Butunjahon urug' ombori
.jpg)
Koordinatalari: 78°14′07″N 15°29′25″E / 78.2352978°N 15.490374°E G O
Shpitsbergen butunjahon urug' ombori (norv.: Svalbard Globale frøhvelv) — Shpitsbergen orolidagi asosiy ekinlarning urugʻ namunalarini xavfsiz saqlash uchun mahsus saqlash tuneli. U 130 metr chuqurlikda joylashgan.
Yaratilish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilmiy va amaliy maqsadlar uchun urug'larning birinchi kolleksiyasi 1920-yillarda rus botanigi N. I. Vavilov tomonidan Leningrad chetida yaratilgan. Sovuq urush davrida butun dunyoda rus tizimiga muvofiq tashkil etilgan urug'lik banklari paydo bo'la boshladi. Shunday qilib, Qo'shma Shtatlar Fort Kollinzda (Kolorado) bankni tanal toshini qo'ydi[1]
Dunyoda mavjud bo'lgan barcha qishloq xo'jaligi o'simliklarining ekin materiallarini saqlash uchun Jahon urug'lik banki qurilishi 2006-yilda boshlangan. Loyiha Norvegiya tomonidan moliyalashtirildi va unga 9 million dollarga tushdi[2][3] Saqlash ombori 2008-yilda qurilgan. Loyihaning davom etayotgan xarajatlari, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xoʻjaligi tashkiloti hamda Bioversity International orqali faoliyat yurituvchi hukumatlararo tashkilot CGIAR tomonidan tashkil etilgan Global Crop Diversity Trust tomonidan moliyalashtiriladi. Nordic Genetic Resource Center[4] ham loyihada ishtirok etadi.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Har bir mamlakat ushbu o'simliklar bankida o'z bo'linmasini ega. Bunday urug'lik omborining vazifasi asteroid qulashi, yadro urushi yoki global isish kabi mumkin bo'lgan global ofatlar natijasida ularning yo'q qilinishining oldini olishdir. Ombor ichida 4,5 million urugʻ namunasi uchun yetarli joy mavjud[5]
Ombor 120 metr chuqurlikda, Longyarbyen qishlog'ida dengiz sathidan 130 metr balandlikda joylashgan. Bank portlashdan himoyalangan eshiklar va qulflash kameralari bilan jihozlangan. Materiallarning xavfsizligi mahalliy ko'mirda, shuningdek, permafrostda ishlashga qodir sovutish moslamalari tomonidan ta'minlanadi. Uskunalar ishlamay qolsa ham, harorat 3 ° C ga ko'tarilishi uchun kamida bir necha hafta kerak bo'ladi. Urug'lar yopiq konvertlarga joylashtiriladi, ular o'z navbatida to'rt qavatli plastik qoplarga o'raladi, ular metall javonlarga joylashtirilgan idishlarga joylashtiriladi. Past harorat (-18 °C) va cheklangan kislorod ta'minoti past metabolik faollikni ta'minlashi va urug'larning qarishini sekinlashtirishi kerak[6]
Omborda 2,25 milliard urug'ni saqlash mumkin. 2020-yil holatiga ko'ra, uchta zaldan faqat bittasi foydalanilmoqda. Hammasi bo'lib, 2020-yil holatiga ko'ra, omborda 900 mingdan ortiq urug'lar mavjud.
Shitsbergen arxipelagidagi abadiy muzlik va kam tektonik faollik tufayli urug'lik banki sifatida tanlangan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Colorado Vault Is Fort Knox For The World's Seeds : The Salt : NPR
- ↑ „Work begins on Arctic seed vault“. BBC News (19-iyun 2006-yil). 25-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-iyul 2011-yil.
- ↑ „В Норвегии создают "Ноев ковчег" для семян“ (16-noyabr 2007-yil). 5-dekabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 31-dekabr 2019-yil.
- ↑ Fowler, Cary (en). A 'Doomsday' Seed Vault to Protect the World's Diversity — An interview with Cary Fowler. 67 (Andoza:Нп5 nashri). pp. 141—146. https://jia.sipa.columbia.edu/files/2014/10/141-146_Fowler_Feature.pdf.
- ↑ Ministry of Agriculture and Food. „Svalbard Global Seed Vault: The seeds of the world are on their way“ (en). Government.no (8-fevral 2008-yil). 12-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 31-dekabr 2019-yil.
- ↑ „Всемирное хранилище семян. Короткие заметки“. 8-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-iyun 2022-yil.