Bayraktar TB2

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Bayraktar TB2

Ukraina droni
Tavsifi
Turi zarbdor UUA
Loyihalovchi Baykar Makina Turkiya
Ishlab chiqaruvchi Baykar Makina Turkiya
Ilk parvoz 2014-yil avgust
Maqomi seriyali ishlab chiqarishda
Asosiy ekspluatant Turkiya
Ekspluatantlar
umumiy soni 257+ (2021-yil noyabr)[1]
ishlablab chiqarish narxi 6 mln. $
Narxi ~69 mln. $ (majmua tarkibida 6 ta dron, 2 ta boshqaruv stantsiyasi, 200 ta oʻq-dori va qoʻshimcha moslamalar)[2]
Asos model TB2
Oʻlchamlari
Uzunligi 6,5 m
Ogʻirligi 650 kg
Qanotlari kengligi 12m
Bayraktar TB2 Vikiomborda

Bayraktar TB2 (turkcha: Bayraktar TB2) Turkiyaning zarbdor operativ-taktik oʻrta-balandlik UUAdir. 4 ta osma boshqariladigan oʻq-dorilarga ega boʻlgan Bayraktar TB2 osmonda 12 dan 24 soatgacha uchishi mumkin. Maksimal boshqaruv masofasi 150 km gacha[3]. Bu osmonda doimiy ravishda navbatchilik oʻtashga va nishonlarni aniqlagandan soʻng, oldingi chiziqqa oʻtib tezda raketalarni uchirishga imkon beradi (reaktsiya vaqti aviatsiyaga qaraganda ancha qisqa boʻladi va bu qisqa vaqt ichida mavjud boʻlgan nishonlarni samarali urish imkonini beradi). Ushbu dron „Baykar Makina“[4] xususiy kompaniyasi tomonidan layihalashtirilgan va ishlab chiqariladi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Loyihani ishlab chiqish 2000-yillarda Baykar Makina tomonidan boshlangan. TB2 birinchi marta 2009-yilda ishga tushirilgan Bayraktar TB1 ga asosida ishlab chiqilgan.

Dronning ilk parvozi 2014-yilda amalga oshirilgan[5]. 2014-yilning iyun va avgust oylarida Bayraktar TB2 uchuvchisiz havo vositalari boʻyicha oʻrta balandlikdagi taktik UUA sinfida parvoz davomiyligi boʻyicha jahon rekordini yangiladi. U osmonda 8 km balandlikda 24 soat 34 daqiqa boʻlgan[6].

2014-yilda UAA birinchi marta Turkiya sharqida kurdlarga qarshi operatsiya vaqtida ishlatilgan.

2015-yil dekabr oyida UMTAS TQUMRKning test sinovlari boʻlib oʻtdi[7].

Konstruktsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

UAA kuzovi kompozit materiallardan tayyorlangan va avtomatik uchish va qoʻnish tizimi bilan jihozlangan. Agar kerak boʻlsa, qurilma yarim avtonom parvoz rejimida[8], yerdan boshqarilmasdan ishlashi mumkin.

UAA Kanada[9] Rotax 912 ichki yonuv dvigateli 100 ot kuchiga ega boʻlgan surish tipidagi parrak bilan jihozlangan. 2020-yil oktabr oyida Ikkinchi Qorabogʻ urushi paytida Ozarbayjon armiyasi tomonidan Togʻli Qorabogʻdagi arman qoʻshinlariga qarshi uchuvchisiz uchuvchi apparatlaridan foydalanganligi sababli Kanadaning Bombardier Recreational Products kompaniyasi tomonidan Turkiyaga dvigatellar yetkazib berish vaqtincha toʻxtatilgan edi[10]. Bayraktar TV2 UAA uchun dvigatellar ishlab chiqarish imkoniyati Ukraina korxonalarida oʻrganilmoqda, ular allaqachon yuqori balandlikda ucha oladigan zarbdor UUA „Bayraktar Akinji“ uchun dvigatellar ishlab chiqarmoqda.

UAAning standart foydali yuki quyidagilarni oʻz ichiga oladi:

  • modulli elektro-optik va infraqizil kameralar,
  • boshqariladigan oʻq-dorilar yoki koʻp funksiyali AFAR radarlari[8] uchun lazerli uzoqnioʻlchagich va lazerli nishonkoʻrsatgich.
  • Eski havo mudofaa tizimlarini zararsizlantirish uchun qurilmaga radioelektron urush[11] moduli oʻrnatilishi mumkin.

UAA dushmanning radioelektron urush uskunasidan himoyalangan, GPS tizimiga bogʻliq boʻlmagan avtonom navigatsiya tizimi[8] va past RCS ga ega.[12] Yuqori sifatli optoelektron tizimi (Kanadaning CMX-15d Wescam havo razvedka stantsiyasi ishlatiladi) tufayli, Bayraktar dronlari 7 km balandlikda nishonni urishi mumkin va bunda eskirgan yoki past-balandlikka uchuvchi havo mudofaa tizimlari[13] unga qarshi tura olmaydi.

Kanadaning Turkiyaga Wescam CMX-15 D optip-elektron modullarini yetkazib berishni taqiqlashi munosabati bilan 2021-yilning noyabr oyidan Bayraktar TB2 Turkiyada ishlab chiqarilgan Aselsan CATS optik-elektron tizimlari bilan jihozlana boshlandi[14][15][16].

Qurollanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

UMTAS raketalari „Zbroya ta bezpeka“ (Qurol va xavfsizlik) koʻrgazmasida. Kiev, 2017-yil

Quyidagilarni koʻtara oladi:

  • lazerli boshqariladigan va uchish masofasi 0,5-8 km boʻlgan 2 ta boshqariladigan UMTAS tankga qarshi raketa[7] yoki 8 km masofagacha boʻlgan statsionar va harakatlanuvchi obʼektlarga zarba bera oladigan, 4 ta sozlanishi yuqori aniqlikdagi Bozok, Roketsan MAM-C, MAM-L,[8][16] aviabombalari.

Buyurtmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yildan beri Turkiya 107 ta Bayraktar TB2ni[17] oʻz qurolli kuchlariga qabul qilib oldi.

2017-yilda, Qatarga[18] 3ta boshqaruv stantsiyalari bilan 6 ta TB2s UUAlar yetkazib berildi.

2018-yilda Ukraina umumiy qiymati 69 million dollarlik 6 ta dron, 3 ta boshqaruv stansiyasi va ular uchun raketalar sotib olish boʻyicha shartnoma imzoladi[6][18], yetkazib berish 2019-yilning noyabr oyida yakunlandi.2020-yil oktabr oyida Ukraina yana 48 ta dron sotib olish yoki birgalikda yigʻish imkoniyatini koʻrib chiqayotgani maʼlum qildi[19] va shartnoma 2021-yil sentabr oyida imzolandi[20].

Polsha 24 dona dronga buyurtma bergan. Birinchi partiya 2022-yilda yetkazib berilishi kerak[21].

Operatorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bayraktar TB2 operatorlari koʻk, potentsial operatorlar binafsha rangda
  •  Ozarbayjon — 2020-yil holatiga koʻra miqdori nomaʼlum boʻlgan Bayraktar TB2[22][23]
  •  Qatar — 2020-yil holatiga koʻra 6 ta Bayraktar TB2 va 3 ta mobil boshqaruv stantsiyasi[24]
  •  Livan — 2020-yildan boshlab Liviya Milliy Kelishuv Hukumatining harbiylashtirilgan harbiylari tasarrufida mavjud[25][26]
  •  Tunis [ manba aniqlanmagan 71 kun ]
  •  Turkiya
    • Turkiya quruqlik kuchlari — 2020-yil holatiga koʻra 33 ta Bayraktar TB2 bor [30]
    • Turkiya dengiz kuchlari — 2020-yil holatiga Turkiya dengiz aviatsiyasida 4 ta Bayraktar TB2 mavjud [31]
    • Turkiya jandarmeriyasi — 2021-yil holatiga koʻra 18 ta Bayraktar TB2 bor[27]
  •  Ukraina
    • Ukraina Harbiy havo kuchlari — 2021-yil holatiga koʻra 6 ta Bayraktar TB2 bor[28]
    • Ukraina dengiz kuchlari — 2021-yil holatiga koʻra 6 ta Bayraktar TB2 bor[29][30]
  •  Turkmaniston — 2021-yil holatiga koʻra, 6 ta Bayraktar TB2 va 3 ta mobil boshqaruv stantsiyasi mavjud[31]
  •  Qirgʻiziston — 2021-yil holatiga koʻra Bayraktar TB2 ning nomaʼlum soni[32]
  •  Marokash — 13 ta Bayraktar TB2 buyurtma qilingan[33][34]

Jangovar qoʻllanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2016-yilda TQRT UMTAS bilan dronning kurd otryadlariga qarshi muvaffaqiyatli jangovar ishlatilishi haqida rasmiy maʼlumotlar paydo boʻldi. Bu dronning eʼlon qilingan taktik va texnik xususiyatlarni tasdiqladi. Turkiya bayonotiga koʻra, 2016-yildan 2018-yilgacha ushbu uchuvchisiz uchoqlarning Turkiya janubi-sharqida va Suriya shimolida bergan zarbalari bilan Kurdiston ishchilar partiyasi boʻlinmalarining bir qancha yetakchilari boshqa jangarilar bilan birga jami 400 ga yaqin kishi yoʻq qilingan[35][36].

Suriya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yilning yanvar-aprel oylarida Turkiya qurolli kuchlari Suriya shimoli-gʻarbidagi "Zaytun novdasi " operatsiyasi doirasida Bayraktardan boshqariladigan havo bombalari yordamida Turkiyada terrorchi deb topilgan 449 kishini yoʻq qildi[35][36][37].

Liviya[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda Bayraktar TB2 Liviyada Xaftar armiyasiga qarshi[38] ishlatilgan. Liviyada „Gʻazab vulqoni“ operatsiyasi paytida (2019-2020) birinchi marta ushbu turdagi dronlar LMA tasarrufidagi „Pantsir C1“ havo mudofaa raketa tizimi tomonidan urib tushirildi[39]. Keyinchalik, Turkiyaning „Anadolu“ agentligi va Ukraina „Defence Express“ agentligining maʼlumotlariga koʻra, 2020-yil iyuniga qadar ushbu dronlar yordamida LMAga tegishli kamida 7 ta Pantsir-C1 havo mudofaa tizimi (eksport versiyasi)[13][40][41][42], tanklar va boshqa texnikalar yoʻq qilingan. AQShning „Yaqin Sharq instituti“ maʼlumotlariga koʻra, „Pantsirey“ radarlari ilgari Turkiyaning KORAL radioelektron urush tizimlari tomonidan aniqlangan va ularga xalaqit berilgan, shundan soʻng „Pantsirey“ boshqariladigan raketa va artilleriya yordamida oʻqqa tutilgan yoki zarba beruvchi UUAlar bilan zarba berilgan[43]. LMA maʼlumotlariga koʻra, 2020-yil 31-martda Turkiyaning 10 ga yaqin Bayraktar TB2 droni urib tushirilgan[44], 20-aprelda TB2 yoʻqotishlari 20-28 tagacha koʻtarilgan, biroq mustaqil ekspertlar 20 dan kamrogʻi urib tushirilgan deb hisoblaydilar[45].

Suriya[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Bayraktar TB2“ UUA 2020-yil fevral oyi oxirida Turkiyaning Suriyaning Idlib viloyatida[46] Suriya Respublikasi hukumat kuchlari va hukumatga sodiq boshqa harbiy tuzilmalariga qarshi „Bahor qalqoni“ operatsiyasi chogʻida keng qoʻllanilgan. Turkiya Mudofaa vazirligi maʼlumotlariga koʻra, bor-yoʻgʻi bir kechada turk armiyasi Suriya armiyasiga katta zarar yetkazgan: 23 ta tank, 23 ta artilleriya tizimi, 309 ta Suriya harbiysi, 5 ta vertolyot yoʻq qilingan, 2 ta Pantsir-C1 yoʻq qilingan yoki shikastlangan. Asosan Bayraktar va ANKA-S uchuvchisiz uchish apparatlari, shuningdek, uchuvchisiz uchish apparatlari tomonidan nishonga yoʻnaltirilgan artilleriyadan foydalanilgan. Turkiyaning „KORAL“ radioelektron urush tizimlari Suriya havo mudofaasi radarlarini oldindan aniqladi va ularni „koʻr qildi“, keyin havo mudofaa tizimlari UUA zarbalari bilan yoʻq qilindi[47][48]. Shu bilan birga, A. I. Kots 26-28-fevral kunlari 191 nafar suriyalik harbiy xizmatchi halok boʻlganini va 293 nafari yaralanganini tasdiqladi, sabablarini koʻrsatmasdan turib, 23 tank, 16 piyoda jangovar mashina, 9 MLRS[49] yoʻq qilindi. Biroq, tez orada Suriya qoʻshimcha havo mudofaa kuchlarini ("Buk M2E " HHM tizimlari va boshqalar)[48][50] oldingi chiziqqa tortib, 3 kun ichida 4 tadan 6 tagacha Bayraktar va 2 ta ANKA-Sni urib tushirdi, shundan soʻng sulh tuzildi[51][52].

Ozarbayjon QK tarkibidagi Bayraktar TB2 2020-yil 10-dekabrda Bokudagi Gʻalaba paradida

Togʻli Qorabogʻ[tahrir | manbasini tahrirlash]

2020-yil sentabr-noyabr: Ozarbayjon Qurolli Kuchlari Togʻli Qorabogʻ uchun janglarda Turkiyaning Bayraktar TB2 rusumli dronidan faol foydalandi. Koʻp sonli tanklar, " Osa " ZRK, " Strela-10 "[53], OʻORT, katta kalibrli artilleriya va boshqa texnikalar[54], 1 ZRK „ Tor“[55]. Toʻqnashuv vaqtida Togʻli Qorabogʻ havo hujumidan mudofaa kuchlari 6 ta Bayraktar TB2[56] ni yoʻq qildi.

Ukraina[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil 26-oktabrda Ukraina Qurolli Kuchlari ilk marta Bayraktar TB2 dan DXRga qarshi janglarda foydalandi[57]. Dron zarbasi bilan 122 millimetrli D-30 gaubitsasini yoʻq qilindi, gaubitsa 15 km masofadan Granit qishloğidagi Ukraina pozitsiyalarini oʻqqa tutayotgan edi. [lower-alpha 1] [lower-alpha 2]

Mutaxassislarning fikrlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyaning Enix kompaniyasi (UUA ishlab chiqaruvchisi) bosh konstruktori V.Pobejimovning soʻzlariga koʻra, bunday UUAlardan faqatgina havo hujumidan mudofaa tizimi va radar razvedkasi mavjud boʻlmagan mahalliy ziddiyatlar sharoitda foydalanish mumkin. Shu bilan birga, Togʻli Qorabogʻning havo mudofaasi bilan xizmat qiladigan „Repellent“ tipidagi radielektron urush vositalari va ularning analoglaridan UUAni boshqarish kanallarini bostirish uchun foydalanish har doim ham samarali emas, chunki ularning diapazoni kichik (10 km dan kam)[58]. Bayraktar kabi past tezlikdagi UUAlar radar tizimlari tomonidan aniqlangandan soʻng, braziliyaning Embraer EMB 314 Super Tucano kabi pulemyot yoki toʻp bilan qurollangan past tezlikdagi turbovintli qiruvchi samolyotlarga hujumiga nisbatan juda zaif boʻlishi mumkin.

Yoʻqotishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maʼlum holatlar:

  • 2018-yilning 2-iyulida Turkiya harbiy-havo kuchlarining modernizatsiya qilingan Bayraktar TB2 droni katta ehtimol bilan dvigatelining ishdan chiqishi oqibatida Hatay[59] viloyatida qulagan.
  • 2019-yil dekabr oyida LMA Tripoli yaqinidagi Ayn Zarahda Turkiyaning ikkita Bayraktar TB2 dronini urib tushirganini eʼlon qildi[60]
  • 2020 -yil 2-yanvar kuni Turk Qurolli Kuchlarining Bayraktar TB2 droni LMA kuchlari tomonidan Tripoli yaqinidagi Mitiga[61][62][63] aeroportidan janubda urib tushirildi.
  • 2020-yil 25-fevralda Turk Qurolli Kuchlarining Bayraktar TB2 droni LMAga BAA tomonidan taqdim etilgan „Pantsir C1“ havo mudofaa raketa tizimi tomonidan urib tushirildi[64][65][66][67].
  • 2020-yil 3-mart kuni Turkiya Qurolli kuchlarining Bayraktar TB2 droni Halab viloyatining gʻarbiy qismida SAA kuchlari tomonidan urib tushirildi[68][69][70][71].
  • 2020-yil 4-mart kuni Turkiya Qurolli kuchlarining Bayraktar TB2 droni Idlibda urib tushirildi[52][72][73].
  • 2020-yil, 9-mart kuni Bayraktar TB2 turk droni havoga koʻtarilganidan koʻp oʻtmay Suriya bilan chegaraga yaqin joyda va mamlakat janubidagi Batman aerodromi yaqinida, qulab tushdi[74][75][76].
  • 2020-yil 18-mart kuni ANNA News jamoasi Saraqib shahrida urib tushirilgan turkiyalik Bayraktar TB2 dronining qoldiqlari topilgani haqida xabar berdi[77][78].
  • 2020-yil 30-mart kuni Bayraktar TB2 MKH Tripoli janubida LMA kuchlari tomonidan urib tushirildi[79][80][81][82][83].
  • 2020-yil 4-aprelda MKHning Bayraktar TB2 droni LMA kuchlari tomonidan Liviya shimolidagi Sirte[84][85][86] shahrida urib tushirildi.
  • 2020-yil 13-aprelda MKHning Bayraktar TB2 droni LMA kuchlari tomonidan Mitiga aeroporti yaqinida urib tushirildi[87][88].
  • 2020-yil 16-aprelda MKHning Bayraktar TB2 droni LMA kuchlari tomonidan Beni Validdan[89][90][91] shimoliy-sharqda 10 km uzoqda urib tushirildi.
  • 2020-yil 18-apreldaMKHning Bayraktar TB2 droni Tripoli janubida LMA kuchlari tomonidan urib tushirildi[92][93][94].
  • 2020-yil 2-may kuni Bayraktar TB2 Mitiga aeroportining janubida, Tripolining Arad hududidagi turar-joy binosiga qulab tushdi[95][96][97].
  • 2020-yil 9-may kuni LMA harbiy axborot boʻlimi LMA havo mudofaa tizimlari Turkiyaning Bayraktar TB2 uchuvchisiz uchoqlariga hujum qilib, Ayn-Zardagi al-Kabail yaqinida urib tushirilgani haqida xabar berdi.
  • 2020-yil 12-may kuni LMA 82-piyoda bataloni vakillarining soʻzlariga koʻra Al-Shvareyf mintaqasi yaqinida LMA havo mudofaa vositalari turk UUAni urib tushirishga muvaffaq boʻlganligi haqida xabarlar paydo boʻldi. LMA Harbiy maʼlumot departamenti, shuningdek fotomateriallar taqdim etdi, bu esa UUA Bayraktar TB2 modeli ekanligini koʻrsatdi.
  • 2020-yil 19-oktabrda TQR mudofaa armiyasi Bayraktar TB2 havo hujumidan mudofaa boʻlinmasi[98][99] tomonidan oʻqqa tutilganini eʼlon qildi. TQR mudofaa armiyasi CMX-15D optikelektron tizimini qoʻlga kiritgan[100] Kanadalik ishlab chiqaruvchi kompaniya ushbu tizimni Turkiyaga yetkazib berishni taqiqlaganini eʼlon qildi[101][102]. Malumot uchun, 1 dona Wescam CMX-15D modulining narxi 1 million dollardan ortiq[103] turadi.
  • 2020-yil 20-oktabr kuni Bayraktar TB2 Togʻli Qorabogʻdagi jangovar zonada TQR mudofaa armiyasining havo mudofaasi tomonidan urib tushirilgan. Armaniston Mudofaa vazirligi maʼlumotni qoʻllab-quvvatlash uchun UUA[104][105] vayronalari fotosuratlarini eʼlon qildi.
  • 2020-yil 22-oktabrda TQR mudofaa armiyasi yana bir Bayraktar TB2 samolyoti yoʻq qilinganini eʼlon qildi, shu bilan birga urib tushirilgan uchuvchisiz samolyot koʻrsatilgan boʻlishi mumkin boʻlgan fotosuratlar chop etilgan va 20-oktabrda eʼlon qilingan[106]. Shundan soʻng, Kanadaning „Bombardier“ kompaniyasi Turkiyaga oʻzining Rotax samolyot dvigatellarini yetkazib berishni toʻxtatganini eʼlon qildi[107].
  • 2020-yil 8-noyabrda Bayraktar TB2 Togʻli Qorabogʻda TQR mudofaa armiyasining havo hujumidan mudofaa kuchlari tomonidan urib tushirildi[108][109].

Liviyadagi Al-Masdar News nashriga koʻra, 2020-yilning oʻzida[110] Pantsir-S havo mudofaa raketa tizimilari tomonidan 47 ta Bayraktar TB2 yoʻq qilingan,[111]. Taxminlarga koʻra, Turkiya 2019-yilda Liviyadagi MKH kuchlariga 6 ta birlikdan 2 ta komplekt yetkazib bergan. Ulardan kamida 6 tasi BAA tomonidan LMA kuchlariga yetkazib berilgan Xitoyning Wing Loong II dronlari tomonidan Mitiga (Tripoli) aeroportidagi bazada yoʻq qilingan. 2019-yil oxirida Turkiya 6 ta Bayraktardan iborat 3-toʻplamni MKHga topshirdi.[112]…

ZRK „Pantsir-C1“ „Bayraktar“ga qarshi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil 19-dekabr kuni Rossiya Aerokosmik kuchlari (VKS RF) zenit-raketa qoʻshinlari boshligʻining oʻrinbosari Yuriy Muravkin Bayraktar dronlari haqida gapirar ekan: „Bu juda oson nishon, Pantsir uchun juda mazali“, dedi. Uning soʻzlariga koʻra, Bayraktar shunday tezlik va massa oʻlchovli xususiyatlarga egaki, „qoniqarli“ baho olish uchun tayyorlangan harbiylar uchun ham dronni urib tushirish qiyin ish emas[113].

Matbuotda va tahliliy maqolalarda „Pantsir C1“ va „Bayraktar“ oʻzaro jang sharoitida bir-birini yoʻq qilishda samaradorligini solishtirishga koʻp urinishlar boʻlgan.[9][13][41][42][45]. AQSh Mudofaa vazirligi tahlilchisi 2019-2020-yillarda Liviya va Suriyadagi mojarolar paytida Turkiyaning 19 ta Bayraktar TB2 (har bir birlik uchun 2,5 million dollar) yoʻqotishlarining taxminiy qiymatini 47,5 million dollarga baholadi, bu esa ushbu UUAlar tomonidan yoʻq qilingan 8 ta „Pantsir C1“ havo mudofaa raketa tizimlarining 112 million dollarilik eksport narxidan 2 barobar kamdir. Tanklar va boshqa zirhli transport vositalari, artilleriya va raketa tizimlarining UUA zarbalari natijasida yoʻq qilingan narxini hisobga olsak, yoʻqotish nisbati Bayraktar foydasiga yanada yuqoriroqdir. Rossiyalik tahlilchilar yoʻqotishlarning boshqa nisbati va ularning qiymatini keltirib oʻtishadi: 1 Bayraktar TB2 eksport qiymati 5 million dollar va urib tushirilgan 54 Bayraktar, ular tomonidan yoʻq qilingan 9 ta „Pantsir C1“ havo mudofaa raketa tizimlari eksport qiymati bir birlik uchun 14 million dollar boʻlishini hisobga olsak, 9 ta „Pantsir C1“ ning umumiy qiymati 270 million dollar boʻlsa. 54 ta Bayraktar 126 million dollarga tushmoqda va bu shuni koʻrsatadiki Bayraktar narx jihatidan ancha ustunlikka ega.[114].

Texnik xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Drone boshqaruv markazi.
  • Uzunligi: 6,5 m
  • Qanotlari kengligi: 12 m
  • Maksimal uchish ogʻirligi: 650 kg[115]
  • ichki yonuv dvigateli: 100 ot kuchiga ega surish tipidagi Rotax 912. parragi bilan.
  • Foydali yuk: 150 kg[116] gacha (oʻq-dorilar — 95 gacha) foydali yuk[8], shu jumladan 55 kg — elektro-optik kuzatuv va Kanada ishlab chiqarilgan Wescam CMX 15D lazer koʻrsatgich[117].
  • Maksimal tezlik: 222 km/soat
  • Kruiz tezligi: 130 km / soat
  • Yerdagi stansiyadan boshqarish radiusi — 150 km[3][115]
  • Maksimal uchish balandligi: 8200 m
  • Avtonomligi: 27 soat[8][118] [1] (Wayback Machine saytida 2021-10-28 sanasida arxivlangan)
  • Zarba masofasi 8 kmgacha boʻlgan boshqariladigan raketalar uchun 4 ta osma punkti (MAM-L — GPS / INS dan foydalanganda 14 km)[16][119]
    • TQZR UMTAS — 37,5 kg
    • sozlanishi rejali aviabombasi MAM-C (yuqori portlovchi parchalanish yoki zirhni teshuvchi yonuvchan kallagi bilan) — 6,5 kg[120]
    • sozlanishi rejali aviabomba MAM-L (yuqori portlovchi parchalanish, zirh teshuvchi yoki termobarik kallak bilan) — 22 kg[121]
    • 16 kg ogʻirlikdagi sozlanishi rejali aviabomba Bozok[122]

Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bayraktar TB2

    Bayraktar TB2

  • Dronelarni ishlab chiqish guruhi

    Dronelarni ishlab chiqish guruhi

  • Dron Bayraktar TB2. Saros koʻrfazida quyosh chiqishi paytida 6000 metr balandlikda quyruq kamerasi bilan suratga olingan.

    Dron Bayraktar TB2. Saros koʻrfazida quyosh chiqishi paytida 6000 metr balandlikda quyruq kamerasi bilan suratga olingan.

  • Bayraktar TB2 4 ta boshqariladigan havo bombasi (2 MAM-C va 2 MAM-L) bilan parvoz qilmoqda.

    Bayraktar TB2 4 ta boshqariladigan havo bombasi (2 MAM-C va 2 MAM-L) bilan parvoz qilmoqda.

  • 2015-yilda Baykar stendida, IDEF 2015

    2015-yilda Baykar stendida, IDEF 2015

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Bayraktar TB2, 400 bin uçuş saatini başarıyla tamamladı“. 26-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  2. ↑ „Украина купила у Турции шесть ударных беспилотников за $69 млн, – СМИ“ (ru). ФОКУС. Qaraldi: 26-oktyabr 2021-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 „UK wants new drones in wake of Azerbaijan military success“ (en). the Guardian (29-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 29-oktyabr 2021-yil.
  4. ↑ Tureskiy udarniy bespilotnik Bayraktar TB2 // warfiles.ru.
  5. ↑ Bayraktar TB2.
  6. ↑ 6,0 6,1 Ukraїna kupuє tureskі udarnі BPLA.
  7. ↑ 7,0 7,1 Tamir Eshel. „Turkish UMTAS Missile Dropped From a Bayraktar Tactical Drone“ (en-US). Defense Update: (19-dekabr 2015-yil). 7-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 „BAYKAR Unmanned Aerial Vehicle Systems“. baykardefence.com. 17-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-oktyabr 2020-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 Kanada lishila Tursiyu dvigateley dlya „ubiys“ rossiyskix „Pansirey“ // Лента. Ру, 21 noyabrya 2020
  10. ↑ Canada suspends exports of military drone technology to Turkey // CBC News, 5-oktabr 2020-yil.
  11. ↑ „Турецким беспилотникам приписали фантастические успехи в Сирии“ (ru). ВЗГЛЯД.РУ. Qaraldi: 4-oktyabr 2020-yil.
  12. ↑ „Turkish Drones in Libya, EW Systems in Syria “Game-Changing”: UK Defense Secretary“. www.defenseworld.net. — „“Both drones can endure EW threats... and TB-2s' small radar cross-section (RCS) value helped us win against vulnerable Syrian tanks,”“. Qaraldi: 4-yanvar 2021-yil.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Юрий Кнутов. „Почему «Панцири» несут потери в Ливии?“ (ru). Еженедельник «ЗВЕЗДА». Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  14. ↑ „В Турции заключен контракт на поставку ASELSAN CATS для Bayraktar TB2 - ФОТО“ (ru). Eurasia Diary. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  15. ↑ „ASELSAN CATS order for Bayraktar TB2“ (en-US). Livik (12-noyabr 2021-yil). 20-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 „BAYKAR Unmanned Aerial Vehicle Systems | Payload Systems“. www.baykartech.com. 30-oktyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  17. ↑ „ЦАМТО / Новости / Компания Baykar Makina увеличила количество проданных БЛА «Байрактар TB2» до 107 ед.“. armstrade.org. 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  18. ↑ 18,0 18,1 Burak Ege Bekdil. „Turkish firm to sell drones to Ukraine in $69 million deal“ (en-US). Defense News (14-yanvar 2019-yil). Qaraldi: 21-oktyabr 2020-yil.
  19. ↑ DAILY SABAH. „Ukraine considers buying 48 Bayraktar TB2 drones from Turkey“ (en). Daily Sabah (6-oktyabr 2020-yil). Qaraldi: 21-oktyabr 2020-yil.
  20. ↑ V Tursii obʼyasnili, zachem prodayut orujie „protivniku Rossii“ // РИА Новости, 30.09.2021
  21. ↑ Poland to become first NATO country to buy Turkish drones (Reuters. 22-may 2021-yil. Retrieved 22-may 2021-yil.)
  22. ↑ Burak Ege Bekdil. „Azerbaijan to buy armed drones from Turkey“ (en-US). Defense News (25-iyun 2020-yil). Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  23. ↑ Joseph Trevithick and Thomas Newdick. „Everything We Know About The Fighting That Has Erupted Between Armenia And Azerbaijan“. The Drive. Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  24. ↑ „ЦАМТО / Новости / Минобороны Катара продемонстрировало применение БЛА «Байрактар» TB2 в ходе учений“. armstrade.org. 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  25. ↑ „Еще один турецкий ударный беспилотник Bayraktar TB2 сбили в Ливии“. Российская газета. Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  26. ↑ Alex Gatopoulos. „ʻLargest drone war in the worldʻ: How airpower saved Tripoli“ (en). www.aljazeera.com. Qaraldi: 22-noyabr 2020-yil.
  27. ↑ The Military Balance 2021,p.155
  28. ↑ The Military Balance 2021. — P. 210
  29. ↑ „На Украине пообещали применить Bayraktar TB2 для уничтожения российских кораблей“. lenta.ru. Qaraldi: 24-oktyabr 2021-yil.
  30. ↑ „ВМС Украины получили первый ударный беспилотник из Турции“. Interfax.ru. Qaraldi: 24-oktyabr 2021-yil.
  31. ↑ „Türkmenistanʻa Bayraktar TB2 İhracatı | SavunmaSanayiST“ (tr) (27-sentyabr 2021-yil). Qaraldi: 27-sentyabr 2021-yil.
  32. ↑ „Киргизия первой из стран ОДКБ получила от Турции ударные дроны Bayraktar“ (ru). Interfax.ru. Qaraldi: 19-dekabr 2021-yil.
  33. ↑ „Morocco receives first Turkish Bayraktar TB2 Unmanned Aerial Vehicle“. www.airrecognition.com. Qaraldi: 19-dekabr 2021-yil.
  34. ↑ „Турция начала поставлять в Марокко беспилотники Bayraktar TB2 | Ekonomicheskie Novosti“ (ru). enovosty.com (22-sentyabr 2021-yil). Qaraldi: 19-dekabr 2021-yil.
  35. ↑ 35,0 35,1 Umar FarooqUmar FarooqMay 14 2019, 10:00 A.m. „How Turkey Defied the U.S. and Became a Killer Drone Power“ (en). The Intercept. — „According to official sources, Turkish TB2s carrying Turkish-made guided bombs killed 449 people in northwestern Syria between January and April 2018.“. Qaraldi: 9-dekabr 2020-yil.
  36. ↑ 36,0 36,1 © ИноСМИ ru 2000-2020. „The Intercept (США): вторая эра дронов“ (ru). ИноСМИ.Ru (4-mart 2020-yil). Qaraldi: 9-dekabr 2020-yil.
  37. ↑ Necdet Özçelik. „skeri harekâtların kuvvet çarpanı: İnsansız hava araçları“ (19-aprel 2018-yil).
  38. ↑ Libya: Turkish-made Bayraktar TB2 UAV seen at the GNA-held airbase // africanmilitaryblog.com
  39. ↑ Turning the Tide. Jason Pack, Wolfgang Pusztai. Middle East Institute. 10-noyabr 2020-yil
  40. ↑ „Истребление турецкими Bayraktar TB2 российских «Панцирь-С1» назвали геноцидом“. lenta.ru. Qaraldi: 12-noyabr 2020-yil.
  41. ↑ 41,0 41,1 „В России объяснили геноцид «Панцирей» турецкими Bayraktar TB2“. lenta.ru. Qaraldi: 12-noyabr 2020-yil.
  42. ↑ 42,0 42,1 „«Геноцид» российских «Панцирей» объяснили «мертвой воронкой»“. lenta.ru. Qaraldi: 12-noyabr 2020-yil.
  43. ↑ „Turning the Tide: How Turkey Won the War for Tripoli“ (en). Middle East Institute с. 12 (10-noyabr 2020-yil). Qaraldi: 3-yanvar 2021-yil.
  44. ↑ „Силы ПВО Хафтара сбили очередной турецкий беспилотник Bayraktar TB2“. Российская газета (31-mart 2020-yil). — „Bayraktar TB2, которые обслуживаются и управляются турецким персоналом, активно используют для ударов по различным объектам, позициям, военной технике и живой силе ЛНА. Порой такие атаки бывают достаточно эффективными. В то же время значительны потери и самих беспилотников. По разным оценкам, сбито уже около десятка таких дронов.“. Qaraldi: 12-dekabr 2020-yil.
  45. ↑ 45,0 45,1 „"Панцири" успешно охотятся на турецкие ударные беспилотники в Ливии“. Российская газета (20-aprel 2020-yil). — „Всего же, по данным ряда источников, с ноября прошлого года по настоящее время расчеты находящихся в Ливии "Панцирей" уничтожили 28 боевых беспилотников Bayraktar TB2. Независимые эксперты считают, что эти цифры завышены: реально сбиты менее двух десятков.“. Qaraldi: 11-dekabr 2020-yil.
  46. ↑ Erdogan sdal trassu M4 radi peremiriya
  47. ↑ „How Turkey Won the Electronic Warfare Battle Against Syria in Idlib“. www.defenseworld.net. Qaraldi: 21-noyabr 2021-yil.
  48. ↑ 48,0 48,1 „Использование ударных дронов в Идлибе: какие выводы может сделать Россия“. ТАСС (16-mart 2020-yil). — „Было заявлено, что системы радиоэлектронной борьбы Турции сыграли "жизненно важную роль", позволив беспилотникам уничтожить сирийские системы ПВО, несмотря на закрытие российской группировкой и правительственными войсками Сирии воздушного пространства над Идлибом. По словам министра обороны Турции Хулуси Акара, только за одну ночь армия обстреляла более 200 целей, уничтожив пять вертолетов, 23 танка, 23 артиллерийских орудия, зенитные ракетные комплексы "Бук" и "Панцирь", а также 309 солдат сирийских войск. В атаке участвовали самые современные оперативно-тактические беспилотники Bayraktar TB2 и многоцелевые TAI Anka. Именно их массированное применение обеспечило невиданный успех турецкой армии.“. Qaraldi: 10-dekabr 2020-yil.
  49. ↑ „Сирия понесла тяжелые потери, но сбила 12 беспилотников Турции“ (ru-RU). Политнавигатор (3-mart 2020-yil). — „«Показали только что в одной курилке потери сирийских правительственных сил с 26 по 28 февраля. Не турецкие, конечно, бравурные агитки, но потери серьезные. 191 погибший, 293 раненых, уничтожены либо повреждены: 23 танка, 16 БМП, 9 РСЗО», – перечислил Коц в своем блоге. Кроме того, по его данным, «ударом по наблюдательному пункту иранцев убиты 43 КСИРовца». «Сирийцы в общем сбили 12 турецких беспилотников. Пять – Анка и семь – Байрактар. Сбивали Панцирями и Буками», – уточнил он успехи Дамаска.“. 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 4-yanvar 2021-yil.
  50. ↑ „«Панцирь» держит удар / Вооружения / Независимая газета“. nvo.ng.ru. Qaraldi: 10-dekabr 2020-yil.
  51. ↑ „Turkeyʻs Drone War in Syria – A Red Team View | Small Wars Journal“. smallwarsjournal.com. Qaraldi: 10-dekabr 2020-yil.
  52. ↑ 52,0 52,1 „Syrian Army shoots down Turkish drone in Idlib, 10th in 3 days: photo“ (en). Al-Masdar News[en] (4-mart 2020-yil). 13-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  53. ↑ „В России признали господство турецких Bayraktar TB2 над Карабахом“. lenta.ru. Qaraldi: 14-noyabr 2020-yil.
  54. ↑ Joseph Trevithick and Thomas Newdick. „Everything We Know About The Fighting That Has Erupted Between Armenia And Azerbaijan“. The Drive. Qaraldi: 14-noyabr 2020-yil.
  55. ↑ „На Ходжавендском направлении фронта уничтожен вражеский ЗРК «Тор-M2KM»: видео“. 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  56. ↑ Александр Бухаров. „НЕБО КАРАБАХА“. Арсенал Отечества. Qaraldi: 5-noyabr 2021-yil.
  57. ↑ „Первый удар турецкого беспилотника Bayraktar в Донбассе показали на видео“. lenta.ru. Qaraldi: 27-oktyabr 2021-yil.
  58. ↑ „Казанский «Эникс»: «Турецкие беспилотчики предлагали нам сотрудничать»“ (ru). БИЗНЕС Online. Qaraldi: 4-dekabr 2020-yil.
  59. ↑ „Turkish Air Force Bayraktar TB-2S armed drone crashed in Hatay province“ (en). Fighter Jets World (2-iyul 2018-yil). Qaraldi: 26-may 2020-yil.
  60. ↑ „Libya: LNA Downs Two Turkish Drones in Tripoli“ (en). Asharq AL-awsat. Qaraldi: 26-may 2020-yil.
  61. ↑ Tyler Durden. „Libyan Rebels Shoot Down Turkish Plane Moments After Ankara Approves Sending Troops“ (en). ZeroHedge[en] (2-yanvar 2020-yil).
  62. ↑ „Libyan forces claim to have shot down Turkish aircraft after Haftar declares 'jihad' on Ankara“ (en). RT (3-yanvar 2020-yil).
  63. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone, 02-Jan 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The military drone was reportedly shot down by LNA armed forces.“. Qaraldi: 27-oktyabr 2020-yil.
  64. ↑ „Libyan Army shoots down Turkish aircraft in southern Tripoli“ (en). Al-Masdar News[en] (25-fevral 2020-yil). 6-oktyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  65. ↑ „«الجيش الليبي يسقط طائرة تركية جنوب طرابلس»“ (ar). Al-Hadath[en] (26-fevral 2020-yil).
  66. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2, 25-Feb 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „It was shot down by LNA armed forces short after take off.“. Qaraldi: 25-oktyabr 2020-yil.
  67. ↑ Kazim Abdul. „Libya: LNA shoots down GNA TB2 Bayraktar UAV“ (en-US). Military Africa (25-fevral 2020-yil). Qaraldi: 10-dekabr 2020-yil.
  68. ↑ „Syrian Army shoots down Turkish military drone in western Aleppo: photos“ (en). Al-Masdar News[en] (3-mart 2020-yil). 28-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  69. ↑ „Two Turkish Air Force Drone Reportedly Shot Down By Syrian Air Defense Over Idlib“ (en). Fighter Jets World (3-mart 2020-yil).
  70. ↑ „In Photos: Syrian Troops Shot Down Turkish Bayraktar TB2 Combat Drone Near Saraqib“ (en). SouthFront (3-mart 2020-yil). 31-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  71. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2, 03-Mar 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The Turkish military drone was shot down by the Syrian Army.“. Qaraldi: 25-oktyabr 2020-yil.
  72. ↑ „In Photos: Turkish Combat Drone Shot Down By Syrian Army In Greater Idlib“ (en). SouthFront (4-mart 2020-yil). 31-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  73. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar Tactical UAS, 04-Mar 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The Turkish drone was shot down by the Syrian Arab Army.“. Qaraldi: 25-oktyabr 2020-yil.
  74. ↑ „Turkish Bayraktar TB2 Combat Drone Crashed Near Syrian Border“ (en). SouthFront (10-mart 2020-yil). 28-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  75. ↑ „Batmanʻda İHA düştü“ (tr). Gazete İlk Sayfa (9-mart 2020-yil).
  76. ↑ „Batmanʻda Bayraktar TB2 düştü“ (tr). AirTurkHaber.com (9-mart 2020-yil).
  77. ↑ „Wreckage Of Turkish Combat Drone Uncovered In Southeast Idlib (Photos)“ (en). LATEST NEWS (18-mart 2020-yil). 18-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 26-may 2020-yil.
  78. ↑ „ANNA-NEWS“. Telegram. Qaraldi: 26-may 2020-yil.
  79. ↑ „LNA Downs Another Turkish Bayraktar Drone Loaded at Mitiga Airbase“ (en). Al Marsad (31-mart 2020-yil).
  80. ↑ „New drone shot down south of Tripoli“ (en). ItaMilRadar (26-may 2020-yil).
  81. ↑ „Made in Turkey, Destroyed in Libya. Another BAYRAKTAR TB2 Combat Drone Downed“ (en). Mideast Discourse (31-mart 2020-yil).
  82. ↑ „Made In Turkey, Destroyed In Libya. Another Bayraktar TB2 Combat Drone Downed (Photos, Videos)“ (en). SouthFront (31-mart 2020-yil). 24-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  83. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2, 30-Mar 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The military drone was shot down by LNA armed forces.“. Qaraldi: 25-oktyabr 2020-yil.
  84. ↑ „Libyan National Army Shoots Down Turkish Bayraktar TB2 Drone Operated By GNA“ (en). Fighter Jets World (5-aprel 2020-yil).
  85. ↑ „Libyan National Army Shot Down Another Turkish Bayraktar-TB2 Combat Drone (Photo)“ (en). SouthFront (5-aprel 2020-yil). 25-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  86. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone, 04-Apr 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The GNA drone was shot down by Lybian National Army (LNA) armed forces.“. Qaraldi: 27-oktyabr 2020-yil.
  87. ↑ Fahad Shabbir. „Libya's Eastern-Based Forces Say Downed Turkish Drone In Over Tripoli“ (en). UrduPoint[en] (14-aprel 2020-yil).
  88. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone T94, 13-Apr 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The GNA military drone was apparently downed upon takeoff by armed forces of the Libyan National Army (LNA).“. Qaraldi: 25-oktyabr 2020-yil.
  89. ↑ „Libya becomes graveyard for Turkish drones as 3 more shot down“ (en). Al-Masdar News[en] (17-aprel 2020-yil). 4-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  90. ↑ „Turkish Combat Drones Continue Falling In Libya (Photos)“ (en). SouthFront (17-aprel 2020-yil). 31-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  91. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone T95, 16-Apr 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The military Turkish drone was downed by armed forces of the Libyan National Army (LNA).“. Qaraldi: 27-oktyabr 2020-yil.
  92. ↑ „الجيش الليبي يسقط طائرة تركية مسيرة جنوب طرابلس“ (ar). Sky News Arabia[en] (18-aprel 2020-yil).
  93. ↑ „Libyan Army Shoots Down Another Turkish Bayraktar Combat Drone (Videos)“ (en). SouthFront (18-aprel 2020-yil). 30-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  94. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone, 18-Apr 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The Turkish military drone was downed by armed forces of the Libyan National Army (LNA).“. Qaraldi: 27-oktyabr 2020-yil.
  95. ↑ „Al-Heliq: International Community Must Withdraw Recognition from the GNA and Stop Turkish Invasion of Libya“ (en). Al Marsad. Qaraldi: 26-may 2020-yil.
  96. ↑ „Another Turkish Bayraktar Combat Drone Crashes In Libya (Photos)“ (en). SouthFront (2-may 2020-yil). 30-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  97. ↑ Harro Ranter. „Incident Bayraktar TB2 drone, 02-may 2020-yil“ (en). Aviation Safety Network. — „The Turkish made drone was shot down by armed forces of the Libyan National Army (LNA).“. Qaraldi: 27-oktyabr 2020-yil.
  98. ↑ „Турецкий беспилотник с канадской видеокамерой: в Минобороны Армении раскрыли детали“. Sputnik (20-oktyabr 2020-yil).
  99. ↑ „Armenian forces shoot down Turkish and Israeli-made drones: video“ (en). Al-Masdar News[en] (20-oktyabr 2020-yil). 1-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  100. ↑ „Karabakh displays wreckage of Turkish Bayraktar drone“ (en). PanARMENIAN.net (20-oktyabr 2020-yil).
  101. ↑ „Payload Systems“ (en). Baykar. 4-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  102. ↑ Levon Sevunts. „Armenia claims it found Canadian tech on downed Turkish drone“ (en). Canadian Broadcasting Corporation (20-oktyabr 2020-yil).
  103. ↑ „Federal Contract Opportunity for L-3 MX-15D Sensor Turrets“. govtribe.com (2017). Qaraldi: 20-dekabr 2020-yil.
  104. ↑ „Armenian forces shoot down another Turkish drone over Karabakh: photos“ (en). Al-Masdar News[en] (21-oktyabr 2020-yil). 16-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  105. ↑ „In Photos: Armenia Shows Turkish Bayraktar TB2 Drone Downed In Karabakh“ (en). SouthFront (20-oktyabr 2020-yil).
  106. ↑ SouthFront. „Armenians Claim They Shot Down Another Bayraktar TB2 Over Nagorno-Karabakh (Video, Photos)“ (en) (22-oktyabr 2020-yil). 5-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 22-dekabr 2021-yil.
  107. ↑ „Bombardier Recreational Products suspends delivery of aircraft engines used on military drones | CBC News“. CBC.
  108. ↑ „Armenia claims it shot down Azerbaijani Bayraktar TB2 combat drone“ (en-US). defence-blog.com (8-noyabr 2020-yil). 9-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-noyabr 2020-yil.
  109. ↑ Шушан Степанян, пресс-секретарь Минобороны Армении. „Shushan Stepanyan“ (ru). www.facebook.com. 9-dekabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-dekabr 2020-yil.
  110. ↑ Turkish Bayraktar and Russian Pantsir: Has Turkey Gained Advantage over Russian Weaponry? 24.12.2020
  111. ↑ „Turkish Bayraktar vs Russian Pantsir: Has Turkey gained the advantage over Russian weaponry?“ (en-US). AMN - Al-Masdar News | المصدر نيوز (24-dekabr 2020-yil). Qaraldi: 27-dekabr 2020-yil.
  112. ↑ Military Africa. „Drone war in Libya: Wing Loong II versus Bayraktar TB2“ (en-US). Military Africa (26-sentyabr 2019-yil). 22-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-yanvar 2021-yil.
  113. ↑ „Минобороны считает турецкий беспилотник Bayraktar легкой целью для ПВО“. ТАСС. — „"Во всем важны нюансы. Если в "Панцире" нет расчета, если расчет стоит на улице, если "Панцирь" не находится в боевом режиме, то это просто полигонная цель для тренировки расчетов Bayraktar, - пояснил Муравкин, отвечая на вопрос корреспондента о причинах уничтожения комплексов ПВО расчетами беспилотников в Сирии и Ливии. ЗРПК "Панцирь-С" несет вооружение из двух 30-миллиметровых пушек, каждая из которых способна делать до 40 выстрелов в секунду, а также 12 зенитных ракет. Комплекс способен поражать воздушные цели, летящие на скорости до 1000 м/с (3М), на дистанции до 20 км“. Qaraldi: 20-dekabr 2021-yil.
  114. ↑ „Турецкие БЛА Bayraktar TB2 оказались беззащитны перед российскими ЗРПК «Панцирь-С1»“ (ru). versia.ru. Qaraldi: 8-yanvar 2021-yil.
  115. ↑ 115,0 115,1 „Война будущего. Как конфликт в Карабахе повлияет на развитие военных беспилотников“. BBC News Русская служба. Qaraldi: 29-oktyabr 2021-yil.
  116. ↑ Baykar. „The Bayraktar TB2“. 28-oktyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 28-oktyabr 2021-yil.
  117. ↑ Web manbasi|language=eng|url=https://www.baykarsavunma.com/upload/ingilizce/Baykar_catalog_eng.pdf%7Ctitle=Bayraktar[sayt ishlamaydi] TB2 Tactical UAV|author=Baykar|date=2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200522171929/https://www.baykarsavunma.com/upload/ingilizce/Baykar_catalog_eng.pdf%7Carchivedate%3D2020-05-22
  118. ↑ Tureskiy udarniy BPLA „Bayraktar TB2“
  119. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :8
  120. ↑ Roketsan. „Roketsan - MAM-C Smart Micro Munition“ (en). Roketsan. 11-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  121. ↑ Roketsan. „Roketsan - MAM-L Smart Micro Munition“ (en). Roketsan. 11-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-noyabr 2021-yil.
  122. ↑ „Киллеры танков: Что могут турецкие беспилотники, которые закупила Украина – новости АТО“ (ru). www.depo.ua. Qaraldi: 10-dekabr 2021-yil.
  123. ↑ „Мощнее Bayraktar: эксперт рассказал о российском БПЛА "Орион"“ (ru). Sputnik Армения. Qaraldi: 4-dekabr 2020-yil.


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayraktar_TB2&oldid=3890326" dan olindi