Kontent qismiga oʻtish

Empire State Plaza

Koordinatalari: 42°39′01″N 73°45′35″W / 42.650347°N 73.759688°W / 42.650347; -73.759688
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Empire State Plaza

Havodan koʻrinishi, sharqqa Hudson River tomon qaraydi
Muqobil nomlari Gubernator Nelson A. Rockefeller Empire State Plaza
Umumiy maʼlumot
Meʼmoriy uslubi Zamonaviy arxitektura, Brutalist, Xalqaro
Joylashuvi Albany, Nyu York
Manzili Madison Avenue va State Street hamda Swan Street va Eagle Street orasida
Koordinatalar 42°39′01″N 73°45′35″W / 42.650347°N 73.759688°W / 42.650347; -73.759688
Narxi $2 Bn[1]
Egasi State of New York[2]
Texnik holati
Structural system Kuchaytirilgan beton
Qavatlar soni 6 qavatli platforma; 44 qavatli bino
Dizayn va konstruksiya
Meʼmor Wallace Harrison
Arxitektor firma Harrison & Abramovitz
Empire State Plaza

Gubernator Nelson A. Rockefeller nomidagi Empire State Plaza (odatda Empire State Plaza, shuningdek, South Mall nomi bilan tanilgan) Nyu-Yorkning Olbani shahri markazidagi bir nechta shtat hukumati binolaridan iborat majmuadir.

Majmua 1965-1976-yillarda qurilgan boʻlib, umumiy qiymati 2 milliard dollarni tashkil etadi.[3] U Nyu-York shtati maʼmuriyatining bir nechta boʻlimlarini oʻz ichiga oladi va shtat qonun chiqaruvchi organi joylashgan, 1899-yilda qurib bitkazilgan Nyu-York shtati Capitoliy bilan birlashtirilgan. Plazadagi ofislar orasida Sogʻliqni saqlash boshqarmasi va Wadsworth markazining Biggs laboratoriyasi mavjud. Empire State Art Collection, 1960 va 1970-yillardagi monumental mavhum sanʼat asarlarining yirik jamoat kolleksiyasi butun sayt boʻylab doimiy namoyish etiladi. Nyu-York shtatining umumiy xizmatlar idorasi maydoniga qarab turadi. Nelson A. Rockefeller Empire State Plaza Performing Arts Center Corporation Nyu-York shtati jamoat foyda korporatsiyasi boʻlib, 1979-yilda plazadagi sahna sanʼati obyektini boshqarish uchun tashkil etilgan.[4][5]

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Plaza gubernator Nelson Rockfellerning gʻoyasi edi, u Gollandiya malikasi Juliana mintaqaning Gollandiya tarixini nishonlash uchun Olbaniga tashrif buyurganidan keyin yangi hukumat majmuasini yaratishdan ilhomlangan. Shaharning xalq tilida “Ichaklar” deb nomlanuvchi qismida malika bilan sayr qilib, Rokfeller xijolat tortdi. Keyinchalik u shunday dedi: “Shahar menimcha, malika oʻylagandek koʻrinmaganiga shubha yoʻq”.[6]

Plaza qurilishi uchun pul toʻlash katta muammo edi, chunki Albany loyihasi uchun obligatsiyalar chiqarish shtat saylovchilari tomonidan deyarli maʼqullanmagan boʻlar edi. Minglab sodiq siyosiy saylovchilarning koʻchirilishiga qaramay, Olbani meri Erastus Corning Rockfeller bilan davlat obligatsiyalari oʻrniga Albany County obligatsiyalaridan foydalangan holda moliyalashtirish sxemasini ishlab chiqdi. Toʻlash vaqtida davlat asosiy qarz va foizlar toʻlovlarini rasmiy ravishda okrug mulki boʻlgan plaza uchun ijara haqi shaklida kafolatladi. Keyinchalik soliqlar oʻrniga muntazam toʻlovlar evaziga mulk davlatga oʻtishi kerak edi. Obligatsiyalar masalasini nazorat qilish Corning va partiya boshligʻi Daniel P. OʼConnellga respublikachi gubernator bilan munosabatda boʻlganida taʼsir koʻrsatdi.[7] Obligatsiyalar 2001-yilda toʻlangan va davlat egalik huquqini oʻz zimmasiga olgan, ammo unvonni oʻzgartirish uchun hujjatlarni rasmiylashtirish uchun yillar kerak boʻlgan.

Qurilishi tugallangan birinchi bino 1972-yilda Qonunchilik idorasi binosi, oxirgisi esa 1978-yilda Egg binosi edi[8] Plaza 1973-yil 21-noyabrda ajratilgan boʻlsa-da,[9] nihoyat 1976-yilda umumiy qiymati 1,7 milliard dollardan ortiq boʻlgan bino toʻliq ishlay boshladi, majmuada 11 mingdan ortiq davlat xizmatchisi ishlaydi.[10]

Arxitekturasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Plazaning sharqiy balandligi

Empire State Plaza turli xil poʻlat va temir-beton binolardan iborat boʻlib, barchasi import qilingan tosh bilan qoplangan (beton konstruktsiyasidan qurilgan Egg binosidan tashqari).[11] Binolar 6 qavatli tosh bilan qoplangan Asosiy platformaga oʻrnatilgan boʻlib, ular oʻrtacha 70 fut (21 m) uzunlikdagi 25 000 dan ortiq poʻlat qoziqlar bilan taʼminlangan.[11]

Monolit maydonda mavhum geometrik qurilish shakllarining joylashishi Rockfellerning haykaltaroshlikka oʻxshash arxitektura konsepsiyasini ifodalaydi.[12] Binolarning tashqi ustunlari va tor derazalari Nyu-York shahridagi Jahon savdo markazi minoralari uslubiga oʻxshaydi, ular taxminan bir vaqtning oʻzida qurilgan.

Wallace Harrison quyida sanab oʻtilgan boshqa firmalar bilan butun loyiha uchun nazoratchi arxitektor sifatida ishlagan.[13] Plazani tashkil etuvchi binolarga quyidagilar kiradi:

  • Agentlikning toʻrtta ofis binosi (“Agentlik 1”dan “Agentlik 4”gacha raqamlangan)
  • Mer Erastus Corning 2 minorasi
  • Egg (teatr)
  • Madaniy taʼlim markazi (Davlat muzeyi, kutubxona va arxivlar)
  • Sargent, Crenshow, Webster va Folley arxitektorlari tomonidan Robert Abramsning Qonun va adolat uchun binosi (ilgari Adolat binosi sifatida tanilgan)
  • meʼmorlar James, Meadows va Howard tomonidan qonunchilik idorasi binosi (LOB)
  • Swan Street binosi (“Yadro 1” dan “Yadro 4”ga boʻlingan), meʼmorlar Carson, Lundin va Shaw

Tartibi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Plazaning shimoliy uchida joylashgan Nyu-York shtati Kapitoliysi

Binolar uchta aks ettiruvchi hovuzlar qatori atrofida joylashgan. Gʻarbiy tomonda toʻrtta 23 qavatli, 310 fut (94 m) agentlik minoralari. Sharqiy tomonda Egg (Uchrashuv markazi) va 44 qavatli (589 fut (180 m)) Erast Corning minorasi, 42-qavatda kuzatuv maydonchasi mavjud. Janub tomonda Madaniy taʼlim markazi balandroq platformada joylashgan; shimoliy uchida esa Nyu-York shtati Kapitoliysi joylashgan. Kapitoliy maydondan oldin joylashgan boʻlsa-da, u Konkursga eskalator orqali bogʻlangan boʻlib, u maydonning qolgan qismiga, xususan (hech boʻlmaganda Nyu-York shtati qonun chiqaruvchi organiga), Qonunchilik idorasi binosiga yer osti kirishiga imkon beradi.

Butun majmuaga nogironlar aravachasiga kirish mumkin, Shtat koʻchasidagi Capitol kirish joyi va Swan koʻchasi binosiga olib boradigan Concourse tunnelidan tashqari. Kirish xaritasi saytda mavjud yoki uni yuklab olish mumkin.[14]

Transport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eagle koʻchasidan toʻxtash joyiga kirish imkoniyati bilan plaza devorining koʻrinishi

Plaza ostidan oʻtish Janubiy Mall Arterial, Dunn Memorial Bridge bilan bogʻlaydigan qisqa avtomobil yoʻli arteriyasidir. Ushbu magistralning qurilishi Albany shahrining koʻplab binolarini vayron qildi. Dastlabki taklifga koʻra, avtomagistral Shimoliy Grinbushdagi shtatlararo 90 dan (hozirgi chiqish 8 dan NY 43 yoʻnalishiga) Rensselaer orqali, plaza ostidan oʻtishi va bekor qilingan Mid-Crosstown arterialiga ulanishi kerak edi. I-90 6-chiqish, shahar boʻylab, Vashington bogʻi ostidan sayohat qilib, jarayonda South Mall Expressway bilan uchrashib, 23-chiqishda Nyu-York shtatining trassasiga davom etadi. Hozirgi Janubiy Mall Arteriali toʻsatdan Swan koʻchasida halqa bilan tugaydi, sharqqa va gʻarbga yoʻlaklar plaza ostidagi toʻrtta portalli tunnelning ikkita tashqi portalidan foydalanadi. (Ichki ikkitasi park ostidagi Mid-Crosstown Arterial/SME almashish yoʻllari boʻlishi kerak edi.)

3000 oʻrindan ortiq avtoturargoh Asosiy platformaning pastki sathlarining katta qismini egallaydi.[11]

Plaza majmuasiga xizmat koʻrsatadigan bir nechta CDTA avtobus marshrutlari mavjud, jumladan, baʼzilari metro konkursidagi avtovokzalga toʻgʻridan-toʻgʻri kirishlari mumkin.

Concourse[tahrir | manbasini tahrirlash]

Concourse – bu Albanyning “Yer osti shahri” boʻlib, oziq-ovqat kortlari, McDonald's restorani, banklar, pochta boʻlimi, CDTA avtovokzallari, tashrif buyuruvchilar markazi va bir nechta chakana sotuvchilar mavjud. Concourse davlat plazasining barcha binolarini bogʻlaydi va koʻplab davlat ishchilari tushlik vaqtini u yerda oʻtkazadilar. Konkursda, shuningdek, zamonaviy abstrakt sanʼat davlat kolleksiyasining bir qismi boʻlgan turli sanʼat asarlari va haykaltaroshlik namunalari ham mavjud.

Sanʼat asarlari kolleksiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1/4 mil (400 m) maydonning Concourse darajasidagi yer osti yoʻlagi Empire State Plaza sanʼat kolleksiyasining bir qismini namoyish etadi

Gubernator Nelson A. Rockfeller Empire State Plaza sanʼat kolleksiyasi butun majmua boʻylab, yer osti Concourse majmuasi, binolar va ochiq maydonlarda joylashgan.[15] Kolleksiyaga turli joylarda 92 ta katta hajmdagi rasmlar, haykallar va gobelenlar kiradi. Nyu-Yorkdagi Zamonaviy sanʼat muzeyi direktori Glenn D. Lowry Amerika sanʼatining plazadagi namoyishini “mamlakatdagi zamonaviy sanʼatning eng muhim davlat kolleksiyasi” deb atadi.[16] Toʻplam, shuningdek, “muzey boʻlmagan har qanday jamoat obyektidagi zamonaviy Amerika sanʼatining eng katta kolleksiyasi” deb nomlanadi.[17][18]

1952-1973-yillarda 63 rassom tomonidan yaratilgan 92 ta asar bor.[19] Ulardan 16 tasi obyektga tegishli.[18] Badiiy uslublar mavhum ekspresionizmdan minimalizm, pop-art va op-artgacha. Shunday qilib, kolleksiya “oltmishinchi yillarda qoʻllangan mavhumlik ensiklopediyasidir”.[18]

Ijodkor Nomi Yil
Anuszkiewicz, Richard Grand Spectra 1968
Bladen, Ronald The Cathedral Evening 1972
Bolomey, Roger Henry Untitled 1969-71
Bolomey, Roger Henry Untitled 1969-71
Bolotowsky, IIya Large Tondo 1969
Bontecou, Lee Untitled 1966
Brooks, James Chaco 1965
Calcagno, Lawrence Red-Black 1967
Calder, Alexander Four at Forty-Five Degrees 1966
Calder, Alexander Triangles and Arches 1965
Callery, Mary Z 1963
Chryssa Vardea-Mavromichali Arrow: Homage to Times Square 1958
Coggeshall, Calvert Touching 1968
D'Arcangelo, Allan American Landscape 1967
Daphnis, Nassos 2-68 1968
Davis, Gene Sky Wagon 1969
Duran, Robert Untitled 1970
Ferber, Herbert Double One on C 1966
Frankenthaler, Helen Capri 1967
Gabo, Naum Construction in Space: Spheric Theme 1969
Glarner, Fritz Untitled 1968
Goodnough, Robert Struggle 1966-67
Gottlieb, Adolph Orange Glow 1967
Guston, Philip Smoker 1963
Hadzi, Dimitri Helmet V 1961
Hartigan, Grace The-The #1 1962
Held, Al Rothko's Canvas 1969-70
Horwitt, Will Spaces 1969-70
Jenkins, Paul Phenomena: Mistral Veil 1970
Jensen, Alfred Kronos 1968
Judd, Donald Untitled 1968
Kelly, Ellsworth Yellow Blue 1968
Kelly, Ellsworth Primary Tapestry 1968
Kipp, Lyman Wild Rice 1967
Kline, Franz Charcoal Black and Tan 1959
Krushenick, Nicholas Faster than Sunshine 1968
Liberman, Alexander Temple II 1964-69
Lipton, Seymour The Empty Room 1964
Louis, Morris Aleph Series IV 1960
Loving, Alvin D. Jr. New Morning I 1973
Lukin, Sven Untitled 1969
Mallary, Robert Pythia 1966
Marca-Relli, Conrad Black Rock 1958
Meadmore, Clement Turn Out 1967
Meadmore, Clement Verge 1971-72
Milkowski, Antoni Salem 7, 1/3 1965-67
Mitchell, Joan La Seine 1967
Motherwell, Robert Burnt Sienna 1968
Motherwell, Robert Dublin 1916, with Black and Tan 1964
Myers, Forrest Untitled 1969-70
Nevelson, Louise Atmosphere and Environment V 1966
Noguchi, Isamu Studies for the Sun 1959-64
Noguchi, Isamu Studies for the Sun 1959-64
Noguchi, Isamu Studies for the Sun 1959-64
Noland, Kenneth Via Ochre 1968
Novak, Gyora Links 1965
Novros, David Untitled 1968
Okada, Kenzo Hagoromo 1964
Oldenburg, Claes Geometric Mouse, Scale A, 1/6 1969
Parker, Raymond Curling Red 1967
Pepper, Beverly Campond 1969-70
Pettet, William Untitled 1968
Pollock, Jackson Number 12, 1952 1952
Rickey, George Two Lines Oblique 1968-71
Rosati, James Heroic Galley 1958
Rosati, James Lippincott I 1967
Rosenthal, Tony Duologue 1965
Rothko, Mark Untitled 1967
Ruda, Edwin Tecumseh 1969
Sander, Ludwig Pawnee II 1968
Schmidt, Julius Untitled 1966
Segal, George The Billboard 1966
Seley, Jason Colleoni II 1969-71
Sihvonen, Oli Untitled 1968-69
Smith, David Voltri-Bolton III 1962
Smith, David VB XXI 1963
Smith, David Volton XIII 1963
Smith, David Volton XVI 1963
Smith, David Volton XVIII 1963
Smith, Tony The Snake Is Out, 1/3 1962-69
Stahly, François Labyrinth 1970-71
Stamos, Theodoros Iberian Sun Box 1967
Still, Clyfford 1964 (PH-558) 1964
Sugarman, George Trio 1969-71
Sullivan, Jim Sojourno 1969
Tworkov, Jack Wedding Flags 1965
von Schlegell, David West End 1966
Voulkos, Peter Dunlop 1967
Williams, William T. Sweets Crane 1969
Wines, James Grey Disc 1968
Youngerman, Jack Eastward 1967
Zox, Larry Gemini Series I 1968

Yodgorliklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Empire State Plazada Nyu-York shtati umumiy xizmatlar boshqarmasi tomonidan qurilgan kamida 15 ta turli xil yodgorlik mavjud. Bu yerda Ikkinchi jahon urushi, Koreya urushi va Vyetnam urushiga bagʻishlangan davlat yodgorliklari, shuningdek, faxriy ayollar, politsiya, oʻt oʻchiruvchilar, jinoyat qurbonlari, bolalar va bedarak yoʻqolganlar uchun maxsus yodgorliklar mavjud.[18][20] Tasvirli va izohli sayohat risolasini yuklab olish mumkin.[21]

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Churchill, Chris (17 November 2009). "Empire State Plaza price tag: $2 billion". Times Union. https://blog.timesunion.com/realestate/empire-state-plaza-price-tag-2-billion/565/. 
  2. ↑ Paul Grondahl. „Closing the Books on Billion-Dollar Deal“ (2004-yil 9-fevral). 2013-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 6-may.
  3. ↑ Weisman, Steven R.. „Albany Mall Is Enjoyed by Friend and Foe Alike“. The New York Times (1976-yil 24-iyun).
  4. ↑ „NYSOSC General Data Document on the NARESPPACC“ (2018-yil 4-noyabr). 2017-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-sentyabr.
  5. ↑ „NYS Authorities Budget Office list of NYS Public Authorities“ (2018-yil 4-noyabr).
  6. ↑ Farrell, William E.. Albany Mall Reveals the High Price of a Renaissance. The New York Times (1971-yil 15-fevral), s. 44.
  7. ↑ Steen, Ivan D. „The Corning Legacy“,. Experiencing Albany: perspectives on a grand city's past Roberts: . Albany, N.Y.: Nelson A. Rockefeller Institute of Government/State University of New York, 1986 — 81 bet. ISBN 0-914341-04-9. OCLC 21041861. 
  8. ↑ Empire State Plaza at 50, NY State Office of General Services, accessed 20 June 2015.
  9. ↑ Matthews, Joe. „Rockefeller's big dream realized“. The Baltimore Sun (1997-yil 29-sentyabr). 2017-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-fevral.
  10. ↑ „Welcome to the Empire State Plaza“. Office of General Services. New York State Office of General Services. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-may.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Fickies. „Building Stones of the Empire State Plaza: A Walking Tour“. New York State Museum. New York State Geological Survey. 2012-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 17-fevral.
  12. ↑ „The Builder“,Rockefeller in Retrospect: The Governor's New York Legacy Benjamin: . Albany, N.Y.: Nelson A. Rockefeller Institute of Govt., 1984 — 90 bet. ISBN 0-914341-01-4. OCLC 11770290. „In a deeper sense, art and architecture have a much more intimate relationship. For him, art and architecture often blurred, and there is no doubt that on one plane of consciousness, Rockefeller perceived the outer shell of buildings as sculpture.
    The Mall here in Albany, for instance, can be characterized as a group of forms on a platform – sculpture on a pedestal, if you will.“     
  13. ↑ Bender, Matthew. Albany Architecture: A Guide to the City. Mount Ida Press, 1993 — 81 bet. ISBN 9780962536816. 2017-yil 1-noyabrda qaraldi. 
  14. ↑ „Visitor Center“. Office of General Services. New York State Office of General Services. 2014-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-may.
  15. ↑ „Empire State Plaza Art Collection“. New York State. Qaraldi: 2018-yil 31-oktyabr.
  16. ↑ „Empire State Plaza Art Collection“. Office of General Services. New York State Office of General Services. 2014-yil 13-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 27-may.
  17. ↑ „Empire State Plaza Art Collection“. Visiting the Empire State Plaza. New York State Office of General Services. 2013-yil 20-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-iyun.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Anderson, Dennis R.. The Governor Nelson A. Rockefeller Empire State Plaza Art Collection and Plaza Memorials, 1st, New York: Rizzoli Internat. Publ., 2002. ISBN 978-0847824557. 
  19. ↑ „Empire State Plaza Art Collection“. cumuseum.com. Qaraldi: 2018-yil 5-noyabr.
  20. ↑ „Memorials on the Empire State Plaza“. Visiting the Empire State Plaza. New York State Office of General Services. 2017-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-iyun.
  21. ↑ „A Self-Guide“. Memorials on the Empire State Plaza: A Self-Guide. New York State Office of General Services. 2017-yil 12-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Empire_State_Plaza&oldid=3570386" dan olindi