Ambon xalqi
| Ambon xalqi | |
|---|---|
 | |
| Hozirgi joylashuv areali va aholi soni | |
Jami: 600 000 (1992-yil) Indoneziya 510 000,  Niderlandiya 35 000 | |
| Til | Malay tili |
| Dini | Xristianlik, Islom (musulmon-sunniylik) |
| Oʻxshash xalqlar | Melaneziyaliklar, Polineziyaliklar, Molukklar |
Ambon xalqi (amboinlar , oʻz nomi — orang-ambon) — Molukka orollaridagi (Ambon orollari va Seram orolining janubi-gʻarbiy qirgʻogʻida) Sharqiy Indoneziyadagi ambon-timor xalqlaridan biri. Ular, shuningdek Yava orolida, Yangi Gvineya orolidagi Irian-Jaya provinsiyasida yana Indoneziyaning boshqa qismlarida yashaydilar. Indoneziyadagi umumiy aholi (Seram orolining gʻarbiy qirgʻogʻidagi qarindosh tegishli aholini qoʻshganda) 600 000 kishi, taxminan. Niderlandiyada 40 ming kishi istiqomat qiladi (2002).[1]
Tili[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar aholisining aksariyati qismi malay tilining lahjasida gaplashadilar, musulmonlar janubiy janubiy molukan guruhining ambon tili lahjalarida gaplashadi.
Dini[tahrir | manbasini tahrirlash]
Diniy mavqega koʻra, ambonliklarning koʻpchiligi nasroniylar yana ozchiligi sunniy musulmonlardir .
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ambonliklar 16—19-asrlarda Ambon bilan Gʻarbiy Seramda yashagan xituanlar nomi bilan mashhur boʻlgan indonezilik immigrantlar, yevropaliklar yana aralash kelib chiqishi xalqlarining qoʻshilishi natijasida shakllangan. Ambonlilarning 16-asrdan boshlab portugallarga, 17-asrdan boshlab Gollandiyalik mustamlakachilariga qarshiligi 19-asr boshlarigacha davom etdi. Ambonliklarning katta qismi Yevropacha madaniyatni qabul qildi. 1945-49-yillardagi Indoneziyaning Mustaqillik urushi paytida koʻplab ambonliklar, shu jumladan mustamlaka armiyasi aʼzolari Niderlandiya va Gʻarbiy Yangi Gvineyaga koʻchib ketishdi. Hozirgi Ambonlar — Indoneziyaning eng rivojlangan xalqlaridan biridir.
Kasb-hunari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy kasblari — ziravorlar ishlab chiqarish (chinnigullar, muskat yongʻogʻi), sago ishlab chiqarish, baliq ovlash, bogʻdorchilik, koʻpchiligi armiya va hukumatda xizmat qiladi. Anʼanaviy hunarmandchilik: kulolchilik, temirchilik, qurol-yarogʻ (pichoqlar bilan qalqonlar) yasash, yelkanli kemalar yasash (arumbay), inju-marvarid va toshbaqa qobigʻi oʻymakorligi, pandanus tolasini toʻqish, chinnigullar kurtaklaridan hunarmandchilik va kema maketlari yasash.
Hayot tarzi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Anʼanaviy qishloq jamoasi (negri) saqlangan, uni boshliq (raja) boshqaradi, hududiy qarindoshlik guruhlariga (soa) birlashgan patrilineallik urugʻlar (mata ruma) saqlangan. Ambon xalqi Indoneziyadagi eng yuqori maʼlumotli xalqlardan biri. Indoneziya ziyolilarining muhim qismini tashkil qiladi, ularning koʻpchiligi armiya va hukumatda xizmat qiladi.[2]
Anʼanaviy turar-joylar — yer usti (ilgari uzunlikdagi) uylarining devorlari sago palma barglari boʻlaklaridan toʻqilgan, chodirlari palma yopiroqlari bilan yopilgan. Yevropacha namunadagi zamonaviy erkaklar kiyimini kiyadi, bayram kunlari ular kalta baju kiyib yurishadi. Ayollar pushti va koʻk sarongs va tizzagacha oq baju kiyishadi, keksa ayollar esa uzun koʻylaklar va uchli poyabzal kiyishadi. Asosiy taom — sago kraxmalli boʻtqa, baliq, sabzavotlar, Ambon orolida — guruch.[3]
Musiqaviy folklor rivojlangan: Ambon kvadril raqslari, Indoneziya tarqalgan skripka va gavayi gitarasinig joʻrligidagi laguambon qoʻshiqlari .
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya https://bigenc.ru/ethnology/text/1817334 (Wayback Machine saytida 2022-06-16 sanasida arxivlangan)
- ↑ Narodi Azii https://nations.su/asia/amboncy.html
- ↑ Ensiklopediya narodov mira. Ambonsi http://www.etnolog.ru/people.php?id=AMBO