Chili Markaziy banki

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Chili Markaziy banki
Banco Central de Chile
Chili Markaziy bankining rasmiy logotipi
Chili Markaziy bankining rasmiy logotipi
Chili Markaziy banki binosining old tarafdan ko'rinishi
Chili Markaziy banki binosining old tarafdan ko'rinishi
Bosh qarorgohi Santyago shahri Agustinas koʻchasi 1180
Tashkil etilgan yili August 22, 1925
Mulkchilik shakli 100% Davlat mulki[1]
Prezident Rozanna Kosta
Markaziy banki Chili
Valyutasi Chili pesosi
Oltin-valyuta zaxiralari $51,3 mlrd (2022-yil dekabr)[2]
Foiz stavkasi targeti 11,25% (2022-yil 12-oktabr)
Veb sayti bcentral.cl

Chili Markaziy banki (ispancha: Banco Central de Chile) Chili markaziy banki hisoblanadi. U 1925-yilda tashkil etilgan va hozirgi Chili Konstitutsiyasida konstitutsiyaviy darajadagi mustaqil institut sifatida qayd etilgan. Hozirgi vaqtda uning pul-kredit siyosati inflyatsiyani targetlash rejimiga asoslanadi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

19-asrning oʻrtalaridan boshlab, Chilida xususiy banklar rivojlana boshladi, bu esa toʻlov usullarini nazorat qilish va doimiy inflyatsiyaga oid xavotirlarni kuchaytirdi. Shu maqsadda hukumat AQShning Prinston universiteti iqtisod professori Edvin Kemmerer boshchiligidagi missiyani yolladi va missiya takliflaridan birining ilovasini yangi tashkil etilayotgan markaziy bank tuzilmasini asos qilib oldi. 1925-yil avgust oyida 486-sonli Qonun bilan Chili Markaziy banki tashkil etildi, u ham bankning oltin standarti rejimida banknotlarni chiqarish uchun monopol huquqqa ega boʻldi. Davlat yoki xususiy sektorlar tomonidan qoʻlga tushmaslik uchun mustaqillik darajasi uning oʻn aʼzolik boshqaruv kengashi tarkibida yashirin edi[3][4].

Biroq, inflyatsiya pasaymadi. Bundan tashqari, zaif institutsional asos tufayli u yanada kuchaytirildi. 1989-yilda konstitutsiyaviy darajadagi mustaqillik joriy etilgandan keyingina inflyatsiyani nazorat qilish imkoni paydo boʻldi[3].

Institutsional asosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chili Markaziy banki Boshqaruvi. 2022-yil mart.
Markaziy bank prezidenti Xose di Gregorio Rebeko 2009-yilda yangi 5000 pesolik banknotni taqdim etmoqda.

Markaziy bankka Chili milliy Konstitutsiyasi tomonidan milliy hokimiyatlardan mustaqillikni taʼminlash, hokimyat almashinuvidan tashqarida ishonchlilik va barqarorlikni taʼminlash uchun mustaqil maqom berilgan[4][5]. Chili Markaziy banki toʻgʻrisidagi asosiy Konstitutsiyaviy qonuniga (18,840-sonli qonun) koʻra, uning asosiy maqsadlari "valyuta barqarorligini va ichki va tashqi toʻlovlarning normal ishlashini" himoya qilishdir. Shu sababli, Markaziy bank barqaror valyutani qoʻllab-quvvatlash uchun inflyatsiyani nazorat qilishi kerak, toʻlov tizimining normal ishlashi esa funksional moliyaviy vositachilikni, toʻlov xizmatlarini taqdim etishni va risklarni yetarli darajada taqsimlashni talab qiladi. Ushbu maqsadlarga erishish uchun Markaziy bank pul va valyuta siyosati vositalaridan, shuningdek, moliya va kapital bozorlarini tartibga solish boʻyicha baʼzi ixtiyoriy huquqlardan foydalanish imkoniyatiga ega[5].

Markaziy bank mamlakat prezidenti tomonidan tayinlanadigan, lekin Senat tomonidan ratifikatsiya qilinadigan besh aʼzodan iborat Kengash tomonidan boshqariladi. Har bir muddat oʻn yil davom etadi va a’zolar har ikki yilda bir marta tanlanadi. Prezident Kengash boshqaruvini (va bankni) mavjud a’zolar orasidan kamida tanlangan a’zoning qolgan muddati va besh yil oraligʻida tayinlaydi. Kengash faoliyati uchun kamida uch a’zo boʻlishi kerak va chora-tadbirlar hozir boʻlgan a’zolarning koʻpchilik ovozi bilan qabul qilinadi. Moliya vaziri hay’at majlislarida soʻzlash huquqi bilan ham ishtirok etadi va hay’at a’zolari oʻrtasida toʻliq kelishuvga erishilmagan taqdirda, hay’at qarorlarini 15 kunga toʻxtatib turishi mumkin[4][5].

Siyosati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Markaziy bank Chilining pul-kredit organi boʻlib, uning pul-kredit siyosati 1999-yildan beri toʻliq amalda boʻlgan inflyatsiyani targetlash rejimiga amal qiladi. Xususan, regulyator ikki yillik ufqda bozor kutishlarini mustahkamlash maqsadida 1% (yuqorida yoki pastda) tolerantlik diapazoni bilan 3% inflyatsiya targetini koʻzlaydi[5]. Iqtisodiyot uchun mos foiz stavkasi boʻlgan pul-kredit siyosati stavkasi boʻyicha qarorlar odatda har oyda pul-kredit siyosati yigʻilishlarida qabul qilinadi, ammo navbatdan tashqari yigʻilishlar chaqirilishi mumkin. Agar inflyatsiya kutilmalari 3% maqsadli koʻrsatkichdan chetga chiqsa yoki oldingi uchrashuvdan keyin narxlar darajasida kutilgan taʼsirga ega boʻlgan voqealar boʻlsa, Markaziy bank pul-kredit siyosatini oʻzgartirishi mumkin. Pul-kredit siyosati kunlik banklararo foiz stavkasi orqali amalga oshiriladi[5]. Inflyatsiya maqsadli rejim joriy etilgandan beri nisbatan barqaror trayektoriyani kuzatdi va shu vaqtdan beri 10% ostida saqlanib qoldi; Yillik inflyatsiya 2007 va 2008-yillarda 4% tolerantlik chegarasidan oshib ketdi, tarixiy koʻrsatkichlar boʻyicha tegishli koʻrsatkichlar 4,4% va 8,7%[6].

Valyuta siyosati suzuvchi valyuta kursi bilan boshqariladi, biroq bank valyuta bozorlariga intervensiya qilish huquqini saqlab qoladi. Garchi gʻayrioddiy boʻlsa-da, Markaziy bank 1999-yildan buyon toʻrt marta eʼlon qilingan intervensiyalardan foydalangan, iqtisod suzuvchi valyuta kursi sxemasiga oʻtgan va ularning barchasi sterilizatsiya qilingan. Ikki marta, 2001-yil avgustda va 2002-yil oktabrda regulyator amortizatsiyani oldini olish uchun intervensiya qildi[5], qolgan ikkita voqea 2008-yil aprel va 2011-yil yanvar oylarida eʼlon qilingan boʻlib, kunlik va 2002-yil oktabr oylarida bankning xalqaro zaxiralari pozitsiyasini mustahkamlash va oldindan eʼlon qilingan dollar xaridlariga qaratilgan edi[7][8].

Prezidentlari roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rasm Ism-familyasi Lavozimga kirishish sanasi Lavozimdan ketish sanasi Eslatma
Ismoil Tokornal Tokornal 1926-yil † 1929-yil 6-oktabr [9]
Emiliano Figeroa 1929-yil 1931-yil [9]
centro Fransisko Garses Gana 1931-yil 1932-yil [9]
Armando Xaramilyo Valderrama 1932-yil 1933-yil [9]
Gilermo Suberkazo Peres 1933-yil 1939-yil [9]
centro Marsial Mora Miranda 1939-yil 1940-yil [9]
Enrike Oyarsun Mondaka 1940-yil 1946-yil [9]
centro Manuel Trukko Franzani 1946-yil 1951-yil [9]
Arturo Mashke Tornero 1953-yil 1959-yil [9]
Eduardo Figeroa Gesse 1959-yil 1961-yil [9]
Luis Makkenna Shell 1962-yil 1964-yil [9]
Sergio Molina Silva 1964-yil 1967-yil [9]
Karlos Massad Abud 1967-yil 1970-yil [9]
Alfonso Inostroza Kuevas 1970-yil 1973-yil [9]
Karlos Matus Romo 1973-yil 2-iyun 1973-yil 10-sentabr [9]
Eduardo Kano Kixada 1973-yil 1975-yil [9]
Pablo Baraona Urzua 1975-yil 1976-yil [9]
Alvaro Bardon Munoz 1977-yil 1981-yil [9]
Sergio de la Kuadra Fabres 1981-yil 1982-yil [9]
Migel Kast Rist 1982-yil 23-aprel 1982-yil 2-sentabr [9]
Karlos Kaseres Kontreras 1982-yil 3-sentabr 1983-yil [9]
Ernan Felipe Errazuris Korrea 1983-yil 1984-yil [9]
Fransisko Ibanes Barselo 1984-yil 1985-yil [9]
Enrike Segel Morel 1985-yil 1989-yil 3-aprel [9]
Manuel Koncha Martinez 1989-yil 3-aprel 1989-yil 9-dekabr [9]
Andres Byanki Larre 1989-yil 10-dekabr 1991-yil 2-dekabr [9]
Roberto Zahler Mayanz 1991-yil 3-dekabr 1996-yil 30-iyun [9]
Karlos Massad Abud 1996-yil 1-iyul 2003-yil [9]
Vittorio Korbo Lioy 2003-yil 2007-yil [9]
Xose de Gregorio Rebeko 2007-yil 2011-yil [9]
Rodrigo Vergara 2011-yil 2016-yil [9]
Mario Marsel 2016-yil 2022-yil [9]
Rozanna Kosta 2022-yil Shu vaqtga qadar [9]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Chili pesosi
  • Chilining iqtisodiy tarixi
  • Chili iqtisodiyoti
  • Chili Moliya vazirligi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Weidner, Jan „The Organisation and Structure of Central Banks“ (PDF). Katalog der Deutschen Nationalbibliothek (2017).
  2. ↑ „Reservas del Banco Central“.
  3. ↑ 3,0 3,1 Corbo, Vittorio, and Leonardo Hernández.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „Central Bank of Chile website, About, Functions.“. 2013-yil 29-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-dekabr 2013-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Central Bank of Chile: Monetary Policy in an Inflation Targeting Framework.
  6. ↑ Central Bank of Chile, Statistics Database, Prices, Historical Information, Headline CPI annual change.
  7. ↑ Central Bank of Chile, Press Release, 2008-yil 10-aprel (ispancha).
  8. ↑ Central Bank of Chile, Press Release, 2011-yil 3-yanvar.
  9. ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 9,24 9,25 9,26 9,27 9,28 9,29 9,30 9,31 9,32 Banco Central de Chile. „Nómina de autoridades del Banco Central de Chile desde su fundación“ (PDF). www.bcentral.cl. Qaraldi: 1-may 2020-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Chili_Markaziy_banki&oldid=3724727" dan olindi