Daniyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti
| Daniyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti | |
|---|---|
 Daniya askarlari Hilmand viloyatidagi "Kamp Leatherneck" harbiy bazasi hududida, 2011 yil 26 iyul | |
| Faol | 2002-yil–2021-yil 22-iyun |
| Davlat | Daniya |
| Kimga qaram | Daniya Mudofaa vazirligi |
| Tarmoqlar | ISAF (2002 - 2014) |
Daniyaning Afgʻonistondagi harbiy kontingenti - Daniya qurolli kuchlarining 2002-yilda tashkil etilgan boʻlimi. 2002-2014-yillarda ISAF (Xalqaro xavfsizlik kuchlari) kuchlari tarkibida harakat qilgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Daniya hukumati 2002-yilda Afg‘onistonga qo‘shin yuborgan. 2002-yil mart oyida boʻlib oʻtgan Anakonda operatsiyasida 1500 AQSh askari, Kanada armiyasining Princess Patrisiya polkining 3-bataloni va Shimoliy alyans boʻlinmalaridan 1000 ga yaqin afgʻonlar, 150 ta maxsus kuchlar (boshqa ISAF davlatlaridan, Daniya, Norvegiya, Fransiya va Germaniya)[1] .
2002-yil oktabr oyida Yevropa havo kuchlarining havo desanti ISAF qoʻshinlarini qoʻllab-quvvatlash uchun Manas aviabazasiga yetib keldi, ular tarkibida Daniya Harbiy-havo kuchlarining oltita F-16 samolyoti bor edi.
2007-yil bahorida Daniya harbiy xizmatchilari (boshqa ISAF mamlakatlari harbiy xizmatchilari bilan birgalikda) Axilles hujumida qatnashdilar.
2008-yil 17-martda Hilmand viloyatida xudkush terrorchi oʻzini NATO qoʻshinlari yonida portlatib yubordi, natijada afgʻonistonlik tarjimon, uch daniyalik va bir chex harbiy politsiyachisi halok boʻldi, yana ikki chex askari yaralandi.
Hammasi boʻlib, 2002-yil yanvaridan 2013-yil 1-iyuligacha mamlakatga 9500 harbiy xizmatchi yuborilgan.
Kontingentning yoʻqotishlari: 43 kishi halok boʻlgan va 211 kishi yaralangan. Qoʻshimcha ravishda 2007-yildan 2013-yil iyuligacha Afgʻonistonda xizmat qilgan yana 75 nafar Daniya harbiy xizmatchisi psixologik muammolar, ruhiy va travmadan keyingi stress holati tufayli mamlakatdan olib ketilgan[2], Afgʻonistondan qaytgan harbiy xizmatchilarning 16 nafari oʻz joniga qasd qilgan[3]. Harbiy xarajatlar 15 mlrd Daniya kronini tashkil etgan.
2013-yil 23-iyulda asosiy harbiy kontingent olib chiqilgach, 300 ga yaqin daniyalik harbiy xizmatchilar Afgʻoniston politsiya kuchlarini tayyorlash, maxsus kuchlar va tanklarga xizmat qilish uchun Afgʻonistonda qoldirildi.
2013-yil 1-avgust holatiga koʻra kontingent 317 nafar harbiy xizmatchidan iborat.
2014-yil oktabr oyining boshiga kelib harbiy xarajatlar 20 mlrd Daniya kronasiga o‘sdi[4]. Daniya kontingentining yoʻqolishi 43 kishi halok boʻldi va 214 kishi yaralandi. Harbiy texnikada ham yoʻqotishlar boʻlgan (rasmiy maʼlumotlarga koʻra, janglar davomida oltita Leopard-2 L2A5DK tanklari yoʻq qilingan).
2014-yil 28-dekabrda NATO qo‘mondonligi Afg‘onistonda „Bardosh erkinlik“ operatsiyasi yakunlanganini eʼlon qildi. Biroq, mamlakatda jangovar harakatlar davom etdi va xorijiy qoʻshinlar mamlakatda qoldi — 2015 yil 1-yanvarda boshlangan "Qatʼiy yordam" operatsiyasiga muvofiq, garchi NATO qoʻshinlarining umumiy soni (shu jumladan Daniya kontingenti) qisqartirildi.
2018-yil iyul oyida Daniya harbiy kontingenti soni 155 nafarni tashkil etdi[5].
2021-yil 14-aprelda AQSh prezidenti Jo Bayden 2021-yilning 11-sentabriga qadar bu jarayonni yakunlash bilan 2021-yil may oyida AQSh qo‘shinlarini Afg‘onistondan olib chiqishni boshlash rejalarini eʼlon qildi. Xuddi shu kuni, NATO mamlakatlari tomonidan „yaqin bir necha oy ichida“ qoʻshinlarni olib chiqish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi . 2021-yil 22-iyunda Daniya qoʻshinlarni evakuatsiya qilish va operatsiyada ishtirok etishni yakunladi[6].
Tolibon kuchlarining davom etgan hujumi tufayli 2021-yil 13-avgustda Daniya Kobuldagi elchixonasini yopish va diplomatik xodimlarni mamlakatdan evakuatsiya qilishga qaror qildi .
2021-yilning 15-16-avgust kunlari Tolibon kuchlari Kobulni egallab oldi va Daniya hukumati mamlakatda qolgan xorijiy fuqarolar va afg‘on qochqinlarini evakuatsiya qilish uchun havo kuchlari samolyotlarini Afg‘onistonga jo‘natishga qaror qildi. 2021-yil 25-avgust kuni operatsiya yakunlanishidan oldin Kobul xalqaro aero portidan jami 1000 dan ortiq odam samolyotda olib chiqildi.
Keyingi voqealar[tahrir | manbasini tahrirlash]
2021-yil sentabrida Daniya hukumati avvalroq Afg‘onistondan evakuatsiya qilingan 23 nafar afg‘on ISAF tarjimonidan qabul qilinishi uchun Buyuk Britaniyaga pul to‘ladi (chunki ular ilgari britaniyalik harbiy pudratchilar ekanligi aniqlangan edi).
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Operatsiya „Nesgibaemaya svoboda“ (zametki zapadnix nablyudateley) // jurnal „Soldat udachi“, № 4 (103), 2003. str.46-48
- ↑ Psixicheskie zabolevaniya datskix veteranov boevix deystviy // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 2 (803), fevral 2014. str.102
- ↑ O samoubiystvax datskix veteranov voyni v Afganistane // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 1 (766), yanvar 2011.
- ↑ Afganistan // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 10 (811), oktabr 2014. str.97
- ↑ „Resolute Support Mission: Key Facts and Figures“. 2021-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 8-mart.
- ↑ Inostrannie gosudarstva vivodyat svoi voyska iz Afganistana // jurnal „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 9 (894), sentyabr 2021. str.81-82