʻra, hudud „Hachiman Taro“ laqabiga ega boʻlgan soʻnggi Heian davri jangchisi Minamoto no Yoshiie sharafiga nomlangan[3].

Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vaziyat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hachimantai platosi taxminancTovada koʻlidan 40 kilometr (25 mi) janubda va Tazava koʻlidan 18 kilometr (11 mi) shimoli-sharqda, Hachimantai shahri, Ivate va Kazuno qishlogʻi, Akita chegaralarida joylashgan. Akita-Komagatake togʻi Akita prefekturasining eng baland choʻqqisi boʻlib, janubi-gʻarbda, Ivate togʻi esa janubi-sharqda joylashgan. Ikkala choʻqqi ham baʼzan Hachimantai platosining geografik perimetriga kiradi, ammo ular alohida vulqon guruhlarini tashkil qiladi[4].

Geologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Umuman olganda, Hachimatai platosi eroziya bilan tekislangan yoki koʻchkilar hamda lateral qoplamalar bilan deformatsiyalangan yoki yaqinda sodir boʻlgan vulqon faoliyati mahsulotlari bilan qoplangan qadimgi vulqon qalqoni hisoblanadi. Eng chuqur qatlam paleozoy choʻkindi jinslari qatlamida joylashgan uchlamchi qatlam jinslaridan iborat boʻlib, tarkibida boʻr granit bloklari mavjud. Litosfera qatlami quyi pleystotsen va golosenning kislotali piroklastik jinsidan iborat. Yer yuzasidagi vulqon darajasi magmatik jinslardan tashkil topgan, jumladan: ignimbrit va vulqon konuslari andezit, dasit va bazalt qoplamalarga ega[5]. Hachimantai platosida va uning bevosita chekkasida relef ikkita vulqon konuslari zanjiri bilan ajralib turadi, ularning biri shimoldan janubga, ikkinchisi gʻarbiy-sharqiy oʻq boʻylab joylashgan va ular Hachimantai togʻi joylashgan hududda kesishadi. Shimoliy-janubiy zanjir 10 km ga qadar choʻzilgan hamda shimoldan janubga tomon Mokko togʻini (1577 m), Morobi togʻini (1516 m), anonim choʻqqisini (1481 m), Keson togʻini (1448 m), Obuka togʻini (1541 m) va Komokko togʻini (1467 m) oʻz ichiga oladi[5]. Gʻarbiy-sharq oraligʻi 15 km uzunlikka ega boʻlib, gʻarbdan sharqqa tomon Fukenoyu togʻi (1120 m), Hachimantai togʻi, Gentan togʻi (1595 m), Appi togʻi (1176 m), Ebisu togʻi (1496 m), Daikoku togʻi (1446 m), Yanomune togʻi (1397 m), Maemori togʻi (1304 m) va Nishimori togʻini (1328 m) oʻz ichiga oladi. Bu ikkinchi zanjir gʻarbga qadar choʻzilgan boʻlib, qoʻsh choʻqqisi boʻlgan Akita-Yakeyama togʻi (1366 m) stratovulqonlarni oʻz ichiga oladi. Platoda yigirmadan ortiq kraterlar tarqalgan, ular baʼzan diametri bir necha metrdan 180 m gacha boʻlgan krater zanjirlarini hosil qiladi. Ushbu vulkanik chuqurliklarning aksariyati qisman koʻllar yoki botqoqlar bilan toʻldirilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bugungi kunda Akita-Yakeyama togʻ kalderasida va uning atrofida fumarollar, issiq buloqlardan suvning aylanishi va baʼzi joylarda loy va oltingugurt konlarining qaynoq koʻlmaklari shaklida gidrotermal faollikni saqlab qolgan. Oʻz davrida Akita-Yakeyama togʻida sakkizdan ortiq portlashlar qayd etilgan, xususan, 1678-yilda, uchtasi XIX asrda va beshtasi yigirmanchi asrda qayd etilgan, lekin Hachimantai togʻining oʻzida portlash kuzatilmagan. Biroq, Yaponiya meteorologiya agentligi, 2003-yildan beri xalqaro standartlarga muvofiq, agar vulqon soʻnggi 10 000 yil yoki undan koʻproq vaqt davomida Golosen davrida otilib chiqqan boʻlsa yoki sezilarli geotermal faollikni koʻrsatsa, faol deb hisoblaydi. Shunga koʻra, butun Hachimantai platosi (shu jumladan Hachimantai togʻi) Yaponiyadagi faol vulqonlar roʻyxatiga kiritilgan.

Inson faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mineral qazib olish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1882-yilda izlanuvchi qishloq aholisi Matsuo qishlogʻida, Chausu togʻining janubi-sharqiy yonbagʻirlari etagida oltingugurtning tabiiy koʻrinishini topdi. Konni keng miqyosda ekspluatatsiya qilish 1914-yilda Matsuo konining ochilishi bilan boshlandi, u yerda shuningdek temir va mis zahiralari ham topilgan. Konda eng koʻpi bilan 1500 kishi ishlagan, ammo 1971-yilda kon faoliyati yakunlangan[6].

Turizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hachimantai hududiga Kazuno, Hachimantai, Semboku va Morioka shahar markazlaridan kirish mumkin. Aspite liniyasi — bu 27 km uzunlikdagi togʻli hudud boʻlib, u oʻzining kuzgi manzarasi va bahorda baland qor qoplamasi bilan ajralib turadigan hududdan oʻtadi[7].

Qishki sport turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Apppi Kogen changʻi kurorti Yaponiyadagi eng yirik kurortlaridan biri boʻlib, 21 ta changʻi uchish va 45 kilometrlik yoʻlaklarga ega, shuningdek, bu yerda oltita liftga xizmat koʻrsatadi[8]. Hachimantai kurortida ikkita hudud mavjud. Panorama changʻi zonasida yettita changʻi uchish yoʻlagi va toʻrtta lift mavjud boʻlib, yangi boshlanuvchilar orasida juda mashhur. Shimokura changʻi zonasi uchta changʻi uchish yoʻlagi va uchta liftga ega boʻlib, oʻrta va ilgʻor changʻichilar orasida mashhurdir[9].

Onsen[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hachimantai platosi ayniqsa faol geotermal hudud boʻlgani uchun anʼanaviy issiq buloqlar kurortlari keng tarqalgan boʻlib, ularning baʼzilari 250 yildan ortiqroq tarixga ega. Suvning harorati va tarkibi har bir joyida bir-biridan farq qiladi. Hachimantai onsen oltingugurtli buloqdir. Appi onsen oddiy ishqoriy buloq boʻlib, Shin-Appi onsen esa juda shoʻr suvga ega. 1400 metr balandlikdagi Toshichi onseni Tohoku mintaqasidagi eng baland hududda joylashgan buloq hisoblandi[10].

Atrof-muhitni muhofaza qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hachimantai togʻi va uning yaqin atrofi 1936-yil fevralidan beri Tovada-Hachimantay milliy bogʻi hududi hisobiga muhofaza ostiga olingan boʻlib, u ikki zonaga boʻlingan 855,34 km2 maydonni egallaydi, ularning biri Akita va Aomori prefekturalaridagi Tovada krater koʻlini oʻz ichiga olsa, ikkinchisi baland Hachimantai vulqon platosidan tashkil topgan. Hachimantai platosi koʻplab yovvoyi qush turlarining birgalikda yashashi uchun biotop hudud boʻlib, uning oʻrmonlari va suv-botqoqlari turli xil oʻsimliklar turlari, shu jumladan alp oʻsimliklarining bir nechta navlari uchun unumdor zamin yaratadi.

Gallereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Xachimantay vulqon guruhi
    Xachimantay vulqon guruhi
  • Hachiman hovuzi
    Hachiman hovuzi
  • Xachimantay togʻining choʻqqisi
    Xachimantay togʻining choʻqqisi

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Campbell, Allen. Japan: An Illustrated Encyclopedia. Kodansha, 1993 — 484 bet. ISBN 406205938X. 
  2. ↑ „Protecting the past and creating the future“ (English). Arts and Traditions. Hachimantai City (2010-yil 6-yanvar). 2017-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
  3. ↑ „Mount Hochimatai“ (Japanese). 八幡平. Iwate Prefecture. 2016-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-mart.
  4. ↑ „Highlights of Towada-Hachimantai National Park“ (English). Towada-Hachimantai National Park. Ministry of the Environment of Japan. Qaraldi: 2017-yil 28-mart.
  5. ↑ 5,0 5,1 Masao Ban, Akihiko Fujinawa and Tsukasa Ohba, Active Volcanoes in Northeast Japan, Bulletin of the Volcanological Society of Japan, Tokyo, The volcanological society of japan, vol. 58, no B1-1-34, 2013
  6. ↑ Tateo Yamanaka. Chemolithoautotrophic Bacteria: Biochemistry and Environmental Biology. Springer Science & Business Media, 28 August 2008 — 97– bet. ISBN 978-4-431-78541-5. 
  7. ↑ „Hachimantai Aspite Line; Fall Colors and the Corridor of Snow ( Hachimantai City )“ (English). A Trip to Iwate. Iwate Prefecture Tourism Portal. 2017-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
  8. ↑ „Hachimantai Hot Springs and Appi Hot Springs ( Hachimantai City )“ (English). A Trip to Iwate. Iwate Prefecture Tourism Portal. 2017-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
  9. ↑ „Hachimantai Resort ( Panorama Ski Area/Shimokura Ski Area ) ( Hachimantai City )“ (English). A Trip to Iwate. Iwate Prefecture Tourism Portal. 2017-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-oktyabr.
  10. ↑ „Appi Kogen Ski Resort ( Hachimantai City )“ (English). A Trip to Iwate. Iwate Prefecture Tourism Portal. 2017-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-mart.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Xachimantai — Yaponiya meteorologiya agentligi (yaponcha)
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Hachimantai_togʻi&oldid=3771043" dan olindi