Aestivatsiya (botanika)
Aestivatsiya yoki estivatsiya — bu gul qismlarining gul kurtaklari ichida uning ochilgunga qadar joylashishi. Aestivatsiya baʼzan prefoliatsiya deb ham ataladi, ammo bu atamalar vernatsiyani ham anglatishi mumkin: bu vegetativ kurtak ichida barglarning joylashishini anglatadi.
Aestivatsiyada muhim taksonomik diagnostika boʻlishi mumkin; masalan, Malvaceae gul kurtaklari valvate sepalsga ega, Fremontodendron va Chiranthodendron avvalgi turlari bundan mustasno, shu sabab ular natijada notoʻgʻri tartibda joylashib qoladi.
Terminologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aestivatsiyani tavsiflash uchun ishlatiladigan atamalar barglarning koʻrinishini tavsiflash uchun ishlatiladigan atamalar bilan bir xil[1].
Aestivatsiya sinflariga quyidagilar kiradi:
- gʻijimlangan
- muhokama qilish
- singdirish — bir-biriga yopishish
- qiyshiq yoki burmalangan — har bir gulbarg yoki sepal bir chetida yondosh gulbargning tashqarisida, boshqa chetida esa yana yondosh gulbargning ichida joylashgan.
- kokleat — spiral tarzda oʻralgan.
- contortiplicate — qiyshiq shuningdek: plicate .
- kvinkunsial — besh qismdan iborat boʻlib, bu yerda ikkita gulbarg yoki sepals boshqalarning tashqarisida, ikkitasi boshqalarning ichida, beshinchisi esa bir chetida tashqarida, ikkinchisida esa ichkarida joylashgan.
- qiyshiq yoki burmalangan — har bir gulbarg yoki sepal bir chetida yondosh gulbargning tashqarisida, boshqa chetida esa yana yondosh gulbargning ichida joylashgan.
- dublikat — ichkariga buklangan.
- ochiq — gulbarglar yoki sepals bir-biriga yopishmaydi yoki hatto bir-biriga tegmaydi.
- takrorlash — tashqariga buklangan.
- valvate — qoʻshni gulbarglarning yoki sepalsning chekkalari bir-biriga yopishmasdan bir-biriga tegib turadi.
- vexillar — noʻxat kabi oʻsimliklarda uchraydigan maxsus turdagi aestivatsiya; bu turdagi aestivatsiyada standart deb ataladigan katta gulbarg ikkita kichik gulbargni oʻrab oladi.
-
Lilac (Syringa vulgaris), valvatli aestivatsiya -
Phlox (Phlox paniculata), buzuq aestivatsiya -
Vinca minor, buzuq aestivatsiya -
Ipomoea, kontortipli aestivatsiya -
Merremia tuberosa gul toji kurtakda qiyshiq holatda.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Hickey, M.. The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.