Anarkali maqbarasi
Anarkali qabri (urdu: مقبره انارکلی) — Pokistonning Panjob provinsiyasi poytaxti Lahor shahridagi 16-asrga oid sakkiz burchakli Boburiy yodgorligi.
Joylashuv[tahrir | manbasini tahrirlash]
Anarkali qabri Lahorning Panjob fuqarolik kotibiyati majmuasi hududida, Devorli Lahor shahridan janubi-gʻarbda, Britaniya davridagi savdo markazi yaqinida joylashgan. Bu haligacha mavjud boʻlgan eng qadimgi Boburiy-Temuriy qabrlaridan biri hisoblanadi va ilk Boburiy-Temuriy davrining eng muhim binolaridan biri hisoblanadi. Bino hozirda Panjob arxivi sifatida foydalaniladi va jamoatchilikka kirish cheklangan.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qabrning qurilishi 1599- yoki 1615-yilga toʻgʻri keladi.[1]
Qabr Boburiy imperatori Jahongir tomonidan oʻzining sevgisi uchun qurilgani aytilgan, zamonaviy sayohatlarda Anarkali deb nomlangan, afsonaga koʻra, imperator Akbar oʻsha paytda shahzoda Salim nomi bilan tanilgan Jahangir bilan Anarkali aloqasi bor deb gumon qilgan.[2] Anarakalining mavjudligiga Jahongirning zamondoshi gʻarb sayyohining mustaqil tasdigʻini topib boʻlmaydigan maʼlumotlaridan boshqa tarixiy dalil yoʻq. Qolganlari esa filmlar, kitoblar va tarixning badiiylashtirilgan versiyalarida tez-tez uchraydigan baʼzi ilmiy taxminlar yoki uning xarakterining keyingi adabiy fantastikasidir.
Sikx imperiyasi davrida qabr Xarak Singx tomonidan ishgʻol qilingan[3]va keyinchalik Ranjit Singx armiyasida ishlagan general Jan-Batist Venturaning rafiqasi uchun qarorgohga aylantirilishi bilan yanada tahqirlangan. Keyinchalik qabr Britaniya Raj davrida 1851-yilda Anglikan Sent-Jeyms cherkoviga aylantirilishidan oldin 1847-yilda ruhoniy idoralarga aylantirildi va keyinchalik Lahorning „Protestant sobori“ sifatida qabul qilindi.[4]
Arxitektura[tahrir | manbasini tahrirlash]
Strukturaning poydevori sakkizburchakning asosiy shaklida boʻlib, har bir tomon uchun 44 fut va 30 fut oʻlchovlari bilan har bir burchakda yarim sakkiz burchakli minoralar mavjud. Inshootning tepasida ham qoʻshaloq gumbaz joylashgan boʻlib, u Boburiylar davridagi bunday gumbazning oldingi namunalaridan biridir. Gumbaz har biri 12 fut 3 dyuymli 8 ta kamarga tayanadi.
Binoning yon tomonlaridagi katta arklar bir vaqtlar odatiy Boburiy uslubida ochilgan, ammo inglizlar tomonidan toʻsib qoʻyilgan.
Bugungi kunda bino oqlangan. Xabarlarga koʻra, bir vaqtlar u bogʻ bilan oʻralgan.[5] Bino hozirda Panjob arxivi sifatida foydalanilmoqda, shuning uchun jamoatchilikka kirish cheklangan.
Kenotaf[tahrir | manbasini tahrirlash]
Oq marmardan yasalgan kenotafda Ollohning 99 ta ismi yozilgan oʻymakorlik tasvirlari mavjud boʻlib, uni 19-asr tarixchilari „dunyodagi eng yaxshi oʻymakorlik buyumlaridan biri“ deb taʼriflashgan.[6]
Saqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qabr Panjob Arxeologiya Departamentining Qoʻriqlanadigan meros yodgorliklari roʻyxatiga kiritilgan.[7]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ "Anarkali’s Tomb". Lahore Sites. Retrieved 23 August 2016.[dead link]
- ↑ „Legend: Anarkali: myth, mystery and history“. Dawn (11-fevral 2012-yil). Qaraldi: 23-avgust 2016-yil.
- ↑ "Legend: Anarkali: myth, mystery and history". Dawn. 11 February 2012. Retrieved 23 August 2016.
- ↑ Glover, William (January 2007). Making Lahore Modern, Constructing and Imagining a Colonial City. Univ Of Minnesota Press. ISBN 978-0816650224. What is more striking than the fact that the Punjab’s new rulers (cost-effectively) appropriated the symbolically charged buildings of their predecessors is how long some of those appropriations lasted. The conversion of the Mughal-era tomb of Sharif un-Nissa, a noblewoman during Shah Jahanʼs reign, popularly known as Anarkali, was one such case (Figure 1.2). This Muslim tomb was first used as offices and residences for the clerical staff of Punjab’s governing board. In 1851, however, the tomb was converted into the Anglican church
- ↑ „Anarkali's Tomb“. Asian Historical Architecture. Qaraldi: 2016-yil 24-avgust.
- ↑ Eastwick, Edward Backhouse. Handbook of the Punjab, Western Rajputana, Kashmir, and Upper Sindh. London: John Murray, Albemarle Street, 1883.
- ↑ Pakistan Environmental Protection Agency. „Guidelines for Critical and Sensitive Areas“ 12, 47, 48. Government of Pakistan. 2013-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 6-iyun.