Boysunqur Mirzo
 | Ushbu sahifani Boysungʻur Mirzo bilan birlashtirish taklif etiladi. (munozara) |
Boysunqur Mirzo | |
| Sarkarda | |
|---|---|
|
Mansab davri 1495-yil Samarqand – 1497-yil | |
| Vorisi | Mirzo Bobur |
| Toj kiydirish marosimi | 1495-yil Samarqand |
Boysunqor Mirzo ( 1477 - 1499 ) - Temuriylar sulolasining Movarounnahrdagi to'qqizinchi hukmdori hisoblanadi. 1495-1497 yillar hukmronlik qilgan.
Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boysunqor Mirzo (1477-1499) Sulton Mahmud mirzoning ikkinchi oʻgʻli, temuriy Abu Sayidning uchinchi oʻgʻli bo'lib, otasidan keyin hukumronlik qilgan.
Dastlab otasi unga Buxoroni meros qilib bergan.
1495- yilda, otasi vafotidan soʻng, u Mavarounnahr Temuriylar davlatini boshqargan. Hukmronlik yillari 1495-1497 yillar hisoblanadi.
Samarqandni qamal qilish 1496-yil noyabridan 1497-yil mayigacha yetti oy davomida temuriylar oʻrtasidagi oʻzaro urush davrida sodir boʻldi . Bobur va Sulton Ali mirzo qoʻshinlari Boysunqor mirzoga tegishli boʻlgan Samarqand shahrini muvaffaqiyatli qamal qilib, egallab oldilar.
Uning hukmronligi davri notinch edi, ichki ziddiyatlar va taxt uchun ketayotgan kurashlar uning hukumronligiga ham rahna solib turgandi. 1496-yilda u hokimiyatni saqlab qolish uchun boshqa bir temuriyzoda Sulton Ali Mirzo bilan kurashishga majbur bo'ldi. Dastlab uni Shayboniyxonga yaqin boʻlgan Sulton Mahdiy va Hamza qoʻllab-quvvatlagan, biroq keyinchalik ular undan voz kechgan.
Boburning yozishicha, Boysunqur Odili taxallusidan foydalanib, yaxshi she’r yozgan. Samarqandda Boysunqur mirzo g‘azallari shu qadar keng tarqalgan ediki, mirzo g‘azallari bo‘lmagan xonadon kam edi[1]. Ammo hozirda ular saqlanib qolinmagan.
Bobur o‘z qo‘shinini Boysunqur Mirzoga qarshi boshlab, ko'plab muvaffaqiyatlaridan so‘ng Samarqand yaqinidagi Yama qishlog‘ida qarorgoh tuzdi. Keyin bir qancha toʻqnashuvlar boʻlib, ikki tomon ham katta yoʻqotishlarga uchradi, Bobur otryadlaridan biri shaharliklar tomonidan magʻlubiyatga uchradi, asirga olingan askarlar qatl etildi. Bobur soxta chekinish manevrini amalga oshirdi, shahar aholisi va askarlar shaharni tark etib, Bobur qo'shinini ta'qib qilishga qaror qildilar, ammo keyinroq pistirmaga tushib qolishdi.
Qish yaqinlashgach, Bobur o‘z askarlarini joylashtirish uchun kulbalar qura boshlaydi. Bu vaqtda Bobur Boysunqorning ittifoqchisi oʻzbek xoni Muhammad Shayboniyga qarshi chiqdi . Shayboniy tavakkal qilmay, Samarqand tomon chekindi. Boysonqur mirzo oʻz ittifoqchisining harakatlaridan norozi boʻlib, ittifoqchilar oʻrtasida janjal kelib chiqadi va Shayboniy oʻz qoʻshinlarini tortib oladi.
1497- yilda temuriylarning amakivachchasi Bobur yetti oylik qamaldan so‘ng Samarqandni egallab oladi va Sulton Boysunqor Mirzo Hisorga qochishga majbur bo‘ladi[2]. Bu yerda uni Xusravshoh qoʻllab-quvvatladi, ammo keyin Samarqandni egallashga boʻlgan muvaffaqiyatsiz urinishlardan soʻng unga homiylik qilishni toʻxtatdi, keyinchalik o'zi uchun boshpana topolmay ko'p vaqtini yo'otgan.
O'limi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boysunqor Mirzo 1499- yil 17-avgustda Hisorda Xusravshoh qoʻlida vafot etadi. Boysunqor mirzodan keyin avlodi davom etmadi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bartold V. IN. Insholar. - T. II. 2-qism. - М., 1964 yil.