Dʰéǵʰōm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Dʰéǵʰōm (PRA-ind. *dʰéǵʰōm yoki, ""), yer, yoki *Pleth₂wih₁ (PRA-ind. *dʰǵʰōm*pleth₂wih₁) ochiq — proto-Hind-Yevropa mifologiyasida qayta tiklangan Yer maʼbudasining ismi. Ona Yer (*Déōm Méhttēr)odatda keng (*pleth₂wih₁) va qorongʻu (*dengengwo-) oʻlimga oidlar maskani, hamma narsani va tirik mavjudotlarni olib yuruvchi sifatida tasvirlangan. Bu koʻpincha *Dyēus Ph2tēr, kunduzi osmon xudosi va oʻlmas va samoviy xudolarning uyi bilan bogʻliq, chunki Dyeusning samarali yomgʻirlari yerdagi qabilalarga ozuqa va farovonlik olib kelishi mumkin. Shunday qilib, *Dʰéǵʰōm odatda hind-yevropa anʼanalarida unumdorlik, oʻsish va oʻlim bilan bogʻliq boʻlib, odamlarning onasi va maskani sifatida koʻriladi[1].

Rasm imkoniyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Geya — yunonlar orasida[2].
  • Tellus — Rimliklar orasida[2].
  • Yord — Skandinaviyaliklar orasida[3].
  • Jemina (litvaliklar)[4] va Zemes-mate (latviyaliklar) - Baltlar orasida.
  • Prithivi — Vedik davrining hindulari orasida[5][2].
  • Bhumi — keyingi hindular orasida.
  • Spandarma — eronliklardan.
  • Nerta — nemislar orasida.
  • Ona — pishloq yer — slavyanlar orasida[6].
  • Danu — Keltlar orasida[7][8].
  • Api — skiflar orasida[2].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Kokare, Elza. Latviešu galvenie mitolog̦iskie tēli folkloras atveidē : [латыш.]. — Riga : Mācību apg. NT, 1999. — ISBN 9789984617558. Архивная копия от 12 декабря 2021 на Wayback Machine
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 West 2007.
  3. Fee, Christopher R. Gods, Heroes, & Kings: The Battle for Mythic Britain. Oxford University Press. 2001. pp. 77-78. ISBN 0-19-513479-6
  4. Laurinkiene, Nijole. „Gyvatė, Žemė, Žemyna: vaizdinių koreliacija nominavimo ir semantikos lygmenyje“. In: Lituanistika šiuolaikiniame pasaulyje. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2004. pp. 285—286.
  5. "O Heaven (our) father, Earth (our) guileless mother", the Rigveda, 6.51.5, trans. West (2007).
  6. Gimbutas, Marija. „The Earth Fertility of old Europe“. In: Dialogues d’histoire ancienne, vol. 13, 1987. p. 24. [DOI: https://doi.org/10.3406/dha.1987.1750]; www.persee.fr/doc/dha_0755-7256_1987_num_13_1_1750
  7. Delamarre 1984.
  8. Coulter & Turner 2013.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Coulter, Charles R.; Turner, Patricia. Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge, 2013. ISBN 978-1-135-96390-3. 
  • Delamarre, Xavier. Le Vocabulaire indo-européen: lexique étymologique thématique (fr). Libraire D'Amérique et d'Orient, 1984. ISBN 978-2-7200-1028-6. 
  • de Vaan, Michiel. Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (en). Leiden, Boston, 2008. ISBN 9789004167971. 
  • Jackson, Peter (2002). „Light from Distant Asterisks. Towards a Description of the Indo-European Religious Heritage“. Numen. 49-jild, № 1. 61–102-bet. doi:10.1163/15685270252772777. ISSN 0029-5973. JSTOR 3270472.
  • West, Martin Litchfield (2007), Indo-European Poetry and Myth, Oxford, England: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-928075-9