Atrey
Atrey (qadimgi yunoncha: Ἀτρεύς qadimgi yunoncha: Ἀτρεύς) — qadimgi yunon mifologiyasida[1] Miken shohi, Pelops va Gippodamiyaning oʻgʻli, Fiestaning ukasi, Aeropaning eri, Agamemnon va Menelayning otasi. Iliada va „Odissey“da eslab oʻtilgan (II 105 va boshqalar.) (XI 387, XIII 424).
Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xrisipp oʻldirilganidan keyin otasidan qochib ketgan[2]. Miken shohi Stefel uni Mideya hukmdori deb eʼlon qilgan[3].
Orakul Miken aholisiga Pelops avlodini shoh etib saylashlarini bashorat qilgan, ular Atrey va Fiestani chaqirishgan. Aeropa yordamida oltin qoʻzichoqni qoʻlga kiritgan Fiesta hukmronlik boʻlib olgan. Keyinchalik, Gelios sharqni gʻarbga[4] aylantirib, hukmdorlikning adolatsizligini koʻrsatib berganida, Atrey Fiestani quvib solgan. Bunga qarshi Fiesta uning xotini Aeropani yoʻldan urgan, Atrey akasining oʻgʻillarini oʻldirgan va ularning goʻshtidan qovurilgan taom pishirishni buyurgan, taomni stolga tortib, Fiestani mehmonga taklif qilgan[5] va Gelios aynan oʻsha paytda yoʻlini oʻzgartirgan[6][7]. Fiesta Atreyning butun naslini laʼnatlagan.
Fukididning yozishicha, Evrisfey yurishga otlangan vaqtda hokimiyatini Atreyga ishonib topshirgan[8]. Maʼlumotlarga koʻra, Atrey birinchi boʻlib quyosh tutilishini kashf etgan, akasi unga hasad qilib, shaharni tark etishga qaror qilgan[9]. Atrey akasi bilan donolik boʻyicha raqobatlashib, osmonning harakatiga qarama-qarshi ravishda quyosh harakatini kashf etgan[10]. Gerodorning yozishicha, qo‘zichoq tasviri tushirilgan oltin kosa hokimiyat ramzi bo‘lgan[11].
Keyinchalik Egisf Atreyni oʻldirgan[12]. Atreyning qabri Mikenda joylashgan[13].
Atreyning avlodlari Atridlar deb atalgan.
Tarixiy prototip[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tadqiqotchilar Atreyni Xet mixxat yozuvlarida tilga olingan Axxiyava shohi Attarissiya shaxsiga bogʻlaydilar.
Xett manbalarida Attarissiya XIII asrda Xett podshohlariga kuch jihatidan teng raqobatchi, Axxiyava (baʼzi talqinlarga koʻra, Miken davlati) davlatining miloddan avvalgi 13-asrdagi hukmdori raqibi sifatida tilga olinadi. 20-asrda topilgan ushbu maʼlumotlar mashhur yunon shohi haqidagi tasavvuri boyitishga yordam beradi.
Atreyda badiiy adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Atrey — Sofoklning "Atrey yoki mikenliklar " tragediyasi (fr.140 Radt), Diogen va Aksiyaning „Atrey“ , Senekaning „Fiesta“ tragediyalari qahramoni. Likofron va Aksiya „Pelopida“ tragediyalarini yozgan. Atrey ismi qadimgi yunon poemalari — Gomerning „Iliada“ va „Odisseya“sida ham tilga olingan.
Dyuna olamida Atrey Atreydeslar uyining ilk ajdodi hisoblanadi.
Atrey media madaniyatida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Atrey "God of War" kompyuter oʻyinida Kratosning oʻgʻli hisoblanadi, u halok boʻlgan ittifoqchi Kratosning shunday sharafiga nomlangan. „Tuganmas hikoya“ filmining bosh qahramoni ham uning ismi bilan atalgan.
Shajarasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Mifi narodov mira. M., 1991-92. V 2 t. T.1. S.123
- ↑ Fukidid. Istoriya I 9, 2; Platon. Kratil 395b
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka II 4, 6 dalee
- ↑ Yevripid. Elektra 727—736; Yevripid. Ifigeniya v Tavride 195—196; Orest 1001—1006; Platon. Politik 269a
- ↑ Sofokl. Eant 1293—1294
- ↑ Ovidiy. Pisma s Ponta IV 6, 47-48; Seneka. Fiest 789—824; Gigin. Mifi 88
- ↑ Ovidiy. Pisma s Ponta IV 6, 47-48; Seneka. Fiest 789—824; Gigin. Mifi 88
- ↑ Fukidid. Istoriya I 9, 2
- ↑ Gigin. Mifi 258
- ↑ Polibiy. Vseobщaya istoriya XXXIV 2, 6; Strabon. Geografiya I 2, 15 (str.23), so ssilkoy na Polibiya; Lukian. Ob astrologii 12
- ↑ Gerodor, fr.57 Yakobi // Torshilov D. O. Antichnaya mifografiya. SPb, 1999. S.96
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka E II 10-14
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi II 16, 6