Butunjahon urug' ombori
.jpg)
Koordinatalari: 78°14′07″N 15°29′25″E / 78.2352978°N 15.490374°E G O
Shpitsbergen butunjahon urug' ombori (norv.: Svalbard Globale frøhvelv) — Shpitsbergen orolidagi asosiy ekinlarning urugʻ namunalarini xavfsiz saqlash uchun mahsus saqlash tuneli. U 130 metr chuqurlikda joylashgan.
Yaratilish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilmiy va amaliy maqsadlar uchun urug'larning birinchi kolleksiyasi 1920-yillarda rus botanigi N. I. Vavilov tomonidan Leningrad chetida yaratilgan. Sovuq urush davrida butun dunyoda rus tizimiga muvofiq tashkil etilgan urug'lik banklari paydo bo'la boshladi. Shunday qilib, Qo'shma Shtatlar Fort Kollinzda (Kolorado) bankni tanal toshini qo'ydi[1]
Dunyoda mavjud bo'lgan barcha qishloq xo'jaligi o'simliklarining ekin materiallarini saqlash uchun Jahon urug'lik banki qurilishi 2006-yilda boshlangan. Loyiha Norvegiya tomonidan moliyalashtirildi va unga 9 million dollarga tushdi[2][3] Saqlash ombori 2008-yilda qurilgan. Loyihaning davom etayotgan xarajatlari, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti hamda Bioversity International orqali faoliyat yurituvchi hukumatlararo tashkilot CGIAR tomonidan tashkil etilgan Global Crop Diversity Trust tomonidan moliyalashtiriladi. Nordic Genetic Resource Center[4] ham loyihada ishtirok etadi.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Har bir mamlakat ushbu o'simliklar bankida o'z bo'linmasini ega. Bunday urug'lik omborining vazifasi asteroid qulashi, yadro urushi yoki global isish kabi mumkin bo'lgan global ofatlar natijasida ularning yo'q qilinishining oldini olishdir. Ombor ichida 4,5 million urugʻ namunasi uchun yetarli joy mavjud[5]
Ombor 120 metr chuqurlikda, Longyarbyen qishlog'ida dengiz sathidan 130 metr balandlikda joylashgan. Bank portlashdan himoyalangan eshiklar va qulflash kameralari bilan jihozlangan. Materiallarning xavfsizligi mahalliy ko'mirda, shuningdek, permafrostda ishlashga qodir sovutish moslamalari tomonidan ta'minlanadi. Uskunalar ishlamay qolsa ham, harorat 3 ° C ga ko'tarilishi uchun kamida bir necha hafta kerak bo'ladi. Urug'lar yopiq konvertlarga joylashtiriladi, ular o'z navbatida to'rt qavatli plastik qoplarga o'raladi, ular metall javonlarga joylashtirilgan idishlarga joylashtiriladi. Past harorat (-18 °C) va cheklangan kislorod ta'minoti past metabolik faollikni ta'minlashi va urug'larning qarishini sekinlashtirishi kerak[6]
Omborda 2,25 milliard urug'ni saqlash mumkin. 2020-yil holatiga ko'ra, uchta zaldan faqat bittasi foydalanilmoqda. Hammasi bo'lib, 2020-yil holatiga ko'ra, omborda 900 mingdan ortiq urug'lar mavjud.
Shitsbergen arxipelagidagi abadiy muzlik va kam tektonik faollik tufayli urug'lik banki sifatida tanlangan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Colorado Vault Is Fort Knox For The World's Seeds : The Salt : NPR
- ↑ „Work begins on Arctic seed vault“. BBC News (2006-yil 19-iyun). 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 3-iyul.
- ↑ „В Норвегии создают "Ноев ковчег" для семян“ (2007-yil 16-noyabr). 2019-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-dekabr.
- ↑ Fowler, Cary. A 'Doomsday' Seed Vault to Protect the World's Diversity — An interview with Cary Fowler(ingl.) // Andoza:Нп5 : journal. — Andoza:Бсокр, Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр. — Andoza:JSTOR. Архивировано 9 dekabr 2014 года.
- ↑ Ministry of Agriculture and Food. „Svalbard Global Seed Vault: The seeds of the world are on their way“ (en). Government.no (2008-yil 8-fevral). 2018-yil 12-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-dekabr.
- ↑ „Всемирное хранилище семян. Короткие заметки“. 2012-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-iyun.