Amirshohi

Amir Aqmolek yoki Amirshohi Sabzavoriy ( 766 yilda Sabzavorda tugʻilgan — 857-yilda vafot etgan/1452 milodiy) — eron shoiri . She'rlari sonet, parcha, to'rtlik va qasida shaklida bo'lib, ishq va tasavvufga bag'ishlangan.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jamoliddin Firuzkohi Sabzavoriyning o‘g‘li. Hirotda umrining boshida Boysung'ur Mirzoga xizmat qilgan . Amirshohiy Sabzavorning Sarbdoriy zodagonlaridan edi. Ilk yoshlik yillari Hirotda ilm va san’at o‘rgangan. Keyin u mashhur temuriy shahzoda Boysung'ur Mirzo saroyiga kiradi. Amir she’riyat, naqqoshlik, sozandalik, xattotlik va boshqa san’at turlarida mohir inson sifatida tanilgan. Uning she’riyatdagi qobiliyati, kompozitsiyalarining nafosatliligi o‘zidan keyingi zamondoshlari va yozuvchi-shoirlar tomonidan ham yuksak baholangan.

Jomiy kabi mashhur shoir o‘z she’riyati haqida shunday yozadi: “Uning she’rlari muloyim, bir xil va ravon, sof va boy ifodali”. Amir Alisher Navoiy kabi adabiyot va san’at vaziri u haqida shunday yozganlar: “Uning she’riyatini lazzat, salomatlik va nafosat bilan ta’riflash shart emas”.Tazkira ash-shaara ” muallifi Davlatshoh Samarqandiy uning she’riyatini komillik darajasiga ko‘tarib ta’riflab, Amirshohiy she’riyatida Amir Xusrav Dehlaviyning fasohati va Kamoliddin Ismoilning nazokati va Hofiz she’riyatining musaffoligi uyg‘unlashganini yozadi. va "Uning muloyimligi qisqa bo'lishga harakat qilish uchun yetarli ..."

Amirshohiy bilan Boysung'ur Mirzo o‘rtasidagi jangdan keyin umrining qolgan qismini Sabzavorda yolg‘izlikda o‘tkazdi.

Uning hayoti davomida o‘n ikki ming misradan ortiq she’r yozgani aytilsa-da, “Devoni”da ming misradan ortiq she’r yo‘q. Ba'zilar uning devonini o'zining eng yaxshi asarlaridan tanlab olingan va qolgan asarlarini yo'q qilib tashlagan deb hisoblashadi.

Amirshohiy ham sozanda bo‘lib, u udni yaxshi ijro etgani yoziladi. U naqqoshlik va zardo'zlikda ham usta edi. Amirshohiy hijriy 857-yilgacha. U Estrabadda vafot etdi va jasadi Sabzavorga olib ketilib, ota-bobolari qurgan monastirga dafn qilindi.

Uning «Devoni»ning bir qancha nusxalari Guliston saroyi kutubxonasida mavjud. Uning devoni Said Hamidian tomonidan tuzatilib, nashr etilgan.

Manba[tahrir | manbasini tahrirlash]

ذبیح‌الله صفا (۱۳۴۲)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: ابن‌سینا، ص. ۴۴۸