Foydalanuvchi:Oqila Abdulboqiyeva/qumloq
Gʻazni[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻazni (Dariy tili : غزنی) — Afgʻonistonning 34 viloyatidan biri, Afgʻonistonning janubiy -sharqida joylashgan[1]. Viloyat mingdan ortiq qishloqlarni va taxminan 1,3 million kishini oʻz ichiga olgan 19 ta tumanni oʻz ichiga oladi, bu esa uni aholisi eng koʻp boʻlgan 5-oʻringa aylantiradi. Gʻazna shahri poytaxt sifatida xizmat qiladi. U muhim Kobul-Qandahor shossesida joylashgan va tarixan muhim savdo markazi sifatida faoliyat yuritgan. Gʻazni aeroporti Gʻazni shahri yonida joylashgan boʻlib, Afgʻoniston poytaxti Kobulga cheklangan ichki reyslarni amalga oshiradi.
Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻazni Maydan Vardak, Logar, Paktiya, Paktika, Zabul, Uruzgan, Daykundi va Bamyon viloyatlari bilan chegaradosh.
Viloyat X-asrda, Gʻaznaviylar davrida va undan keyin Gʻazna nomi bilan tanilgan.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gʻazna miloddan avvalgi VII-asrgacha va uning davomida gullab-yashnayotgan buddist markaz edi. Qazishmalar natijasida hinduizm va buddist urf-odatlariga oid diniy ashyolar topilgan. "Boshqa ikkita buyuk buddist markazlar, Fondiston va Tepe-e-sardor (Gʻazni) oʻzining keyingi bosqichida juda boshqacha masala boʻlib, VII-VIII asrlargacha Hindistondan kelgan taʼsirlarning yana bir bosqichini namoyish etadi. Tasvirlarda Mahayana ikonografiyasi mavzulari koʻrsatilgan.
„Yana bir muhim joy — Gʻazni yaqinidagi Tepe-yi Nagara, chovgum tepasi nomi bilan mashhur boʻlib, u miloddan avvalgi VIII-asrgacha boʻlgan. Bu davrdan boshlab Parinirvana Buddaning (Budda yotgan) ulkan haykali mavjud. Xuddi shunday haykal Afgʻoniston shimolida, Tojikistonning Adjina tepaligida topilgan. Ammo eng qizigʻi oʻsha joydan topilgan haykal edi. Hindu xudosi Durga Mahishasura-mardini.“
Milodiy 644-yilda xitoylik ziyoratchi Syuantszang Varnudan (zamonaviy Bannu, Pokiston) qaytayotganda Yaguda shahriga (ehtimol G‘azni) tashrif buyurdi