Bolalarni gruming qilish

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Bolalar grumingi (inglizcha nomi: "child grooming") - bu jinsiy zo'ravonlik maqsadida bolaning tahqirlanishini kamaytirish uchun voyaga yetmaganlar[1][2] va ba'zan bolaning oilasi bilan do'stlashib, hissiy aloqa o'rnatish maqsadida foydalaniladi.[3][4]Biroq, hozirda bu atama voyaga yetmaganlarni bolalar savdosi, bolalar fohishaligi, kiber fohishalik[5] yoki bolalar pornografiyasini ishlab chiqarish kabi turli noqonuniy biznesga jalb qilish uchun muntazam ravishda qo'llaniladi.[6][7][8]

Bu 1921-yilda Millatlar Ligasining ko'p tomonlama shartnomasi sifatida qabul qilingan ayollar va bolalar savdosiga qarshi kurash to'g'risidagi xalqaro konvensiyadan keyin turli yo'llar bilan taqiqlangan. Shunaqa holatlar bilan bog'liq vaziyat 2010-yilda Buyuk Britaniyaning Bolalarni ekspluatatsiya qilish va onlayn himoya qilish markazi tomonidan aniqlangan.[9]

Xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Detektiv inspektor Kay Wallace kompyuterlar, mobil telefonlar va raqamli xotira qurilmalari bilan o'ralgan holda, pedofillikda gumon qilinganlarning uylaridan tortib olingan. Ijtimoiy tarmoqlardagi chat xonalar orqali yosh bolalarni reklama qilish holatlari ko'pdan ko'p uchramoqda

Farzand va uning oilasi bilan yaxshi munosabatlar o'rnatish uchun bolalarni "gruming qiluvchilar" bir nechta ishlarni qilishlari mumkin: ular bolaga oson erishish uchun ular bilan do'stlashish orqali bolaning yoki ota-onasining ishonchini qozonishga harakat qilishlari mumkin.[10][11][12]Grumingchilar bola bilan yolg'iz vaqt o'tkazish imkoniyatini izlashlari mumkin,masalan, chaqaloqqa qarashni taklif qilish; bolani uyquga tayyorlash.[13] Ular jinsiy aloqa evaziga yoki hech qanday sababsiz bolaga sovg'alar yoki pul berishlari mumkin.[13][14] Odatda, ular bolaga pornografiya ko'rsatadilar yoki bolaga bunday xatti-harakatlarni qabul qilishni osonlashtirishga umid qilib, bola bilan jinsiy mavzular haqida suhbatlashadilar, bu esa ularning xatti-harakatlarini normallashtirishga yordam beradi.[15][16][17] Shuningdek, ular bola buni xohlamasa ham quchoqlash, o'pish yoki boshqa jismoniy aloqa qilishlari ham mumkin.[13][18]

Internet orqali[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolalarni jinsiy gruming qilish Internetda ham sodir bo'ladi. Ba'zi zo'ravonlar (ba'zan o'zlarini bolalar sifatida ko'rsatishadi) bolalar bilan onlayn suhbatlashadilar va ular bilan shaxsan uchrashishga kelishib olishadi. Voyaga yetmaganlarni onlayn tarzda gruming qilish 13-17 yoshlilar guruhida (99% hollarda) va ayniqsa, 13-14 yoshlilarda (48%) keng tarqalgan. Grumingga uchragan bolalarning aksariyati qizlardir va qurbonlarning aksariyati mobil telefon yordamida sodir bo'ladi.[19]

Buyuk Britaniyadagi Bolalarni ekspluatatsiya qilish va onlayn himoya qilish markazi (CEOP) rahbari Jim Gamble 2010-yilda uning idorasiga 2009-yilda Facebook foydalanuvchilari ustidan 292 ta shikoyat kelib tushganini, biroq shikoyatlarning hech biri bevosita Facebook’dan kelib tushmaganini aytdi. Facebook vakili shikoyatlarga bevosita CEOP bilan shaxsan uchrashish orqali javob berdi va ular xavfsizlik masalalariga "juda jiddiy" qarashlarini aytdi.[20] 2003-yilda MSN bolalarni ular bilan jinsiy aloqada bo'lishga intilayotgan kattalardan himoya qilish uchun chat xonasi cheklovlarini joriy qildi.[21] 2005-yilda Yahoo! chat xonalari Nyu-York shtati bosh prokuraturasi tomonidan tekshirildi. Suhbat xonalari va boshqa tezkor xabar almashish jurnallarida shubhali faoliyat mavjudligini tahlil qilish uchun kompyuter dasturlari ishlab chiqilgan.[22] Buni nafaqat platforma darajasida, balki kirish joyida ham oldini olish mumkinligi sababli, ota-onalarga o'z farzandlari uchun internetdan foydalanishlari uchun xavfsiz muhit yaratish tavsiya etiladi.[23]

Pedofillar[24][25][26] onlayn jinsiy aloqa savdosi jinoyatlarini amalga oshirish uchun onlayn grumingdan foydalanadilar.

Mahalliy gruming[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Mahalliy gruming" Buyuk Britaniyada odatda bir guruh zo'ravonlar tomonidan bolalarni ko'chada gruming qilishni nazarda tutadi. 2013-yildagi Jamoatlar palatasining ichki ishlar bo'yicha tanlov qo'mitasi hisobotiga ko'ra, guruh bola bilan dastlabki aloqada bo'lganidan so'ng, shirinliklar taklifi (ovqat, sigaret, giyohvand moddalar) bolaning munosabatlarini saqlab qolishga ko'ndiradi. Ba'zilari o'zini "yigit" sifatida ko'rsatishi mumkin; bu shaxs bolaning boshqa guruh a'zolari bilan jinsiy aloqada bo'lishini tashkil qiladi. Bolalar ushbu guruhning o'nlab a'zolari bilan jinsiy aloqada bo'lishlari va boshqa shaharlardagi bog'langan guruhlarga olib ketilishi mumkin.[27] Bolalarni ekspluatatsiya qilish va onlayn himoya qilish markazi "mahalliy gruming" tushunchasini quyidagicha ta'riflaydi:

Mahalliylashtirilgan gruming - jinsiy ekspluatatsiyaning bir turi - ilgari ommaviy axborot vositalarida "ko'chada gruming qilish" deb nomlangan -bu yerda bolalar dastlab uylaridan tashqarida uchrashgan jinoyatchi tomonidan gruming va jinsiy ekspluatatsiya qilingan. Bu joy odatda jamoat joylarida, masalan, park, kinoteatr, ko'chada yoki do'stingizning uyida bo'lishi mumkin. Qonunbuzarlar ko'pincha birgalikda harakat qiladilar, jinsiy aloqa qilishdan oldin bola yoki bolalar bilan munosabat o'rnatadilar.

2003-yil avgust oyida televideniya hujjatli filmi efirga uzatildi, unda muxbirlar Gʻarbiy Yorkshirdagi Keighley shahrida britaniyalik yosh yigitlar voyaga yetmagan qizlarni jinsiy aloqa, giyohvand moddalar va fohishalik uchun nishonga olganliklari haqidagi iddaolar boʻyicha 18 oylik politsiya va ijtimoiy xizmatlar tergovi tafsilotlarini oshkor qildi.[28] 2010-yil noyabr oyida Rotherhamda jinsiy aloqada bo'lish ishi bo'yicha bolalarga jinsiy zo'ravonlik qilganlar bir necha bor sudlangan. 2012-yilda Rochdale jinsiy savdosi boʻyicha jinoiy toʻda aʼzolari turli ayblovlar boʻyicha sudlangan va 2016-yilda Buyuk Britaniyadagi bolalar jinsiy ekspluatatsiyasi boʻyicha eng yirik tergovdan soʻng Halifax bolalar jinsiy zo'ravonlik halqasi ishi uchun 18 nafar erkak 175 yildan ortiq qamoq jazosiga hukm qilindi.[29]

Jinoiy huquqbuzarliklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Umumiy[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevropa Kengashining Kiberjinoyatlar boʻyicha konventsiya qoʻmitasi oʻz hisobotida yangi texnologiyalardan foydalanish orqali bolalarga nisbatan zoʻravonlikning paydo boʻlgan muammolarini koʻrib chiqdi (Internetdagi bolalar pornografiyasi masalasi allaqachon Konventsiyaning 9-moddasida qamrab olingan).[30]

Kanada[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanadada Jinoyat kodeksining 172.1-moddasiga ko'ra, kompyuter tizimi orqali bola bilan jinsiy aloqada bo'lish ("bolani aldash") jinoyat hisoblanadi.[31]

Kosta-Rika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kosta-Rikada 2013-yil aprelidan beri Jinoyat kodeksining 167 bo'limi bolani elektron vositalar bilan yo'ldan ozdirishni jinoyat deb hisoblaydi. 15 yoshgacha bo'lgan bola bilan har qanday yo'l bilan erotik yoki jinsiy aloqa o'rnatishga uringan shaxs bir yildan 3 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.

Germaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniyada Strafgesetzbuch (Jinoyat kodeksi) ning 176-moddasiga ko'ra, bolani (14 yoki undan kichik) jinsiy harakatlarga jalb qilish yoki ularni jinsiy harakatlarga yoki bolalar pornografiyasiga jalb qilish uchun telekommunikatsiya vositalaridan foydalanish jinoyat hisoblanadi.[32]

Niderlandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 1-yanvarda Gollandiya Jinoyat kodeksiga 248e-moddasi qoʻshilgan boʻlib, bolaga jinsiy zoʻravonlik qilish maqsadida oʻzi taniydigan yoki 16 yoshga toʻlmagan shaxs bilan onlayn yoki telefon orqali uchrashuv tashkil etish jinoyat hisoblanadi. Eng kuchli jazo - 2 yil qamoq yoki to'rtinchi toifadagi jarima.[33]

Yangi Zelandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi Zelandiyadagi qonunga ko'ra, 16 yoshgacha bo'lgan shaxs bilan noqonuniy jinsiy aloqa qilish uchun uchrashish yoki uchrashishni niyat qilish jinoyat hisoblanadi. Bu 1961-yildagi Jinoyat to'g'risidagi qonunning 131B bo'limida qayd etilgan.[34]Ayblangan har qanday shaxs 7 yildan ortiq bo'lmagan muddatga ozodlikdan mahrum etilishi mumkin.

Birlashgan Qirollik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Angliya va Uelsda 2003-yilgi Jinsiy huquqbuzarliklar to'g'risidagi qonunning 14 va 15 bo'limlari 16 yoshgacha bo'lgan bola bilan o'zi yoki boshqa birov uchun, bolaga jinsiy zo'ravonlik qilish maqsadida uchrashuv tashkil qilishni jinoyat deb hisoblaydi. Uchrashuvning o'zi ham o'ziga xos huquqbuzarlikdir.[35]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „What you can and cannot do as a minor“ (en-GB). Citizens Advice Jersey (2021-yil 26-may). Qaraldi: 2022-yil 24-iyun.
  2. ↑ „Why Permission from a Child or Underage Teen Doesn't Count | Stop It Now“ (en). www.stopitnow.org. Qaraldi: 2022-yil 24-iyun.
  3. ↑ „Child Sexual Abuse and the "Grooming" Process“. 2015-yil 18-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 4-yanvar.
  4. ↑ Ost, Suzanne. Child Pornography and Sexual Grooming : Legal and Societal Responses. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 2009 — 32 bet. ISBN 9780521885829. 
  5. ↑ „'We didn't have much to eat': Poverty pushes some kids towards paid sex abuse in the Philippines“. CNA (9-iyul 2019-yil).
  6. ↑ Crosson-Tower, Cynthia. UNDERSTANDING CHILD ABUSE AND NEGLECT. Allyn & Bacon, 2005 — 208 bet. ISBN 0-205-40183-X. 
  7. ↑ Levesque, Roger J. R.. Sexual Abuse of Children: A Human Rights Perspective. Indiana University, 1998 — 64 bet. ISBN 0-253-33471-3. 
  8. ↑ Richard Wortley; Stephen Smallbone. „Child Pornography on the Internet“. Problem-Oriented Guides for Police. No. 41-jild. 14–16-bet.
  9. ↑ „EXECUTIVE SUMMARY CEOP thematic assessment“. ceop.police.uk (2011-yil iyun). 2014-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 23-mart.
  10. ↑ Christiane Sanderson. Counselling Adult Survivors of Child Sexual Abuse. Jessica Kingsley Publishers, 2006 — 30 bet. ISBN 1843103354. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  11. ↑ Ian O'Donnell. Child Pornography: Crime, Computers and Society. Routledge, 2012 — 59 bet. ISBN 978-1135846282. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  12. ↑ Robert Moore. Cybercrime: Investigating High-Technology Computer Crime. Routledge, 2014 — 86 bet. ISBN 978-1317522973. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Christiane Sanderson. The Seduction of Children: Empowering Parents and Teachers to Protect Children from Child Sexual Abuse. Jessica Kingsley Publishers, 2004 — 189 bet. ISBN 184310248X. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  14. ↑ Christiane Sanderson. The Seduction of Children: Empowering Parents and Teachers to Protect Children from Child Sexual Abuse. Jessica Kingsley Publishers, 2004 — 237–238 bet. ISBN 184310248X. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  15. ↑ Alisdair A. Gillespie. Child Pornography: Law and Policy. Routledge, 2012 — 108–109 bet. ISBN 978-1136733826. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  16. ↑ Jill S. Levenson. Treating Nonoffending Parents in Child Sexual Abuse Cases: Connections for Family Safety. Sage Publications, 2001 — 63 bet. ISBN 0761921923. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  17. ↑ Monique Mattei Ferraro. Investigating Child Exploitation and Pornography: The Internet, the Law and Forensic Science. Academic Press, 2005 — 159 bet. ISBN 0121631052. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  18. ↑ Eric Leberg. Understanding Child Molesters: Taking Charge. Sage Publications, 1997 — 35 bet. ISBN 0761901876. 6-aprel 2016-yilda qaraldi. 
  19. ↑ Munro. „The protection of children online: a brief scoping review to identify vulnerable groups“. Childhood Wellbeing Research Centre (2011-yil avgust). 26-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 22-oktyabr.
  20. ↑ Edwards, Richard. „Complaints about grooming and bullying on Facebook quadruple“. The Daily Telegraph (9-aprel 2010-yil).
  21. ↑ „MSN begins closing its chatrooms“. CNN.com (15-oct 2003-yil). Qaraldi: 21-jan 2018-yil.
  22. ↑ „Technology | The 'anti-child grooming' website“. BBC News (3-iyul 2007-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2013-yil.
  23. ↑ Bennett, Daniel. „What Is Cyber Grooming and How to Protect Children?“. TechAcute (23-mart 2020-yil). Qaraldi: 14-aprel 2020-yil.
  24. ↑ „Australian cyber sex trafficking 'most dark and evil crime we are seeing'“. ABC News (7-sentabr 2016-yil).
  25. ↑ „Former UK army officer jailed for online child sex abuse“. Reuters (22-may 2019-yil).
  26. ↑ „Cheap tech and widespread internet access fuel rise in cybersex trafficking“. NBC News (30-iyun 2018-yil).
  27. ↑ Home Affairs Committee. Child sexual exploitation and the response to localized grooming. Second Report of Session 2013–14, Vol. 1. London: The Stationery Office Limited, 10-iyun 2013-yil — 5 bet. 
  28. ↑ „Asian rape allegations“. Channel 4 News. 20-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  29. ↑ „Last two men sentenced in Calderdale's biggest child sex abuse case“. Halifax Courier (24-iyun 2016-yil). 2018-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-fevral 2018-yil. „Sentences imposed on the sexual offenders now total more than 175 years and an 18th man convicted only of supplying the girl with cannabis was also jailed for 10 months.“.
  30. ↑ „Council of Europe - ETS No. 185 - Convention on Cybercrime“. Conventions.coe.int. Qaraldi: 2013-yil 22-oktyabr.
  31. ↑ „Consolidated federal laws of canada, Criminal Code“ (16-yanvar 2022-yil).
  32. ↑ „Strafgesetzbuch § 176“ (de). Qaraldi: 18-yanvar 2020-yil.
  33. ↑ „Wetboek van Strafrecht Artikel 248e“ (nl). Overheid.nl. Rijksoverheid. Qaraldi: 9-oktabr 2013-yil.
  34. ↑ „Crimes Act 1961 No 43 (as at 07-noyabr 2015-yil), Public Act 131B Meeting young person following sexual grooming, etc – New Zealand Legislation“ (en-NZ). www.legislation.govt.nz. Qaraldi: 2017-yil 1-fevral.
  35. ↑ „Legislation.gov.uk“. Legislation.hmso.gov.uk (2013-yil 16-oktyabr). 2005-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 22-oktyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolalarni_gruming_qilish&oldid=2931581" dan olindi