Kontent qismiga oʻtish

Adıyaman

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Adıyaman ( kurdcha: Semsûr[1][2][3] ) — Turkiya janubi-sharqidagi shahar va tuman bo'lib , Adıyaman viloyatining markazi hisoblanadi. Shahar aholisi asosan kurdlar tashkil qiladi[4][5].

Etimologiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tasdiqlanmagan nazariya[6] shuki, shaharning sobiq nomi Hisn-Mansur 758-yilda Al-Mansur tomonidan oʻldirilgan Umaviy amiri Mansur ben Djavana nomidan kelib chiqqan[7]. Mahalliy aholi orasida Hisn-Mansurni ismini aytish qiyin bo'lganligi sababli, Semsur laqabi paydo bo'ladi[8].

Ism uchun turli tasdiqlanmagan nazariyalar mavjud[8].

Perre harobalari
Severan ko'prigi
Yenipinar masjidi

Qiziqarli joylari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nemrut tog'i

Ba'zi o'tayotgan sayyohlik karvoni uchun asosiy turistik diqqatga sazovor joy— Nemrut tog'idir .

  • Pirin g'orlari (qadimgi Perre shahri) Adiyamandan 5 km uzoqlikda joylagan. Ular ming yillar davomida qabriston sifatida foydalanilgan. Diqqatga sazovor joylar orasida shahar harobalari va qoyaga o'yib yozilgan bitishmalar shunday ko'zga tashlanadi.
  • Adiyaman viloyatidagi yagona faol cherkov bu yerda joylashgan boʻlib, u Adiyaman suriyalik pravoslav cherkovining markazi hisoblanadi[9][10]. U 2012-yilda taʼmirlanib, qayta ishga tushirilgan[11].

Adıyamanda Köppen tasnifi bo'yicha O'rta yer dengizi iqlimi va ba'zi kontinental xususiyatlarga ega Trewartha tasnifi ostida quruq-issiq yoz subtropik iqlimi bo'lib yoz juda issiq va juda quruq bo'ladi. Ko'pincha harorat yoz oyining o'rtalarida 40 °C (104 °F) darajagacha yetishi mumkin. Eng yuqori qayd etilgan harorat 45.3 °C (113.5 °F)ni tashkil etdi va bu hodisa 2000-yil 30-iyulda qayd etiladi. Adıyaman qishi kuchli yog'ingarchilik bilan quruq sovuq bo'ladi. Eng past qayd etilgan harorat −14.4 °C (6.1 °F) edi 1972-yil 24-yanvar kuniga to'g'ri keladi.

  1. Ofra Bengio. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, 2014 — 136-bet. 
  2. Avcıkıran, Adem. Kürtçe Anamnez Anamneza bi Kurmancî (tr, ku), 2009 — 56-bet. 
  3. Çiftçi, Tekin (2019). "Adıyaman ve Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği (Baweriyên Gelêrî û Dermanê Kurmancî Li Herêma Semsûrê)" (tr). Dicle University Institute of Social Sciences (Dicle University): 42. 
  4. Polat, Müslüm; Türkan, Yavuz (2012). "Osmanlıdan Günümüze Kürtlerde Ekonomik Hayat". Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyum (Bingöl University): 307. 
  5. Balcı. „The 2014 elections: Reflections on the Kurdish question“. Sakarya University. SETA (2014). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-aprel.
  6. Sinclair, Thomas T. (July 2008). "Adıyaman". Encyclopedia of Islam, Third Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/adyaman-SIM_0303?s.num=435&s.rows=100&s.start=380. 
  7. Taeschner, Franz (24 April 2012). "Adiyaman". Encyclopedia of Islam, Second Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/adiyaman-SIM_0316. 
  8. 8,0 8,1 Han, Suna (2001). "Adıyaman Tarihi ve Kültürü". Near East University Science Literature Faculty (Nicosia: Near East University): 1. Archived from the original on 2021-04-20. https://web.archive.org/web/20210420104321/http://docs.neu.edu.tr/library/6294007862.pdf. Qaraldi: 2022-11-25. Adıyaman]]
  9. „Mor Malki Ürek“. soc-wus.org. 2018-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.
  10. location of building-37.757316, 38.273478
  11. „Mor Petrus-Mor Paulus Kilise'si restore edilerek ibadete açıldı! - 10-12-2012“. emlakkulisi.com. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.