Avstriya ayollari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Avstriyada ayollarning huquqiy mavqei 1970-yillarning oʻrtalaridan boshlab yaxshilandi. Ayollar huquqlariga kelsak, Avstriyada ustuvorlik faqat teng huquqlarga ega boʻlishdan koʻra, ikkala jinsga ham teng munosabatda boʻlishga asoslangan. Shunday qilib, avstriyalik ayollar oʻz hukumatining jinsga xos boʻlgan yuklarning tengsizligini qoplashga urinishidan foyda koʻradi. Biroq, Avstriyada Rim katolikligi taʼsiri ostida boʻlgan anʼanaviy rollar tushunchasi Avstriya jamiyatida hali ham keng tarqalgan.

Saylov huquqi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ayollarning siyosiy ishtirokini yaxshilashga birinchi urinishlar 1848-yilgi inqilob davrida Wiener Demokratischer Frauenverein tomonidan qilingan, ammo uyushma qisqa umr koʻrdi.

Saylov huquqi uchun kurash 1893-yilda Allgemeiner Österreychischer Frauenvereinning shakllanishi bilan yangidan boshlandi.

Ayollarga saylov huquqi 1919-yilda, Gabsburg monarxiyasi parchalanganidan keyin berildi.[1]

Nikoh va oilaviy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshqa Yevropa mamlakatlarida boʻlgani kabi, nikoh anʼanaviy ravishda erning xotin ustidan qonuniy hokimiyatiga asoslanadi. 1970-yillarning oxirigacha turmush qurgan ayollarning erkinliklari qonuniy ravishda cheklangan edi.[2] Avstriya 1989-yilda nikohda zoʻrlashni noqonuniy qildi[3].Avstriya 1997-yilda zinoni jinoyat deb eʼlon qilgan soʻnggi Gʻarb davlatlaridan biri edi[4].2004-yilda nikohda zoʻrlash davlat jinoyatiga aylandi, yaʼni u turmush oʻrtogʻining shikoyati boʻlmagan taqdirda ham davlat tomonidan jinoiy javobgarlikka tortilishi mumkin, protseduralar notanish zoʻrlashga oʻxshaydi.[5]

Soʻnggi yillarda turmushning yangi usullari paydo boʻldi, turmush qurmaganlar bilan birga yashash koʻpaydi, chunki koʻproq yoshlar anʼanaviy usullarni notoʻgʻri tushunishlari bunga sabab boʻlmoqda. 2008-yildagi Yevropa qadriyatlarini oʻrganishda (EVS) avstriyalik respondentlarning "nikoh eskirgan institut" degan fikrga qoʻshilish foizi 30,5 % ni tashkil etdi[6] va 2012-yil holatiga koʻra, bolalarning 41,5 foizi nikohdan tashqari tugʻilgan.[7] Tugʻilishning umumiy koeffitsienti 1,46 bola/ayol (2015-yil holatiga koʻra)[8] ni tashkil etadi, bu 2,1 dan past.

Bandlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aksariyat ayollar ish bilan taʼminlangan, ammo koʻpchilik yarim kunlik rejimda ishlaydi. Yevropa Ittifoqida faqat Niderlandiyada yarim kunlik ishlaydigan ayollar koʻproq.[9] Yevropaning nemis tilida soʻzlashadigan boshqa hududlarida boʻlgani kabi, gender rollariga oid ijtimoiy meʼyorlar juda konservativdir. 2011-yilda Yevropa Komissiyasining oʻsha paytdagi prezidenti Xose Manuel Barrozo „Germaniya, shuningdek, Avstriya va Niderlandiya shimoliy mamlakatlar misoliga qarashlari kerak;bu ayollar, keksa ishchilar, chet elliklar uchun toʻsiqlarni olib tashlashni anglatadi. va past malakali ish qidirayotganlar ishchi kuchiga kirishlari uchun“.[10]

Infratuzilmadagi oʻzgarishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yillarning boshlarida Venadagi piyodalar harakati va jamoat transportining katta qismi ayollar hissasiga toʻgʻri kelgan. Eva Kail 1991-yilda „Jamoat maydoniga egalik qiladigan — shahardagi ayollarning kundalik hayoti“ ni tashkil qildi. Ushbu koʻrgazma, 1999-yilda shahar ayollar idorasi tomonidan oʻtkazilgan soʻrov bilan birgalikda, ayollar, umuman olganda, shahardagi erkaklarnikiga qaraganda koʻproq turli yoʻnalishlarga ega ekanligini va sayohatlarda xavfsizlik choralariga koʻproq ehtiyoj sezishlarini koʻrsatdi. Bular Vena shaharsozlik rejasini oʻzgartirishga olib keldi. Shahar tomonidan amalga oshirilgan oʻzgarishlarning baʼzilari piyodalar yoʻlaklarini kengaytirish va ayrim hududlarda piyodalar uchun yoʻl oʻtkazgichlarni qoʻshishni oʻz ichiga oladi.

Vena Frauen-Werk-Stadt loyihasini boshladi, bu loyiha ayollarning ehtiyojlarini hisobga olish uchun ayol meʼmorlar tomonidan ishlab chiqilgan uy-joy majmualarini ishlab chiqarishga qaratilgan. Ushbu majmualar jamoat transportidan, shuningdek, bolalar bogʻchalari va dorixonalar kabi obyektlardan osongina foydalanishlari mumkin. Ayollarga yordam berishga katta eʼtibor qaratilayotgan shunga oʻxshash harakatlar Vena muvaffaqiyatidan keyin amalga oshirildi.[11]

Infratuzilmadagi oʻzgarishlar piyodalar harakatini sezilarli darajada oshirishga xizmat qildi. Natijada, koʻchalar ehtimoliy jinoyat guvohlari bilan yanada zichroq boʻldi. Bu jamoat joylarida sodir etilgan kichik jinoyatlar sonini kamaytirishga xizmat qildi.[12]

Linda Makdauellning taʼkidlashicha, bunday harakatlar samarasizdir va Vena kabi joylarda mavjud sinfiy kurashlarni chuqurlashtirish uchun harakat qiladi. Makdauellning asosiy eʼtirozi shundaki, bu harakatlar ayollarning huquqlari va kambagʻalligini hisobga olish uchun yetarlicha ehtiyot boʻlmagan.[13]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „85 Jahre allgemeines Frauenwahlrecht in Österreich“. Österreichische Nationalbibliothek. 2011-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 1-sentyabr.
  2. ↑ Contemporary Western European Feminism, by Gisela Kaplan, p. 133
  3. ↑ „Legislation in the member States of the Council of Europe in the field of violence against women“. Bizkaia.net. Qaraldi: 2016-yil 16-iyul.
  4. ↑ Reimann, Anna; Freudenreich, Daniel. „Debatte über Untreue-Gesetz: Noch 1997 drohte Österreichs Ehebrechern Gefängnis“. Der Spiegel (2004-yil 10-sentyabr).
  5. ↑ „The Secretary Generals database on violence against women“. Sgdatabase.unwomen.org. 2013-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 17-avgust.
  6. ↑ http://zacat.gesis.org/webview/index.jsp?study=http%3A%2F%2F193.175.238.79[sayt ishlamaydi] %3A80%2Fobj%2FfStudy%2FZA4783&variable=http%3A%2F%2F193.175.238.79 %3A80%2Fobj%2FfVariable%2FZA4783_V252&mode=documentation&submode=variable&top=yes&language=en See: Variable Description — Family — Q 45.
  7. ↑ „Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table“. ec.europa.eu. 2015-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ „CIA - The World Factbook -- Rank Order - Total fertility rate“. www.cia.gov. 2007-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ „Part-time work: A divided Europe - Ocuparea Forţei de Muncă, Afaceri Sociale şi Incluziune - Comisia Europeană“.
  10. ↑ „Germany's persistently low birthrate gets marginal boost | DW | 18.08.2011“. Deutsche Welle.
  11. ↑ „How Vienna designed a city for women“ (en-US). Apolitical. Qaraldi: 2019-yil 3-dekabr.
  12. ↑ Whitzman, Carolyn; Andrew, Caroline; Viswanath, Kalpana (2014-06-10). „Partnerships for women's safety in the city: "four legs for a good table"“. Environment and Urbanization. 26-jild, № 2. 443–456-bet. doi:10.1177/0956247814537580. ISSN 0956-2478.
  13. ↑ McDowell, Linda; Perrons, Diane; Fagan, Colette; Ray, Kath; Ward, Kevin (March 2005). „The Contradictions and Intersections of Class and Gender in a Global City: Placing Working Women's Lives on the Research Agenda“. Environment and Planning A: Economy and Space (inglizcha). 37-jild, № 3. 441–461-bet. doi:10.1068/a3781. ISSN 0308-518X.

Qoʻshimcha adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bischof, Gyunter, Anton Pelinka va Erika Tyurner (muharrirlar) Avstriyadagi ayollar, 6-jild, Zamonaviy Avstriya tadqiqotlari, Transaction Publishers, Nyu-Jersi, 1998, 309 sahifalar,ISBN 0-7658-0404-2 .
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avstriya_ayollari&oldid=3737328" dan olindi