Goboy d’amur
Goboy d’amur — bu yogʻoch duxovoy cholgʻu asbobi, goboyning bir turi. U oddiy goboydan bir oz kattaroq va nisbatan kamroq qatʼiy va yumshoqroq va tinchroq tembrga ega. Goboy d’amur — bu lya (in A) sozlashdagi asbob boʻlib, pastga uchinchi qismga oʻzgartiradi. Goboylar oilasida u metsosopranoning tessitura funksiyasini bajaradi.
Diapazon lya kichik oktavadan uchinchi regacha. U XVIII asrda ixtiro qilingan va birinchi marta Kristof Graupner tomonidan Wie wunderbar ist Gottes Gut kantatasida ishlatilgan. Iogann Sebastyan Bax koʻpincha bu asbobni oʻz asarlariga kiritgan; masalan, goboev d’amur partiyalari BWV 8 kantatasida („Liebster Gott, wann werd' ich sterben?“), Messe si minorda („Et in Spiritum Sanctum“ bas ariyasi) va boshqalarda mavjud. Georg Filipp Telemanning goboy d’amur konsertlari maʼlum (TWV 51: G3, TWV 51: A2).
XVIII asrning oxirida mashhurlik pasayganidan soʻng, goboy d’amur deyarli 100 yil davomida bastakorlar tomonidan ishlatilmadi. Biroq XIX-XX asrlar boʻsagʻasida Rixard Shtraus, Klod Debyussi, Moris Ravel, Sharl Kyoklen, Frederik Delius kabi bastakorlar yana oʻz asarlarida ushnu cholgʻudan foydalana boshladilar. Uni Toru Takemitsuning „Vers l’Arc-en-Ciel, Palma“ asarida ham eshitish mumkin, lekin, ehtimol, uning Moris Ravelning „Bolero“dagi solosi eng mashhur.
Adabiyotda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Rus adabiyotida bu asbobning nomi Y.N.Tynyanovning „Podporuchik Kije“ hikoyasining 5-bobida uchraydi: U kamgap boʻlgan, tamaki chekishni yaxshi koʻrardi, ayollar bilan urishmagan va umuman jasur ofitserlik ishi boʻlmagan, „muhabbat goboyi“ni zavq bilan chalgan.