Edvard Rusjan

Edvard Rusjan
Tavalludi	21-iyul 1921-yil Triyest
Vafoti	23-avgust 2019-yil(2019-08-23) (98 yoshda) Belgrad
Fuqaroligi	Avstriya-Vengriya imperiyasi

Edvard Rusjan (1886-yil 6-iyun — 1911-yil 9-yanvar) — Avstriya-Vengriya imperiyasilik uchuvchi va samolyot konstruktori. U Belgradda samolyot halokatida vafot etgan.

Hayoti

Rusjan samalyotining nusxasi, Eda V.

Rusjan Avstriya-Vengriyaning (hozirgi Italiyada) yirik porti boʻlgan Triyestda tugʻilgan. Uning ota-onasi Goritsia va Gradiska viloyatida tugʻilgan: otasi Frank Rusjan slovenlik, onasi Grazia Kabas esa Friulan edi. Rusjonning bolalik va oʻsmirlik yillari Rafut chekkasidagi Goriziyada oʻtgan.

Yoshligida u professional velosipedchiga aylandi va akasi Josip Rusjan bilan birgalikda oʻzining velosiped modellarini yaratdi. Shuningdek, u „Sokol“ gimnastika uyushmasining aʼzosi edi.

U oʻzining birinchi parvozini 1909-yil 25-noyabrda Gorizia yaqinida, Eda Ida nomli biplanida amalga oshirdi. Eda Edvardning onasi tomonidan berilgan taxallus edi.

Parvoz 60 m (200 fut) masofani bosib oʻtdi va 2 m (6 fut 7 dyuym) balandlikka yetdi. 1909-yil 29-noyabrda u 12 m (39 fut) balandlikda 600 m (2000 fut) uchdi. Asl dizayndan keyin bir nechta takomillashtirilgan versiyalar paydo boʻldi. U Goriziya janubidagi Miren yaqinidagi angarga koʻchib oʻtdi.

Rusjan birinchi marta 1909-yil 6-dekabrda EDA V modeli bilan ommaviy parvozda qatnashgan, oʻshanda uning samolyoti qoʻnayotganda parchalanib ketgan. 1910-yil iyun oyida u EDA V modelini sinab koʻrdi, bu unga yerdan 40 metr balandlikda uchib, butun Miren maydonini bosib oʻtishga imkon berdi.

1911-yil yanvar oyida Edvard va Josip Rusjan Bolqon shaharlari boʻylab reklama safariga chiqishdi. 1911-yil 9-yanvarda Serbiyaning Belgrad shahrida parvoz paytida kuchli shamol Edvard samolyotining qanotini sindirib tashladi va u Belgrad qal’asi yaqinidagi temir yoʻl qirgʻogʻiga shoʻngʻib ketdi. Uning dafn marosimida taxminan 14,000 kishidan iborat katta olomon ishtirok etdi.