Buyrak saratoni

8 sm karsinoma, buyrakning pastki qutbida joylashgan

Shaffof hujayrali buyrak saratoni (mikrograf)

Papiller buyrak saratoni (mikrograf)

Xromofob buyrak saratoni (mikrograf)

Buyrak saratoni — bu buyrakning xavfli oʻsmasi boʻlib, u koʻpincha karsinoma boʻlib, proksimal kanalchalar va yigʻish kanallari epiteliyasidan (buyrak hujayrali karsinoma, RCC) yoki tos boʻshligʻi tizimining epiteliysidan rivojlanadi (hujayrali karsinoma).

Buyrak hujayrali karsinoma buyrakda lokalizatsiya qilingan malign oʻsmaning etakchi turidir (garchi buyrak hujayrali karsinomaning metastazlari boshqa organlarga taʼsir qilishi mumkin). Kattalarda buyrakning birlamchi malign oʻsmalari orasida buyrak hujayrali karsinomaning ulushi 80-85 % ni tashkil qiladi.. Boshqa manbalarga koʻra, buyrak hujayrali karsinoma taxminan 90 % ni tashkil qiladi. Buyrakning barcha xavfli oʻsmalarining 90 %i.

Oʻrganish tarixi

Buyrakda joylashgan saraton oʻsimtasining birinchi taʼrifini nemis shifokori Daniel Sennert bergan boʻlib, u Vittenbergda amaliyot oʻtkazgan va bu tavsifni „Practicae Medicinae“ kitobida (1613-yilda nashr etilgan) joylashtirgan. Biroq, faqat 1810-yilda 35 yoshli homilador ayol Fransua Levelli tashxisi qoʻyilgan buyrak saratoni holatini tasvirlab bergan fransuz shifokori G.Miril tomonidan berilgan tavsif zamondoshlari tomonidan tan olingan.

1826-yilda G.König buyrak oʻsmalarining birinchi tasnifini eʼlon qildi. Ushbu variant makroskopik morfologiya maʼlumotlariga asoslangan va buyrak oʻsmalarini toʻrt guruhga boʻlingan: sirroz, steatomatik, qoʻziqorin va medullar. 1855-yilda S.F.Robin buyrak saratoni buyrak kanalchalarini rivojlanishini aniqladi. Nihoyat, 1883-yilda nemis patologi Pol Gravits buyrak hujayrali karsinomaning „gipernefroma“ deb nomlangan klassik tavsifini berdi, garchi u uning kelib chiqishini tushunishda bir qadam orqaga chekindi (buyrak oʻsmalari buyrak usti toʻqimalarining qoldiqlaridan kelib chiqadi deb hisoblaydi). Hozirgi vaqtda „gipernefroma“ yoki „gipernefroid saratoni“ atamalari ahamiyatli emas.

Epidemiologiyasi

Dunyoda har yili taxminan 250 000 va 100 000 kishi buyrak hujayrali karsinomadan kasal boʻlib vafot etadi. 2008-yilda Rossiyada buyrak hujayrali karsinomasining 17 563 ta yangi holati qayd etilgan va kasallikning kuchayishi tufayli 8 370 kishi vafot etgan. 2010-yilda Rossiyada buyrak saratonining yangi holatlari soni 18 723 taga etdi. 2011-yilda Rossiyada yangi tashxis qoʻyilgan 522 410 nafar saraton kasalligidan 19 657 nafari (2,64 %) buyrak saratoni bilan kasallangan, shu jumladan 10 872 erkak va 8 785 ayol; oʻsha yili Rossiyada 8561 bemor buyrak saratonidan vafot etdi. 2013-yilda Rossiyada roʻyxatga olingan buyrak hujayrali karsinomaning yangi holatlari soni 20 892 tagacha koʻtarildi.

Dunyo tuzilmasida malign neoplazmalar 2008-yilda buyrak hujayralari karsinomasining ulushi 2–3 %ni tashkil etdi. Oʻsha yildagi maʼlumotlarga koʻra, Rossiyada buyrak hujayrali karsinoma erkaklardagi barcha malign neoplazmalarning taxminan 4,3 %ini (turli xil malign neoplazmalar orasida 8-oʻrin) va ayollarda 2,9 %ini (11-oʻrin) tashkil qiladi. Shu bilan birga, standartlashtirilgan (Yevropa yosh standarti boʻyicha) 100 000 aholiga nisbatan kasallanish darajasi: butun aholi orasida 12,2 erkaklar orasida 16,5 va ayollar orasida 8,4; standartlashtirilgan oʻlim darajasi erkaklar uchun 6,2 va ayollar uchun 2,2 ni tashkil etdi. Tashxis qoʻyilganda bemorning oʻrtacha yoshi 61 yil edi. 2001—2005-yillarda umumiy 5 yillik omon qolish 59,7 % ni tashkil etdi; 1999-yildan 2006-yilgacha boʻlgan davrda ikkala jinsdagi buyrak hujayrali karsinoma uchun oʻsimtaga xos omon qolish darajasi biroz yaxshilandi, ammo sezilarli darajada emas.

Soʻnggi yillarda koʻpchilik rivojlangan mamlakatlarda buyrak hujayrali karsinoma bilan kasallanish koʻpayib bormoqda va kasallanishning oʻsish sur’ati boʻyicha buyrak saratoni prostata va qalqonsimon bezlarning neoplazmalaridan keyin ikkinchi oʻrinda turadi.

Asosiy xavfli omillari

Asosiy xavf omillari turmush tarzi bilan bogʻliq. Chekish, semizlik va gipertoniya buyrak saratoni holatlarining 50 % gacha sabab boʻladi. Epidemiologik tadqiqotlar buyrak hujayralari karsinomasining rivojlanishi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin boʻlgan bir nechta xavf omillarini aniqlagan boʻlsa-da, etiologiya toʻliq aniqlanmagan.

Buyrak saratoni rivojlanish xavfini oshiradigan asosiy omillar:

• erkak jinsiga mansub (xavfni 2-3 barobar oshiradi);
• chekish (xavfni 1,5 baravar oshiradi);
• semizlik (xavfni taxminan 20 % ga oshiradi).
• bachadonni olib tashlash (boshqa ayollarga nisbatan xavfni 2 martadan koʻproq oshiradi).

Uzoq vaqt davomida gemodializda boʻlgan soʻnggi bosqich surunkali buyrak etishmovchiligi boʻlgan bemorlarda oʻziga xos xavf omili aniqlangan. Bunday bemorlarda buyraklar 35-47 % hollarda mukovistsidoz degeneratsiyasiga uchraydi va bunday kistalarni qoplaydigan epiteliya hujayralari sogʻlom odamlarning buyrak parenximasi hujayralariga qaraganda 30 baravar tez-tez saraton degeneratsiyasiga uchraydi.

Tasniflanishi

Buyrak saratonining klinik tasnifi

Klinik jihatdan, buyrak saratoni, TNM tizimiga koʻra, boshqa barcha malign oʻsimliklar kabi tasniflanadi. Ushbu tizimda T komponenti (lotincha: tumor „oʻsimta“) birlamchi oʻsimta, N komponentining hajmi va tarqalishini tavsiflaydi (lotincha: nodus „tugun“) — mintaqaviy limfa tugunlarining metastatik shikastlanish darajasi, M komponenti (grekcha: μετάστασις"harakat") — uzoq organlarga yoʻqligi yoki mavjudligi . Yilni shaklda bunday klinik tasniflash tashxisni aks ettiradi, qisman davolash va prognoz taktikasini oldindan belgilab beradi.

Buyrak hujayrali karsinomaga nisbatan TNM tasnifi quyidagicha:

• T komponenti:

• T _x — asosiy oʻsimtani baholash mumkin emas;
• T ₀ — asosiy oʻsimta haqida maʼlumot yoʻq;
• T ₁ — eng katta oʻlchamdagi 7 sm dan oshmaydigan, buyrak bilan cheklangan birlamchi oʻsimta:

• 1) T _1a — diametri 4 sm gacha boʻlgan oʻsimta;
• 2) T _1b — diametri 4-7 sm boʻlgan oʻsimta;

• T ₂ — eng katta oʻlchamdagi 7 sm dan ortiq oʻsimta, buyrak bilan cheklangan;
• T ₃ — oʻsimta katta tomirlarga yoki buyrak usti beziga yoki uning atrofidagi toʻqimalarga tarqaladi, lekin Gerota fatsiyasi tashqariga chiqmaydi :

• 1) T _3a — oʻsimta Gerota fastsiyasi ichida buyrak usti beziga yoki perinefrik toʻqimalarga oʻsadi;
• 2) T _3b — oʻsimta buyrak venasiga yoki diafragma ostidagi pastki kavak venaga tarqaladi;
• 3) T _3c — oʻsimta diafragma ustidagi pastki kavak venaga tarqaladi yoki uning devoriga oʻsadi;

• T ₄ — oʻsimta Gerotaning fastsiyasidan tashqariga chiqadi.

• N komponenti:

• N _x — mintaqaviy limfa tugunlarini baholash mumkin emas;
• N ₀ — mintaqaviy limfa tugunlarida metastazlar yoʻq;
• N ₁ — bitta mintaqaviy limfa tugunida metastaz;
• N ₂ — bir nechta mintaqaviy limfa tugunlarida metastazlar.

• M komponenti:

• M _x — uzoq metastazlarni baholash mumkin emas;
• M ₀ — uzoq metastazlar yoʻq;
• M ₁ — uzoq metastazlar mavjud.

TNM tasnifiga qoʻshimcha ravishda Robson tasnifi ham mavjud:

• I bosqich Oʻsimta buyrak bilan cheklangan va uning kapsulasi orqali oʻtmaydi.
• II bosqich. Oʻsimta buyrak kapsulasi orqali kirib boradi.
• III bosqich. Oʻsimta limfa tugunlariga kirib boradi yoki buyrak venasiga yoki pastki kavak venaga oʻtadi.
• IV bosqich Oʻsimta buyrakka qoʻshni organlarga (masalan, oshqozon osti bezi yoki ichakka) oʻtadi yoki uzoq metastazlar paydo boʻladi (masalan, oʻpkaga).

Metastaz

Buyrak saratoni gematogen va limfogen yoʻllar bilan metastazlanadi. Tashxis vaqtida bemorlarning 25 foizida metastazlar aniqlanadi. Ushbu bemorlarning omon qolish muddati 6 oydan 12 oygacha va faqat 10 % 2 yil yashaydi. Bemorlarning taxminan 30-50 % nefrektomiyadan keyin turli vaqtlarda metaxron metastazlarni rivojlantiradi. Oxirgi guruh uchun prognoz biroz yaxshiroq, ammo 5 yillik omon qolish darajasi 9 % dan oshmaydi. Saitoh va boshqalarga koʻra. (1982), bir nechta metastazlar uchun eng keng tarqalgan joylar: oʻpka (76 %), limfa tugunlari (64 %), suyaklar (43 %), jigar (41 %), ipsilateral va qarama-qarshi buyrak usti bezlari (19 % va 11,5 %), qarama-qarshi buyrak (25 %), miya (11.2) %). Yakka metastazlar yoki faqat bitta organning metastatik ishtiroki faqat 8-11 % hollarda uchraydi.

Hatto juda kam oʻlchamdagi (eng katta oʻlchamda 3 sm dan kam) buyraklarda topilgan birlamchi oʻsmalar kamdan-kam hollarda metastaz berish qobiliyatiga ega. 1987-yilda yapon onkologlarianiqlangan 8 mm li karsinoma (buyrak hujayrali karsinomasining aniq hujayrali varianti) bilan ogʻrigan bemorda allaqachon suyak metastazlari boʻlgan va kasallik aniqlanganidan keyin 7 oy oʻtgach vafot etgan holatni tasvirlab berishdi.

Buyrakning tarqalgan malign oʻsmalarida suyak metastazlari 30–70 %holatlarda uchraydi. Shu bilan birga, metastatik suyak oʻsmalari birlamchi oʻsmalarga qaraganda tez-tez uchraydi, ular taxminan 96 %ni tashkil qiladi. Boshqa lokalizatsiya oʻsmalari metastazlari bilan solishtirganda, suyakdagi buyrak hujayrali karsinoma metastazlarining oʻziga xos xususiyati bu yolgʻiz oʻchoqlarning ustunligidir. Suyak metastazlarini davolash strategiyasi ularning turiga bogʻliq: yakka metastazlar boʻlsa, ularning radikal va ablastik olib tashlanishi koʻrsatiladi (paydo boʻlish vaqtidan qatʼiy nazar), bu uzoq muddatli remissiyaga erishishga imkon beradi va agar boʻlsa. koʻp metastatik lezyonlar (faqat bemorning hayot sifatini yaxshilash haqida gap ketganda), minimal invaziv jarrohlik muolajalari afzalroqdir.aralashuv.

2012-yilda Rossiyada buyrak saratoni bilan ogʻrigan 7813 bemor toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan maʼlumotlar bazasidan foydalangan holda oʻtkazilgan koʻp markazli hamkorlikda oʻtkazilgan tadqiqotga koʻra, IV klinik bosqichda saraton kasalligiga chalingan 1158 bemor aniqlangan va ulardan 1011 tasida (87,3 %) uzoq metastazlar aniqlangan. 557 (54,1 %) bemorlarda metastazlar oʻpkada, 283 (28 %) — suyaklarda, 172 (17 %) — mintaqaviy boʻlmagan limfa tugunlarida, 141 (13,9 %) — jigarda kuzatilgan. 107 (10,6 %) da — kontralateral buyrak usti bezida va 38 (3,8 %) — miyada (bir qator bemorlarda metastazlar bir nechta organlarda paydo boʻlgan).

Buyrak saratonida metastatik kasallikning kechishi haqida gapirganda, oʻz-oʻzidan regressiya va barqarorlik holatlarini eslatib oʻtmaslik mumkin. Spontan regressiya buyrak saratoni bilan ogʻrigan bemorlarning 0,4 — 0,8 foizida kuzatiladi (bu oʻpka metastazlarining regressiyasining aksariyat holatlarida qoʻllaniladi). Kasallikning barqarorlashishi (oʻsishning yoʻqligi va yangi metastazlarning paydo boʻlishi sifatida aniqlanadi) bemorlarning 20 — 30 foizida kuzatiladi va kasallikning barqarorlashuvi (birlamchi oʻsmaning oʻsishi yoʻqligi) bemorlarda bir xil chastotada kuzatiladi. metastazlarsiz buyrak saratoni bilan. Ushbu hodisani maxsus davolashsiz uzoq umr koʻrishi mumkin boʻlgan yuqori xavfli bemorlarni jarrohlik yoki tizimli davolashni koʻrib chiqishda hisobga olish kerak.

Adabiyotlari

Monografiyalar, oʻquv qoʻllanmalar va maʼlumotnomalar

• Клиническая онкоурология. М.: АБВ-Пресс, 2011. ISBN 978-5-903018-23-9. 
• Онкология. Минск: Вышэйшая школа, 2007. ISBN 978-985-06-1330-1. 
• Онкоурология. Фармакотерапия без ошибок. М.: Е-ното, 2014. ISBN 978-5-906023-07-0. 
• Струков А. И., Серов В. В. . Патологическая анатомия. М.: Литтерра, 2010. ISBN 978-5-904090-63-0. 
• Черенков В. Г. . Клиническая онкология. 3-е изд. М.: Медицинская книга, 2010. ISBN 978-5-91894-002-0. 
• Ljungberg B., Bensalah K., Bex A. et al. . Renal Cell Carcinoma: EAU Guideline. European Association of Urology, 2014. 
• Renal Cell Cancer: Diagnosis and Therapy. London: Springer Verlag, 2008. ISBN 978-1-84628-385-7. 

Havolalar

• Portal „RAKPOCHKI. NET“
• „Ishlab boʻlmaydigan buyrak hujayrali karsinomasi boʻlgan bemorlarni davolashda palliativ embolizatsiyaning ahamiyati“ tadqiqoti FGU RNTsRHT, Sankt-Peterburg, 2010 y.
• Tadqiqot „Buyrak hujayrali karsinomani gepasferlar bilan doksorubitsin bilan kimyoembolizatsiya qilishning birlamchi natijalari“ FGU RNTsRHT, Sankt-Peterburg, 2010 y.
• Buyrak saratoni uchun bemorlar ligasi