Foydalanuvchi:Thezoooma
.png){kind=small}
|
Ushbu foydalanuvchi Anjaniy ARMY aʼzosi. |
| Muazzez İlmiye Çığ | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Muazzez İlmiye İtil 20-iyun, 1914-yil |
| Fuqaroligi | Turk |
| Taʼlimi | Ankara University |
| Kasbi | Arxeolog, shumerolog, assirolog, yozuvchi |
| Turmush oʻrtogʻi | M. Kemal Çığ |
Muazzez İlmiye Chig (Itil; 1914-yil 20- iyunda tugʻilgan) – shumer sivilizatsiyasini oʻrganishga ixtisoslashgan turk arxeologi, shumerologi, assiriologi, yozuvchisi va bir asrdan koʻproq umr koʻrgan olimi. U 2006-yilda oʻzining kitobida arab ayollari kiyadigan roʻmol musulmon dunyosida paydo boʻlmagani, aslida besh ming yil avval taqilgani haqidagi soʻzlari bilan musulmon olamida bahs-munozaralarga sabab boʻldi va jahon ommaviy axborot vositalarida 2006-yilda keng yoritilgan edi.
Yoshlik davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çığning ota-onasi Qrim tatarlaridan boʻlib, uning ham otasi ham onasi Turkiyaga koʻchib kelishgan, otasi tomon Merzifon shahriga, onasi tomon esa shimoli-gʻarbiy Bursa shahriga-oʻsha paytda Usmonlilar imperiyasining yirik mintaqaviy maʼmuriy markazi, Turkiyaning yirikligi boʻyicha toʻrtinchi oʻrinda turuvchi hududiga joylashishgan [1].
Taʼlim maʼlumotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yana bir shimoli-gʻarbiy shahar Eskishehirda qariyb besh yil bolalarni oʻqitganidan soʻng, Chig 1936-yilda Anqara universitetining Hittitologiya boʻlimida oʻqishni boshladi. Uning ustozlari orasida Xettlar madaniyati va tarixi davrning eng koʻzga koʻringan ikki nafar olimlari, Gans Gustav Guterbok va Benno Landsberger,
Ikkinchi jahon urushini Turkiyada professor sifatida o‘tkazgan Germaniyadagi Yahudiylar tarixi Germaniya-Yahudiy qochqinlar Gitler davri ustozi bor edi[2].
1940-yilda ilmiy darajani olgandan soʻng, minglab nusxalari tarjima qilinmagan va ob’ekt arxivida tasniflanmagan mixxat yozuvlari sohasida Istanbul arxeologiya muzeylarini oʻz ichiga olgan uchta muassasadan biri boʻlgan Qadimgi Sharq muzeyida doimiy mutaxassis sifatida koʻp yillik faoliyatini boshlagan. Keyingi yillarda uning planshetlarni shifrlash va nashr etishdagi saʼy-harakatlari tufayli muzey Oʻrta Sharq tillarini oʻrganish markaziga aylandi, unda dunyoning turli burchaklaridan qadimgi tarix tadqiqotchilari qatnashgan[2].
Ish faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turkiyada dunyoviylik va ayol huquqlarining koʻzga koʻringan himoyachisi, Germaniya Arxeologiya instituti va Istanbul Qadimgi tarix universiteti faxriy aʼzosi Çığ Topkapi muzeyi direktori M.Kemal Çığga turmushga chiqqan. Uning gʻayratli va tizimli tekshiruvi tufayli oʻz kasbida shuhrat qozonganini oʻzining kitoblari, ilmiy maqolalari va Belleten va Bilim ve Ütopya kabi jurnal va gazetalarda chop etilgan maqolalarida koʻrishimiz mumkin. Bundan tashqari, 2002-yilda mamlakatning bosh milliy moliya instituti Türkiye İş Bankası tomonidan nashr etilgan, jurnalist Serhat Öztürkning intervyulari asosida tuzilgan maqolada ham uning tarjimai-hili haqida maʼlumotga ega boʻlishimiz mumkin.
Çığ va uning noshiri „turli dinlar orasida nafratga asoslangan tafovut qoʻzgʻatish“da ayblangan[3][4]. Oʻsha dastlabki sud majlisida sudya uning ishini rad etadi va yarim soatdan kam davom etgan sud jarayonidan soʻng kitob nashriyoti oqlanadi[1].
Keyingi hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Çığ 2014-yil 20-iyunda 100 yoshga[5] va 2024-yil 20-iyunda 110 yoshga kiradi[6].
Asarlaridan parcha[tahrir | manbasini tahrirlash]
1993 yil: Vaqt tuneli orqali Shumerga sayohat (bolalar uchun oʻquv adabiyoti sifatida yozilgan)
1995 yil: Shumerda Qur’on, Injil va Tavrotning kelib chiqishi
1996: Sumerli Ludingirra [Sumerlik Ludingirra, retrospektiv ilmiy fantastika] (Ibrohim paygʻambar)
1997: Ibrohim paygʻambar, Shumer Yozuvlari va Arxeologik Topilmalarga koʻra
1998 yil: Inannaning sevgisi [Inannaning Sevgisi, Shumerdagi Eʼtiqod va Muqaddas Nikoh]
2000: Xettlar va Xattuša [Ishtar tomonidan yozilgan Xettlar va Hattuša] (Yaqin Sharq sivilizatsiyasi merosi)
2002: Yaqin Sharqdagi Sivilizatsiya Merosi,
Asarlar ingliz tilidan koʻplab tarjimalarni oʻz ichiga oladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Muazzez Çığ stands among the world's best Sumerologists“ (2008-yil 15-noyabr).
- ↑ 2,0 2,1 english/domestic/10362169.asp?scr=1 "Muazzez Chiğ dunyodagi eng yaxshi shumerologlar qatorida turibdi" (Hurriyet Daily News, 2008 yil 14 noyabr)
- ↑ [http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=5321468. 2006-yil 31-oktyabrda boʻlib oʻtgan sudda Çığning oqlanishi uning yanada mashhur boʻlishiga sabab boʻldi. Sud jarayonida u ayblovlarni rad etib, „Men ilmli ayolman… Men hech qachon hech kimni haqorat qilmaganman“ deb oʻzini oqlaydi
- ↑ „Turkey court clears archaeologist“. (BBC News, 1 November 2006)
- ↑ Özlem Özdemir yazdı. „105 yıllık çınar Muazzez İlmiye Çığ Özlem Özdemir'e konuştu: "Bugüne kadar gelmemiz mucize gibi bir şey"“ (tr). OdaTV (2019-yil 22-iyul). Qaraldi: 2019-yil 4-dekabr.
- ↑ „Türkiye'nin ilk kadın sümerloğu 110 yaşinda“. Odatv (2024-yil 20-iyun). Qaraldi: 2024-yil 20-iyun.