Artigas departamenti
Artigas departamenti Artigas | |
|---|---|
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 30°36′0″N 56°57′0″E / 30.60000°N 56.95000°E G OKoordinatalari: 30°36′0″N 56°57′0″E / 30.60000°N 56.95000°E G O | |
| Mamlakat | Urugvay |
| Maydon | 11.928 km2 (4.605 mi²) |
| Aholisi | 73,378 |
| Vaqt mintaqasi | UTC−3 |
|
| |
Artigas departamenti (ispancha talaffuzi: [aɾˈtiɣas]) Urugvayning eng shimoliy departamenti boʻlib, mamlakatning shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan. Uning poytaxti Artigas shahri hisoblanadi. Artigas departamenti 11,928 km². 2011-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, aholisi 73,378 kishini tashkil qiladi. U shimolda va sharqda Braziliya bilan chegaradosh boʻlib, uni Kuareym daryosi ajratib turadi. Janubda Artigas departamenti Salto departamenti bilan chegaradosh, gʻarbda esa Argentina boʻlib, uni Urugvay daryosi ajratib turadi. Artigas Urugvayning boshqa ikki davlat bilan chegaradosh yagona departamentidir. Departament va uning poytaxti Urugvayning mustaqillik urushlari davrida yetakchisi boʻlgan Xose Gervasio Artigas (1764–1850) sharafiga nomlangan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Artigas departamenti qonunan 1884-yil 1-oktyabrda tashkil etilgan boʻlib, ilgari Salto departamentiga qarashli hudud boʻlgan. U 1915-yilda shahar toifasiga oʻtdi va Urugvay milliy qahramoni Xose Gervasio Artigas sharafiga shu nom bilan nomlandi.
Uning poytaxti Artigas 1852-yil 12-sentyabrda Don Karlos Katala tomonidan tashkil etilgan boʻlib, u Kuareim daryosi boʻyida joylashgan. Keyinchalik harbiy aholi punkti boʻlib, undan keyin shaharga aylantirilgan.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Departamentning Braziliya bilan chegarasining ikki qismi oʻrtada talash edi, lekin Lotin Amerikasi davlatlari oʻrtasidagi koʻplab chegaralar bahslaridan farqli oʻlaroq, bu masala Urugvayning Braziliya bilan munosabatlarini keskinlashtirmagandi. Ular doʻstona boʻlib qoldi.
Artigas chegaralarida ikkita asosiy geostruktura hududini uchratish mumkin:
- Markaziy va sharqiy hudud, unga bazalt kuestasi va Cuareim daryosi yaqinidagi baʼzi choʻkindi tekisliklari kiradi. Shuningdek, mintaqada Cuchilla de Belen kabi baʼzi tepaliklar mavjud.
- Tor allyuvial tekislikdan iborat gʻarbiy hudud.
Artigas departamentining oʻrtacha harorati butun mamlakat boʻylab eng yuqori hisoblanadi (19 °C dan 47 °C gacha koʻtariladi). Uning yogʻingarchilik darajasi ham shunday (yillik oʻrtacha 1400 mm).
Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Artigasning noyob iqlim sharoiti Bella-Union shahri atrofida muhim agrosanoat markazini rivojlantirishga imkon berdi. Bir qancha ekinlar, xususan, meva va sabzavotlar, shakarqamish va sholi ekiladi. Kafedraning qolgan qismlarida asosiy iqtisodiy faoliyat chorvachilikdan iborat.