Foydalanuvchi:Siyosiy Jurnalistika
Siyosiy jurnalistika[tahrir | manbasini tahrirlash]
Siyosiy jurnalistika jurnalistikaning keng sohasi boʻlib, siyosat va siyosatshunoslikning barcha jabhalarini yoritishni oʻz ichiga oladi,Jurnalistikaning bu yoʻnalishi odatda fuqarolik hukumatlari va siyosiy hokimiyatni yoritishga xizmat qiladi. Siyosiy jurnalistika saylovchilarga oʻz fikrini shakllantirish va ularga taʼsir koʻrsatadigan jamoat, mahalliy yoki milliy masalalarda ishtirok etish uchun maʼlumot berishni maqsad qilgan. Theweek.com saytidagi fikr maqolasida Edward Morisseyning soʻzlariga koʻra, siyosiy jurnalistika koʻpincha fikr jurnalistikasini oʻz ichiga oladi, chunki hozirgi siyosiy voqealar ularning xabarlarida bir xil boʻlishi mumkin. Taqdim etilgan maʼlumotlar faktlarni oʻz ichiga oladi, uning nuqtai nazari sub’ektivdir va bir nuqtai nazarga moyil[1]. Brendan Nyhan va Jon M. Sidesning taʼkidlashicha, „Siyosat haqida xabar beradigan jurnalistlar koʻpincha siyosatshunoslik tadqiqotlarini yaxshi bilishmaydi yoki uning oʻz ishlariga aloqadorligiga shubha qilishadi“[2]. Oʻz hikoyalariga kontekst beradigan maʼlumotlardan bexabar boʻlgan siyosatni yorituvchi jurnalistlar hikoyani xabar qilinayotgan narsaga boshqacha tarzda yoritish imkonini beradi. Jurnalistikaning bu turi turli ommaviy axborot vositalarida, bosma, efir yoki onlayn reportajlar orqali ommaga taqdim etiladi. Ularning asosiy maqsad va vazifalari raqamli ommaviy axborot vositalaridan foydalanish koʻpaytirish va u kampaniyalar, siyosat, voqealar yangiliklari va nomzod uchun qulay platformani darhol yoritishni taʼminlashdan iborat. The New York Times va Washington Post kabi siyosiy jurnalistikasi bilan tanilgan ommaviy axborot vositalari ham ushbu vositadan foydalanishni koʻpaytirdi. Oʻyin-kulgi sifatida taqdim etilgan bosma, onlayn va efirga uzatiladigan siyosiy hazil hukumat maqomi, siyosiy yangiliklar, kampaniya va saylov yangiliklari haqida yangiliklarni taqdim etish uchun ishlatilgan. Jeffri Baymning soʻzlariga koʻra, taqdim etilgan maʼlumotlar „soxta yangiliklar“ deb hisoblanmasligi mumkin[3] ammo siyosiy yangilanishlarni taqdim etishda koʻngilochar va faktik yangiliklar oʻrtasidagi chegaralar anchayin xirab yoki noxolis koʻrinishi mumkin. Jurnalistikaning bu turi axborot vositalari ekspertlari va muharrirlari tomonidan tahlil qilinadi, sharhlanadi va muhokama qilinadi. Taqdim etilgan maʼlumotlarning toʻgʻriligiga xalaqit beradigan ob’ektivlik yetishmasligi mumkin. Yangiliklarni notoʻgʻri nuqtai nazar bilan taqdim etish, shuningdek, tinglovchilarning xabar qilingan narsaga oʻz fikrini yoki eʼtiqodini shakllantirish qobiliyatini yoʻqotishi mumkin. Ushbu turdagi hisobot sub’ektiv boʻlib, mumkin boʻlgan ijtimoiy yoki siyosiy maqsadlarga ega boʻladi.
Umumiy koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fuqarolik jurnalistikasi 1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshlarida falsafa sifatida paydo boʻlganidan soʻng yana kuchli tarafdorlarni rivojlana boshladi. Fuqarolik jurnalistikasini ommaviy axborot vositalarining jamoatchilik bilan aloqa o‘rnatishning yangi, ilg‘or va chuqur usuli deb hisoblaganlar buni biz bilgan demokratiyani jonlantirish imkoniyati deb biladi. Texnologik taraqqiyot zamonaviy dunyoni bosib oʻtayotgani sababli, siyosiy sohadagi voqealardan xabardor boʻlish uchun keng jamoatchilikning gazeta sotib olish yoki televidenie yangiliklarini tomosha qilish odatiy holga aylanib bormoqda. Shu jumladan, Y avlodi (Millennials) va Z avlodi kabi yosh avlodlar turli sabablarga koʻra saylovga chiqmayapti. Umuman olganda, demokratiya barbod boʻla boshladi, chunki fuqarolik faolligi va hatto demokratik jarayonlarga aralashish yoʻq. , masalan, Rossiyaning 2016-yilgi Qoʻshma Shtatlardagi saylovlarga aralashuvi, hattoki buzib kirilgan va natijalarni oʻzgartirayotgan elektron ovoz berish (elektron ovoz berish) mashinalari. Umuman olganda, fuqarolik jurnalistikasi tarafdorlarining fikricha, demokratiya zamonaviy dunyoda o‘z nufuzi va shon-shuhratini tiklashi uchun ommaviy axborot vositalari jamoatchilikning fikr-mulohazalarini ko‘proq qabul qilishi va jamoatchilikni jalb etishda tashabbus ko‘rsatishi kerak.
Oksford tadqiqot ensiklopediyalariga koʻra[4], siyosiy jurnalistikaning mashhurligi oshib bormoqda va bu soha jurnalistikaning eng dominant sohalaridan biriga aylanmoqda. Siyosiy jurnalistika koʻproq demokratik jarayonning nazoratchisi boʻlishi kerak, chunki ular demokratiya bilan bogʻliq masalalarda aybdor emas, balki fuqarolik ishtiroki bilan bogʻliq. Shu jumladan, siyosiy jurnalistikaning toʻrtta asosiy tushunchasi mavjud. Bu tushunchalar siyosatni strategik oʻyin sifatida shakllantirish, toʻgʻridan-toʻgʻri yangiliklarga nisbatan sharhlash, mojarolarni shakllantirish va ommaviy axborot vositalarining negativligi va nihoyat, siyosiy yoki partiyaviy tarafkashlikdir. Aslini olganda, bularni fuqarolik jurnalistikasining toʻrtta asosiy ustuni sifatida koʻrish mumkin.
Maqsadlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Fuqarolik jurnalistikasi yoki ommaviy jurnalistikaning maqsadi hamjamiyatning jurnalistlar va axborot agentliklari bilan aloqalarini davom ettirish, demokratik qadriyatlarni tiklash va jamoatchilikning jurnalistlarga ishonchini yuksaltirishga olib keladi. Soxta yangiliklar tushunchasi bugungi kunda maʼlumotni manipulyatsiya qilish yoki burish va umuman notoʻgʻri boʻlishi mumkin boʻlgan maʼlum bir rivoyatni yaratish juda oson boʻlganligi sababli paydo boʻldi. Bu odamlarning jurnalistlar va ommaviy axborot vositalariga boʻlgan ishonchining umumiy pasayishiga olib keldi. Baʼzi ommaviy axborot vositalari yoki axborot agentliklari koʻpincha yolgʻonga asoslangan baʼzi hikoyalar yoki rivoyatlar uchun juda qizgʻin boʻladi. Odamlar ishtirokchi demokratiya uchun bahslashadilar, ammo siyosat endi mashhurlik tanlovi hisoblanadi va siyosatchilar oʻzlarining qayta saylanishini taʼminlash uchun qaror qabul qilishlaridan iborat. Fuqarolik jurnalistikasi tarafdorlarining fikricha, bu falsafa shaxslarga qarorlar qabul qilishda va kengroq siyosiy sohada ko‘proq so‘z aytish imkonini beradi. Ommaviy axborot vositalarida aks-sado yaratuvchi sariq jurnalistika va qidiruvni optimallashtirish algoritmlarining oʻsishini inobatga olgan holda, fuqarolik jurnalistikasi ommaviy qabulxonada yangiliklarning oʻrnini oʻzgartirishi mumkin boʻlgan muhim rolga kiradi. Soʻnggi paytlarda aksariyat yangiliklar noshirlari tobora koʻproq kuzatilmoqda, chunki ularning axloqi va mazmuni siyosiy tarafkashlik uchun keng qamrovli tekshiruv ostida. Anʼanaviy axborot agentliklari qanday qilib samarali monetizatsiya qilish bilan shugʻullanayotgan va axborotning asosiy tarqatuvchisi boʻlmagan bir paytda, fuqarolik jurnalistikasi noshirlarning rolini maʼlumot tarqatishdan tortib maʼlumotni qayta ishlashga aylantiradi. Fuqarolik jurnalistikasining asosiy tamoyillaridan birini — matbuotni jamiyat muammolarini muhokama qilish uchun forumga aylantirishni hisobga olsak, noshir veb-qidiruv orqali dunyoviy muammolar haqidagi bilimlarni tarqatish boʻyicha mahalliy ishtirokni kuchaytirishda oʻz oʻrnini topishi mumkin.
Qoʻllab-quvvatlovchilar va raqiblar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nebraska-Linkoln Jurnalistika va Ommaviy kommunikatsiyalar kolleji maʼlumotlariga koʻra, fuqarolik jurnalistikasi qutblovchi falsafa boʻlib, raqiblar toʻplamiga ham ega[5]. Fuqarolik jurnalistikasining bunday muxoliflari buni xavfli va samarasiz deb bilishadi. Ular, shuningdek, manfaatlar toʻqnashuviga olib keladigan amaliyotni topadilar va bu axloqiy emas deb hisoblangan jamoat ishlariga aralashishni talab qiladi, deb hisoblashadi. Nebraska-Linkoln universitetining yangi tahririyat professori Jon Benderning taʼkidlashicha, eng hurmatli va obroʻli jurnalistlar oʻz jamiyatining rivojlanishida faol rol oʻynaydi. Bu amaliyot, tarafdorlar fikricha, fuqarolik jurnalistikasining demokratiya kelajagi uchun qanchalik foydali ekanligiga misol boʻlardi. Fuqarolik jurnalistikasi tarafdorlari muayyan masalalarda qatʼiy. Ularning fikricha, jurnalistikaning demokratik jarayonga integratsiyalashuvi saylovchilarni xabardor qilishga yordam beradi va ularni siyosiy sohada bo‘layotgan voqealardan xabardor qiladi. Shu bilan birga, agar barcha saylovchilar bir xil maʼlumotga ega boʻlsa, demokratik jarayonda oʻzgarishlar boʻlishi mumkin. Muhim jihati shundaki, aholi tomonidan olingan maʼlumotlarning to‘g‘ri va faktlar tekshirilganligini taʼminlashdir. Bu baʼzan jurnalistikaga va baʼzi axborot manbalariga yuqorida aytib oʻtilganidek, yomon obroʻ keltiradigan muhim jihatdir. Siyosiy yangiliklar va jurnalistikaning aniqligi saylovchilarni demokratik jarayonlarga yanada faolroq jalb qilish imkonini beradi. Fuqarolik jurnalistikasining o‘zi jurnalistikani demokratik jarayonga integratsiyalash, saylovchilar va ommaviy axborot vositalariga siyosiy sohada sodir bo‘layotgan voqealarning guvohi va kuzatuvchisi bo‘lishdan ko‘ra faolroq rol o‘ynash imkonini beradigan jarayondir. Bundan tashqari, texnologiya saylovchilarni tarbiyalash va qarashlarni aniqlashda ham faol rol oʻynaydi.
Kichik toʻplamlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Saylov jurnalistikasi yoki saylov jurnalistikasi — bu taxminiy saylov va siyosiy kampaniyalar bilan bogʻliq voqealarga eʼtibor qaratadigan va tahlil qiladigan siyosiy jurnalistikaning kichik turi[6]. Jurnalistikaning bu turi saylovchilarga maʼlum bir ovoz berish huquqini beruvchi fikrni shakllantirishga yordam beradigan maʼlumot beradi. Ushbu kichik janr, xuddi maʼlumotlar jurnalistikasi kabi, nomzodning saylovda muvaffaqiyat qozonish imkoniyati yoki qonun chiqaruvchi organdagi partiyaning oʻzgarishiga oid statistika, soʻrovlar va tarixiy maʼlumotlar kabi raqamli maʼlumotlardan foydalanadi. U taqdim etilgan yangiliklarning dolzarbligini oshirishi mumkin boʻlgan bilimlarni beradi. Hisobotlarga qoʻshilgan maʼlumotlar saylovoldi tashviqoti holati va siyosiy voqealarga tegishli. Siyosatchining strategiyasi boʻrttirilishi yoki kontekst yoki tarixiy istiqbolsiz taqdim etilishi mumkin. Har bir partiya nomzodi boʻyicha tendentsiyalar hisobot qilinadi va baʼzida avvalgi partiya nomzodlari bilan solishtiriladi[7]. Saylovlar holati haqidagi yangiliklar, boshqa siyosiy xabarlar singari, turli axborot vositalarida ham eʼlon qilinadi. Saylov hisoboti yangiliklardan tezkor foydalanishni taʼminlashda raqamli davrdan toʻliq foydalandi[8].
Mudofaa jurnalistikasi yoki harbiy jurnalistika — bu mamlakatning harbiy, razvedka va boshqa mudofaa fakultetlarining hozirgi holatiga qaratilgan kichik janr. Mudofaa jurnalistikasiga boʻlgan qiziqish zoʻravon toʻqnashuvlar davrida kuchayadi, asosiy ishtirokchilar harbiy rahbarlardir. Harbiy jurnalistika kursi davomida yangiliklar muxbirlari baʼzan harbiy qismlarga mojarolar boʻlayotgan hududlarda boʻlayotgan yangiliklar haqida xabar berish uchun tayinlanadi. Oʻrnatilgan jurnalistika atamasi ommaviy axborot vositalari Iroqdagi urush haqida xabar berishda ishtirok etganda ishlatilgan. Oʻrnatilgan jurnalistika bir tomonlama boʻlgani uchun ham bir tomonlama boʻlishi mumkin. Jurnalist joylashgan hududdan ular tayinlangan guruhning kun tartibiga suyanish imkoniyatiga ega boʻlgan maʼlumotlar toʻplangan[9]. Siyosiy jurnalistikaning ushbu kichik janri maʼlum bir kampaniya yoki nomzodga kiritilgan jurnalistlardan kelgan ommaviy axborot vositalariga ham qoʻllaniladi. Harbiy topshiriqlar singari, hisobotlarga ham saylov kampaniyasi yoki nomzod yetkazmoqchi boʻlgan xabar taʼsir qilishi mumkin[10].
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Morrissey, Edward „The election is not rigged against Trump. But the media is biased against the GOP.“. the week.com (2016-yil 18-oktyabr).
- ↑ Nyhan, Brendan; Sides, John (2011). "How Political Science can help journalism (and still let journalists be journalists)". The Forum 9 (1). doi:10.2202/1540-8884.1426. https://www.dartmouth.edu/~nyhan/poli-sci-journalism.pdf. Qaraldi: 28 May 2019.Foydalanuvchi Siyosiy Jurnalistika]]
- ↑ Baym, Geoffrey (2005). "The Daily Show: Discursive Integration and the Reinvention of Political Journalism". Political Journalism Journal: 259–276.
- ↑ Strömbäck, Jesper; Shehata, Adam (2018-09-26). "Political Journalism" (en). Oxford Research Encyclopedia of Communication. doi:10.1093/acrefore/9780190228613.013.859. ISBN 9780190228613. https://oxfordre.com/view/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-859.
- ↑ White, Heidi „Journalists disagree on how to connect with public“. University of Nebraska-Lincoln Website.
- ↑ Bravo, Jorge (May 2010). "Towards an electoral journalism". Mundo Electoral - Electoral World 3 (8). http://www.mundoelectoral.com/html/index.php?id=504.
- ↑ Nyhan, Brendan; Sides, John (2011). "How Political Science can help Journalism (and still let journalists be journalists)". The Forum 9 (1). doi:10.2202/1540-8884.1426.
- ↑ Piechota, Grazyna (2011). "Media in Election Process". Communication Today.
- ↑ Fahey, Shahira; Johnson, Thomas J. (2005). ""HOW WE PERFORMED": EMBEDDED JOURNALISTS ATTITUDES AND PERCEPTIONS TOWARDS COVERING THE IRAQ WAR"". Journalism and Mass Communication Quarterly: 301–317.
- ↑ Ignatius, David. „The dangers of embedded journalism, in war and politics“ (2010-yil 2-may).