Foydalanuvchi:Afruza Oybekovna/qumloq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Darío Moreno

Moreno 1952–yilda
Tavalludi 3-aprel 1921-yil
Vafoti 1-dekabr 1968-yil(1968-12-01)
(47 yoshda)
Istanbul, Turkiya
Kasbi Xonanda, bastakor, lirik, gitarachi, kino aktyori

David Arugete(1921–yil 3–apreldan 1968–yil 1–dekabrgacha hayot kechirgan), avval sahnada Darío Moreno nomi bilan tanilgan, turk-yahudiy[poliglot qoʻshiqchisi, mohir bastakor, lirik va gitarachi ham edi. U Shuhrat qozona boshlaganidan keyin Frantsiyada 1950–1960 yillarda filmlarni o'z ichiga olgan ajoyib markaz bunyod qildi. u 1961 yilgi qo'shig'i Brigit Bardot nomi bilan mashhur bo'ldi.

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Moreno katta turk-yahudiy oilasida dunyoga kelgan. Aydındagi temir yo'l stantsiyasida ishlagan otasi fojiali sharoitda otib o'ldirilgani uchun u bolaligida erta etim qoladi. U Izmirdagi (Nido De Huerfanos[1]) bolalar uyiga onasi tomonidan joylashtirgan va u toʻrt yoshigacha o'sha yerda qolgan. Izmirning yahudiy ta'lim muassasalarida boshlang'ich ta'limini olganidan keyin, u yoshligida juda ko'p g'alati ishlar bilan shug'ullangan. U bir vaqtning o'zida ham o'qishni davom ettirish uchun katta kuch sarfladi, ham tirikchilik qilish uchun ishladi. U shaharning taniqli advokatlarining yuridik firmasida topshiriq bilan ishlay boshladi va oxir-oqibat u ofis xodimi bo'lishga o'rgatildi. Kechqurun u Izmirning Markaziy kutubxonasida frantsuz tilini o'rganar edi. Tasodifan qo'liga tushgan gitara bilan u gitara chalishni ham o'rgandi, asosan vaqti-vaqti bilan tanishlaridan repetitorlik bilan. Ikkinchi ish sifatida u Bar Mitzva bayramlarida qo'shiq kuylashni boshladi. U yigirmanchi yillarning boshlarida Izmirda ayniqsa yahudiylar jamoasi orasida taniqli qo'shiqchiga aylangan edi . Turkiya armiyasidagi harbiy xizmati davomida u turli garnizonlardagi ofitserlar kvartalida qo'shiqchi sifatida ishlagan va musiqaga ko'proq e'tibor qaratgan. Uning birinchi chinakam professional musiqiy chiqishlari ishdan bo'shatilgandan keyin tug'ilgan shahrida boshlangan va armiya aloqalari orqali tashkil etilgan. U o'z musiqasidan pul ishlashni boshlaganidan so'ng, u yaxshiroq joyga ya'ni yahudiylar mahallasi Karataşga ko'chib o'tdi va shaharning diqqatga sazovor joylaridan biri bo'lgan tarixiy Asansörga olib boradigan ko'chada yashagan (uning nomi "Elevator" degan ma'noni anglatadi, chunki u odamlarni lift orqali yuqori qismga olib borgan pastki qirg'oq hududidan tik qiyalik bilan ajratilgan joy edi). Hozirgi kunda bu ko'cha Dario Moreno Sokağı va undan keyin (Dario Moreno Street) deb nomlangan. Darío Moreno bilan Istanbulning Atatürk Aeroporti uchish yo'lakchasi xodimlari o'rtasidagi tortishuv natijasida miokard infarktidan vafot etdi. Uning Parijga parvozga biroz kechikdi, Frantsiya poytaxtida bo'lib o'tadigan birinchi "Turkish Night" ga borib, u yerga qatnashib konsert bermoqchi edi. Xodimlar a'zosi unga samolyotga chiqishga ruxsat bermagani natijasida jiddiy janjal kelib chiqdi va natijada 47 yoshli Moreno miokard infarkti uchradi. [2] Uning vasiyatiga ko'ra u Izmir, Turkiyada dafn qilinishini so'radi. Buning o'rniga onasi Roza xonim uni Holon, Isroilda dafn qildi.[3]











Tuluhan Tekelioğlu
Tavalludi 5-mart 1970-yil (1970-03-05) (54 yosh)
Tours, Fransiya
Fuqaroligi Turkiya
Taʼlimi Jurnalistika
Kasbi Jurnalist, teleboshlovchi, hujjatli kinorejissyor
Faoliyat yillari 1992 - hozirgacha
Turmush oʻrtogʻi
Ömer Murat Gülkan (turm. 1995–2013)

Tuluhan Tekelioğlu (1970-yil 5-mart) — turk yozuvchisi, hujjatli film rejissyori va sobiq jurnalist, teleboshlovchi va tok-shou boshlovchisi[4].

Hayotinig ilk damlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tuluhan Tekelioğlu 1970-yil 5-martda [5] Fransiyaning Tours shahrida tug'ilgan vaqtda otasi Yavuz Tekelioğlu Monpelye 1 universitetida doktoranturada o'qiyotgan edi[4]. U ijtimoiy mas'uliyat hissi bilan zamonaviy ayollar oilasida tug'ilgan. Uning buvisi "Taraqqiyparvar ayollar uyushmasi" (turkcha: İlerici Kadınlar Derneği) hammuassisi edi. Uning xolasi 1980-yilgi harbiy to'ntarishdan so'ng 1984-yilda Anqaradagi Mamak harbiy qamoqxonasida ayollarning inson huquqlarini himoya qilgani uchun ikki yilga qamalgan[6]. Uning otasi Akdeniz universitetining nafaqadagi professori va geografik ko'rsatkich bo'yicha mutaxassis[5][7]. Uning akasi Balkan, 1978-yilda tug'ilgan, Frantsiyada yashaydi va ishlaydi[4][6].

Tekelioğlu Anqara universitetida aloqa bo'yicha tahsil olgan. 1992-yilda jurnalistika fakultetini tamomlagandan so'ng[5][8], iqtisod bo'yicha magistrlik darajasini olish uchun Frantsiyaga ketdi. U oʻsha yerda jurnalist Gökşin Sipahioğlu bilan uchrashdi va oʻqishini tugatmay qoldi[4][5].

1995-yilda Tekelioğlu birja brokeri Ömer Murat Gülkan turmushga chiqdi. U 1999-yilda ularning oʻgʻli Ömerni dunyoga keltirdi. 2011-yilda u ajrashish uchun ariza berdi, bu ikki yillik ajralishdan soʻng 2013-yilda yakunlandi[4][9].

Kasbiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jurnalist[tahrir | manbasini tahrirlash]

Parijdagi faoliyati davomida Tekelioğlu jurnalistlik faoliyatini 1992-yilda Gökşin Sipahioğlu asos solgan Sipa Press nashriga qo'shilishdan boshlagan. Agentlikdagi ikki yillik ishidan so‘ng Turkiyaga qaytdi[4] va 1994-2001 yillarda Hürriyet gazetasida ishlagan. Bu vaqt mobaynida u o'z gazetasining Turkiyadagi muxbiri sifatida xizmat qilgan holda Keniyadagi Kakuma qochqinlar lagerida ko'ngilli bo'lib xizmat qilgan. U Keniyadagi tajribasini gazetadagi maqolalar turkumida chop etdi.[4][5][8]. 2007-yilda u shanba kunlari Sabah gazetasi uchun "Her Şeye Rağmen İkimiz" ("Har narsaga qaramay ikkimiz") sarlavhasi ostida xabar yozishni boshladi. Keyinchalik u ushbu hisobot seriyasini xuddi shu nomdagi kitobda nashr etdi[5].

Televideniye boshlovchisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2001-yilda Tekelioğlu o'zining "Başka Yerde Yok" ("Boshqa joyda emas") dasturini taqdim etish uchun Turkiyaning birinchi obuna bo'lgan Cine5 telekanaliga o'tdi. 2001-yildan 2003-yilgacha u Habertürk telekanalida "Tatlı Sert" ("Sweet Hard") ko'rsatuvida qatnashdi. So'ngra TGRT TV uchun "Tuluhan'la Her Sabah" ("Tuluhan bilan har tong") dasturi[8]. Taniqli jurnalist va televideniye sharhlovchisi Mehmet Ali Birand ("Tuluhan'la Her Sabah") taklifidan so'ng 1941–2013), Kanal Dga ko'chib o'tdi va u erda 2005-2006 yillar oralig'ida ertalabki yangiliklar dasturining boshlovchisi bo'ldi. U Kanal 1da navbatdagi "Güzel 1 Gün" ("Go'zal kun") ertalabki yangiliklar dasturini taqdim etdi[4]. Bu vaqt ichida u Turkiyaning sharqiy qishloqlaridagi, shuningdek, Shanliurfa viloyatidagi Siverek va Viranşehirdagi boshlang'ich maktablarga sovg'a qilish uchun o'n ming kitob uchun mablag' to'pladi va Malatyada kutubxonalar tashkil etish tashabbusi bilan chiqdi[8]. 200-yilda davlatga tegishli TRT 2 telekanalida "Boğaziçi'nden" ("Bo'g'ozdan)" dasturini taqdim etdi[4].

Hujjatli film muallifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tekelioğlu 2 yil ichida 150 kishidan intervyu olib, "Ayaküstü Cevaplar" nomli zamonaviy san'at haqida hujjatli video suratga oldi. Video 2008-yilda Milli Reasurans ("Milliy ishonch kompaniyasi") san'at galereyasida namoyish etilgan[4].

2009-yilda Tekelioğlu Istanbulning turli tumanlarida yashovchi qirq nafar ayol haqida "40’ında 40 kadın" ("40 yoshli 40 ayol") hujjatli filmini suratga oldi[6][8][10]. Hujjatli filmning mazmuni o'sha yili Turkuaz nashriyoti tomonidan kitobga aylantirildi. Keyingi yillarda kitobning yangi nashrlari taqdim etildi, hujjatli filmning DVD versiyasi ham chiqarildi. Turkiya Palatalar va birjalar ittifoqi ayollar kengashi (TOBB) tomonidan qo'llab-quvvatlangan hujjatli film 2011-yil 8-mart Xalqaro xotin-qizlar kunida Turkiyaning barcha 81 viloyatida namoyish etildi. İZ TV ham nhujjatli filmni efirga uzatdi[4].

2012-yilda Tekeliog'lu 23 erkak bilan suhbat asosida "50'sinde Erkek" ("Erkaklar 50") hujjatli filmini suratga oldi[8][10]. Bu Turkiyada erkaklar bo'yicha o'tkazilgan birinchi sotsiologik tadqiqot edi. Film İZ TV tomonidan namoyish etildi va katta qiziqish uyg'otdi[4].

Tekelioğluning uchinchi hujjatli filmi "Yeni hayot" ("Yangi hayot")ni yaratish g'oyasi otasi bilan Antaliyadagi Medical Park kasalxonasida bo'lganida paydo bo'lgan va u erda u aylanib o'tish operatsiyasidan o'tgan[10]. U operatsiyadan oldin va operatsiya vaqtidan keyin otasi bilan bir oy kasalxonada qoldi.[10] Bu vaqt ichida u Turkiyadagi barcha organ transplantatsiyalarining 30 foizga yaqini shu shaharda amalga oshirilishini bilib oldi[10]. Uning filmi operatsiyadan oldin, operatsiya davomida va operatsiyadan keyingi transplantatsiya uchun organ donorligini kutayotgan bemorlarning hayotini tasvirlaydi[10]. 2014-yilda kundalik nashrga bergan intervyusida u "Turkiyada organ donorlik darajasi 3 milliondan bir milliongacha, dunyoda esa o'rtacha 17 milliondan bir milliongacha" ekanligini ta'kidladi[10]. Film premyerasi 51-Antaliya Oltin apelsin kinofestivalida bo'lib o'tdi[11].

Tekelioğlu mustaqil jurnalistika platformasi Punto24 tomonidan ishlab chiqarilgan "Persona non Grata", lotincha "qadrlanmagan shaxs" hujjatli filmini boshqargan. Filmda ishdan bo‘shatilgan, ishsiz qolgan jurnalistlar tasvirlangan. Uning premyerasi 2015-yil 3-mayda, Butunjahon matbuot erkinligi kunida boʻlib oʻtdi[12]. Tekelioğlu 2001-yilda Hurriyat gazetasidagi ishini sababini bilmagan holda yo'qotgan edi. U olti yil o'tib hukumatga qarashli Sabah gazetasidan Gezi parki namoyishlari va R Recep Tayyip Erdoğan bilan bog'liq Twitter Agence France-Presse (AFP) xabarlarini baham ko'rgani uchun ishdan bo'shatildi. U o‘zining “Ya bizdansin ya da...” (“Sen yo biz tomondasan, yo...”) kitobida bu voqeani so‘zlab bergan[13].

Yana bir Tekelioğlu hujjatli filmi 2016-yilda suratga olingan "Üvey Evlat" ("O'gay bola")[8] bo'lib, u Turkiyadagi siyosiy rejim tomonidan san'atkorlarning bostirilishi va tsenzura qilinishi haqida edi. 52 daqiqalik hujjatli filmda Genco Erkal, Müjdat Gezen, Şebnem Sönmez, Levent Üzümju, Sunay Akin, Mehmet Aksoy, Fazil Say, Ahmet Ümit, Füsun Demirel va Zülfü Livaneli kabi bir qator taniqli san'atkorlar o'z tajribalarini aytib berishadi[14]. 2018-yilda Tekelioğlu turk jamiyatini rag'batlantiradigan va qiyin paytlarda o'zlariga yuklangan an'anaviy rollardan o'zgarishiga umid beradigan ayollar haqida "Yapabilirsin" ("Siz buni qila olasiz!") hujjatli filmini suratga oldi[8] . “Ular har gal zulmatga duch kelganda sham yoqadigan darajada jasoratli va buni erkaklar bilan kurashmasdan bajaradilar”, deydi film qahramonlari uchun Tekelioğlu. Film Strasburg xalqaro kinofestivalida tomoshabinlar tomonidan katta olqishlarga sazovor bo‘ldi. Qo'shma Shtatlardagi turk ayollaridan tashkil topgan "Bridge to Turkey Fund" (BTF) hujjatli filmni AQShga olib keldi va New York City, Boston, Portland, Oregon va Chicago kabi o'n bir shaharda namoyish etildi. shuningdek, Minnesota va Vashington shtatlarida 2018-yilgi Xalqaro xotin-qizlar kuni kontekstida ham[8]. Kassa chiptalarini sotishdan tushgan daromad Amerika BTF va Turkiya Zamonaviy hayotni qo'llab-quvvatlash uyushmasi (turkcha: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, ÇYDD) tomonidan 80 nafar turk qizining stipendiyalarini moliyalashtirish uchun ishlatilgan[6]. “Yapabilirsin” kitobi ham nashr etilgan[6].

Hujjatli filmlar suratga olish harakatlarida Tekelioğluga ko'pincha Frantsiyada yashovchi va reklama biznesi bilan shug'ullanuvchi ukasi Balkan Tekelioğlu yordam beradi. Rasmga tushirishdan keyin akasi unga montaj ketma-ketligida yordam beradi[6].

Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tekelioğlu Cine5 telekanalida efirga uzatilgan "Bashka Yerde Yok" ("Boshqa joyda emas") ko'rsatuvi uchun Turkiya "Radio va Televideniye Jurnalistlari Jamiyati" tomonidan "Eng yaxshi tok-shou boshlovchisi mukofoti" bilan taqdirlandi[4].

Tekelioğluning 2018-yilda suratga olingan "Yapabilirsin" nomli hujjatli filmi Xalqaro "Uchar supurgi" kinofestivalining "Ayollar haqida eng yaxshi film maxsus mukofoti" bilan taqdirlandi. Amerika Qo'shma Shtatlarida yashovchi turk tadbirkorlarining "Cinema4aCause" tomonidan "Yil filmi" deb topildi[6].

Bibliografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filmografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • "Yapabilirsin" (2018), ("Siz buni qila olasiz!")
  • ""Üvet Evlat" (2016), ("O'gay bola")
  • "Persona Non Grata" (2015)
  • "Yeni Hayat " (2014), ("Yangi hayot")
  • "50'sinde Erkek" (2012), ("50 yoshda erkaklar")
  • "40’ında 40 Kadın" (2010), ("40 yoshda 40 ayol")
  • "Ayaküstü Cevaplar" (video 2008), ("Turgan holda javoblar")

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. "Nido de Guerfanos para kriaturas sin padre o madre" (Wayback Machine saytida 9 October 2013 sanasida arxivlangan)
  2. „Dario Moreno“.
  3. Akşam Gazetesi: Batı müziğini ülkemize getiren Moreno anıldı (Wayback Machine saytida 28 September 2007 sanasida arxivlangan)
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 „Tuluhan Tekelioğlu kimdir“ (tr). Biyografi. Qaraldi: 2018-yil 28-iyun.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 „Tuluhan Tekelioğlu Biyografisi“ (tr). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Arman, Ayşe.. „'YAPABİLİRSİN' belgeselinin ve kitabının yaratıcısı gazeteci Tuluhan Tekelioğlu: Kadın, kadının gücüdür!“ (tr) (2018-yil 11-may). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  7. Tekelioğlu, Tuluhan.. „Babamın evleneceğini bu röportajda öğrendim“ (tr) (2010-yil 24-aprel). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 Kivanc, Sule. „BTF Cinema4aCause 2018 Presents "Yapabilirsin" (You Can Do It!)“. Bridge to Türkiye (2018-yil 25-fevral). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  9. „Gazeteci Tuluhan Tekelioğlu tek celsede boşandı!“ (tr) (2013-yil 28-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 „Organ nakli hikayeleri belgesel oldu“ (tr) (2014-yil 11-sentyabr). Qaraldi: 2018-yil 29-iyun.
  11. Yılmaz, Meltem.. „"Yeni Hayat" belgeseli Trabzon'da gösterilecek“ (tr) (2015-yil 9-yanvar). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
  12. „P24'ten yeni belgesel: Persona non Grata“ (tr). Platform 24. Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
  13. Kırıkkanat, Mine G.. „Persona Non Grata“ (tr) (2015-yil 25-noyabr). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.
  14. „Sanat ve sansür belgeseli: Üvey Evlat (tr) (2016-yil 30-may). Qaraldi: 2018-yil 30-iyun.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]