Avstraliya — Isroil munosabatlari
 | |
 Avstraliya |
 Isroil |
| Diplomatik vakolatxona | |
| Avstraliya elchixonasi Tel-Avivda | Isroil elchixonasi Kanberrada |
| Elchixona | |
| Avstraliyaning Isroildagi elchisi Paul Griffiths | Isroilning Avstraliyadagi elchisi Amir Maimon |
Avstraliya — Isroil munosabatlari 1949-yilda oʻrnatilgan Avstraliya va Isroil oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir[1]. Avstraliyaning Tel-Avivda, Isroilning esa Kanberrada elchixonasi bor. Ikki hukumat oʻrtasidagi munosabatlar koʻpincha Falastin-Isroil mojarosining borishi bilan shakllanadi. Avstraliya tashqi ishlar va savdo departamenti ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlarni „2013-yilda oʻzaro savdoda 919 million dollarlik sogʻlom tijorat munosabatlari“ deb taʼriflaydi[2]. 1996-yildan 2007-yilgacha Avstraliya Bosh vaziri boʻlgan Jon Hovard „Avstraliyaning mintaqadagi voqealarga taʼsir qilish qobiliyati cheklangan va ortiqcha boʻlmasligi kerak“ degan edi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1916—1917-yillarda inglizlarning Falastinni bosib olishida toʻrtta avstraliyalik yengil ot brigadasi va tuya qoʻshinlari bataloni ishtirok etdi. Avstraliyalik yahudiy general Jon Monash Avstraliyadagi sionistlar harakatining rahbari edi. Avstraliya askarlari Ikkinchi Jahon urushi paytida Yaqin Sharqda jang qilishgan. Avstraliya tashqi ishlar vaziri Gerbert Evatt (HV Evatt) maxsus qoʻmita raisi boʻlib ishlagan. Evatt Birlashgan Millatlar Tashkilotining Falastin uchun Assambleyasi va 1947-yil 29-noyabrda Falastinni boʻlish boʻyicha BMT rejasini ishlab chiqishga yordam berdi. Birlashgan Qirollikning Hamdoʻstlik ittifoqchilariga rezolyutsiyani qabul qilmaslik uchun kuchli bosimiga qaramay, Avstraliya rejani yoqlab ovoz bergan birinchi davlat boʻldi[3].
Toʻliq diplomatik munosabatlar 1949-yil 29-yanvarda oʻrnatilgan[4].
Liberal-milliy koalitsiya 1967-yilgi Olti kunlik urush paytida va undan keyin Isroilni qoʻllab-quvvatladi. Biroq, 1972-yilgi saylovlarda gʻalaba qozongan Gough Whitlam boshchiligidagi keyingi leyboristlar hukumati bu boradagi yoʻnalishini „xolis“ga oʻzgartirdi. Oʻzgarishlar 1973-yilda Yom Kippur urushidan keyin sodir boʻldi va Uitlamning arab mamlakatlariga nisbatan doʻstona munosabat boʻldi.
Oktyabr oyi oxirida Avstraliya Bosh vaziri Malkolm Ternbull Isroilga tashrif buyurdi. U Avstraliya armiyasi ishtirok etgan Beersheba jangining 100 yilligiga bagʻishlangan marosimda ishtirok etdi. Vatanidagi siyosiy inqiroz tufayli (Bosh vazir oʻrinbosari Barnabi Joys Avstraliya qonunchiligida taqiqlangan ikki fuqarolikka ega ekanligi aniqlangan) Ternbull isroillik hamkasbi bilan uchrashmagan va marosimdan soʻng darhol uyiga uchib ketgan[5].
2018-yilning 15-oktabr kuni Avstraliya Bosh vaziri Skott Morrison isroillik hamkasbi Benyamin Netanyaxu bilan telefon orqali muloqot qildi. Morrisonning aytishicha, Avstraliya Quddusni Isroil poytaxti deb tan olishi va elchixonani Tel-Avivdan u yerga koʻchirishi mumkin. Shunday qilib, Morrison The Sunday Morning Herald gazetasida ilgari bergan bayonotini tasdiqladi.
2018-yil 15-dekabrda Avstraliya Gʻarbiy Quddusni Isroil poytaxti sifatida rasman tan oldi. Bu haqda bosh vazir Skott Morrison maʼlum qildi.
2019-yil mart oyida Avstraliya (tashqi ishlar vaziri Maris Peyn vakili) Buyuk Britaniya, Daniya va Avstriya bilan birgalikda BMT Inson huquqlari kengashi kun tartibining 7-qismi doirasida Isroilni qoralovchi barcha rezolyutsiyalarga qarshi ovoz berdi.
2020-yil fevral oyida Isroil prezidenti Reuven Rivlin Avstraliya gubernatori general Devid Xarlining taklifiga binoan Avstraliyaga rasmiy tashrif bilan keldi.
Harbiy hamkorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]
2018-yil sentabr oyida ikki davlat VARLEY kompaniyasi bilan qoʻshma loyiha doirasida Isroilning Ravael konserni tomonidan Avstraliyaga beshinchi avlod Spike LR2 tankga qarshi boshqariladigan raketalarni yetkazib berish boʻyicha kelishuv imzolagan edi. Ishga tushirish moslamalari Germaniyaning Rheinmetall konserni tomonidan ishlab chiqarilgan BOXER zirhli mashinalariga joylashtiriladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „アーカイブされたコピー“. 2007-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2009-yil.
- ↑ „Israel country brief“. 1-mart 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.
- ↑ „Australia and Israel: a unique friendship“ (13-mart 2008-yil). 2014-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2017-yil.
- ↑ Danny Ben-Moshe, Zohar Segev. Israel, the Diaspora, and Jewish identity, 2007 — 262 bet. ISBN 978-1-84519-189-4.
- ↑ „Премьер-министр Австралии сократит визит в Израиль из-за политического конфликта“. 27-oktabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-oktabr 2017-yil.