Adıyaman

Adıyaman ( kurdcha: Semsûr^[1]^[2]^[3] ) — Turkiya janubi-sharqidagi shahar va tuman bo'lib , Adıyaman viloyatining markazi hisoblanadi. Shahar aholisi asosan kurdlar tashkil qiladi^[4]^[5].

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tasdiqlanmagan nazariya^[6] shuki, shaharning sobiq nomi Hisn-Mansur 758-yilda Al-Mansur tomonidan oʻldirilgan Umaviy amiri Mansur ben Djavana nomidan kelib chiqqan^[7]. Mahalliy aholi orasida Hisn-Mansurni ismini aytish qiyin bo'lganligi sababli, Semsur laqabi paydo bo'ladi^[8].

Ism uchun turli tasdiqlanmagan nazariyalar mavjud^[8].

Qiziqarli joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ba'zi o'tayotgan sayyohlik karvoni uchun asosiy turistik diqqatga sazovor joy— Nemrut tog'idir .

Pirin g'orlari (qadimgi Perre shahri) Adiyamandan 5 km uzoqlikda joylagan. Ular ming yillar davomida qabriston sifatida foydalanilgan. Diqqatga sazovor joylar orasida shahar harobalari va qoyaga o'yib yozilgan bitishmalar shunday ko'zga tashlanadi.
Adiyaman viloyatidagi yagona faol cherkov bu yerda joylashgan boʻlib, u Adiyaman suriyalik pravoslav cherkovining markazi hisoblanadi^[9]^[10]. U 2012-yilda taʼmirlanib, qayta ishga tushirilgan^[11].

Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adıyamanda Köppen tasnifi bo'yicha O'rta yer dengizi iqlimi va ba'zi kontinental xususiyatlarga ega Trewartha tasnifi ostida quruq-issiq yoz subtropik iqlimi bo'lib yoz juda issiq va juda quruq bo'ladi. Ko'pincha harorat yoz oyining o'rtalarida 40 °C (104 °F) darajagacha yetishi mumkin. Eng yuqori qayd etilgan harorat 45.3 °C (113.5 °F)ni tashkil etdi va bu hodisa 2000-yil 30-iyulda qayd etiladi. Adıyaman qishi kuchli yog'ingarchilik bilan quruq sovuq bo'ladi. Eng past qayd etilgan harorat −14.4 °C (6.1 °F) edi 1972-yil 24-yanvar kuniga to'g'ri keladi.

Mahallalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ahmethoca 37°50′N 38°12′E / 37.833°N 38.200°E / 37.833; 38.200^G O
Akdere 37°27′43″N 38°12′59″E / 37.46194°N 38.21639°E / 37.46194; 38.21639^G O
Akpınar 37°34′26″N 38°13′12″E / 37.57389°N 38.22000°E / 37.57389; 38.22000^G O
Akyazı 37°30′N 38°18′E / 37.500°N 38.300°E / 37.500; 38.300^G O
Akçalı 37°51′N 38°12′E / 37.850°N 38.200°E / 37.850; 38.200^G O
Akıncılar
Alibey 37°38′N 38°07′E / 37.633°N 38.117°E / 37.633; 38.117^G O
Ardıçoluk 37°45′N 38°23′E / 37.750°N 38.383°E / 37.750; 38.383^G O
Atakent
Aydınlar 37°41′N 38°23′E / 37.683°N 38.383°E / 37.683; 38.383^G O
Ağaçkonak 37°54′N 38°18′E / 37.900°N 38.300°E / 37.900; 38.300^G O
Battalhüyük 37°38′N 38°11′E / 37.633°N 38.183°E / 37.633; 38.183^G O
Bağdere 37°45′N 38°12′E / 37.750°N 38.200°E / 37.750; 38.200^G O
Bağlıca 37°56′N 38°17′E / 37.933°N 38.283°E / 37.933; 38.283^G O
Bağpınar 37°35′29″N 38°19′06″E / 37.59139°N 38.31833°E / 37.59139; 38.31833^G O
Başpınar 37°44′23″N 38°06′45″E / 37.73972°N 38.11250°E / 37.73972; 38.11250^G O
Bebek 37°31′59″N 38°15′28″E / 37.53306°N 38.25778°E / 37.53306; 38.25778^G O
Bozhüyük 37°37′N 38°18′E / 37.617°N 38.300°E / 37.617; 38.300^G O
Boztepe 37°43′56″N 38°29′36″E / 37.73222°N 38.49333°E / 37.73222; 38.49333^G O
Boğazözü 37°51′N 38°25′E / 37.850°N 38.417°E / 37.850; 38.417^G O
Börkenek 37°41′N 38°06′E / 37.683°N 38.100°E / 37.683; 38.100^G O
Büklüm 37°44′41″N 38°07′43″E / 37.74472°N 38.12861°E / 37.74472; 38.12861^G O
Büyükkavaklı 37°42′07″N 38°15′32″E / 37.70194°N 38.25889°E / 37.70194; 38.25889^G O
Büyükkırıklı 37°49′06″N 38°09′29″E / 37.81833°N 38.15806°E / 37.81833; 38.15806^G O
Damdırmaz 37°49′N 38°02′E / 37.817°N 38.033°E / 37.817; 38.033^G O
Dardağan 37°48′2″N 38°9′37″E / 37.80056°N 38.16028°E / 37.80056; 38.16028^G O
Davuthan 37°44′N 38°05′E / 37.733°N 38.083°E / 37.733; 38.083^G O
Derinsu
Dişbudak
Doyran
Durak
Durukaynak 37°47′N 38°08′E / 37.783°N 38.133°E / 37.783; 38.133^G O
Ekinci
Elmacık
Esence
Esentepe
Eskihüsnümansur 37°42′N 38°21′E / 37.700°N 38.350°E / 37.700; 38.350^G O
Gökçay 37°56′N 38°16′E / 37.933°N 38.267°E / 37.933; 38.267^G O
Gölpınar
Gözebaşı
Gümüşkaya
Güneşli
Güzelyurt
Hacıhalil
Hasancık
Hasankendi
Karaağaç
Karagöl
Karahöyük
Karakoç
Kavak
Kayacık
Kayaönü
Kaşköy
Kemerkaya
Koruköy
Kozan
Koçali 37°55′25″N 38°15′28″E / 37.92361°N 38.25778°E / 37.92361; 38.25778^G O
Kuyucak 37°51′40″N 38°20′37″E / 37.86111°N 38.34361°E / 37.86111; 38.34361^G O
Kuşakkaya 37°49′N 38°07′E / 37.817°N 38.117°E / 37.817; 38.117^G O
Kömür 37°52′02″N 38°25′42″E / 37.86722°N 38.42833°E / 37.86722; 38.42833^G O
Kındırali
Kızılcahöyük
Kızılcapınar
Mestan
Olgunlar
Oluklu
Ormaniçi
Palanlı
Payamlı
Paşamezrası 37°40′N 38°12′E / 37.667°N 38.200°E / 37.667; 38.200^G O
Pınaryayla 37°54′N 38°28′E / 37.900°N 38.467°E / 37.900; 38.467^G O
Rezip 37°52′25″N 38°16′48″E / 37.87361°N 38.28000°E / 37.87361; 38.28000^G O
Sarıharman
Sarıkaya
Taşgedik
Taşpınar
Tekpınar
Toptepe
Uludam 37°47′N 38°28′E / 37.783°N 38.467°E / 37.783; 38.467^G O
Uzunköy
Uzunpınar
Uğurca
Yarmakaya 37°43′N 38°10′E / 37.717°N 38.167°E / 37.717; 38.167^G O
Yayladamı
Yaylakonak 37°49′30″N 38°04′49″E / 37.82500°N 38.08028°E / 37.82500; 38.08028^G O
Yazlık
Yazıbaşı
Yazıca
Yedioluk
Yenice
Yenigüven 37°48′N 38°20′E / 37.800°N 38.333°E / 37.800; 38.333^G O
Yeniköy
Yeşilova
Yeşiltepe
Ziyaretpayamlı 37°46′N 38°20′E / 37.767°N 38.333°E / 37.767; 38.333^G O
Çamgazi 37°42′N 38°09′E / 37.700°N 38.150°E / 37.700; 38.150^G O
Çamlıca 37°42′46″N 37°59′31″E / 37.7128°N 37.9919°E / 37.7128; 37.9919^G O
Çamyurdu
Çatalağaç
Çaylı
Çayırlı
Çemberlitaş
Çobandede
İncebağ 37°41′N 38°26′E / 37.683°N 38.433°E / 37.683; 38.433^G O
İnceler 37°46′30″N 38°25′33″E / 37.77507°N 38.42583°E / 37.77507; 38.42583^G O
İndere
Şerefli

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Ofra Bengio. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, 2014 — 136 bet.
↑ Avcıkıran, Adem. Kürtçe Anamnez Anamneza bi Kurmancî (tr, ku), 2009 — 56 bet.
↑ Çiftçi, Tekin (2019). "Adıyaman ve Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği (Baweriyên Gelêrî û Dermanê Kurmancî Li Herêma Semsûrê)" (tr). Dicle University Institute of Social Sciences (Dicle University): 42.
↑ Polat, Müslüm; Türkan, Yavuz (2012). "Osmanlıdan Günümüze Kürtlerde Ekonomik Hayat". Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyum (Bingöl University): 307.
↑ Balcı. „The 2014 elections: Reflections on the Kurdish question“. Sakarya University. SETA (2014). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-aprel.
↑ Sinclair, Thomas T. (July 2008). "Adıyaman". Encyclopedia of Islam, Third Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/adyaman-SIM_0303?s.num=435&s.rows=100&s.start=380.
↑ Taeschner, Franz (24 April 2012). "Adiyaman". Encyclopedia of Islam, Second Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/adiyaman-SIM_0316.
↑ ^8,0 ^8,1 Han, Suna (2001). "Adıyaman Tarihi ve Kültürü". Near East University Science Literature Faculty (Nicosia: Near East University): 1. Archived from the original on 2021-04-20. https://web.archive.org/web/20210420104321/http://docs.neu.edu.tr/library/6294007862.pdf. Qaraldi: 2022-11-25. Adıyaman]]
↑ „Mor Malki Ürek“. soc-wus.org. 2018-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.
↑ location of building-37.757316, 38.273478
↑ „Mor Petrus-Mor Paulus Kilise'si restore edilerek ibadete açıldı! - 10-12-2012“. emlakkulisi.com. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.

[1] Ofra Bengio. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, 2014 — 136 bet.

[2] Avcıkıran, Adem. Kürtçe Anamnez Anamneza bi Kurmancî (tr, ku), 2009 — 56 bet.

[3] Çiftçi, Tekin (2019). "Adıyaman ve Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği (Baweriyên Gelêrî û Dermanê Kurmancî Li Herêma Semsûrê)" (tr). Dicle University Institute of Social Sciences (Dicle University): 42.

[4] Polat, Müslüm; Türkan, Yavuz (2012). "Osmanlıdan Günümüze Kürtlerde Ekonomik Hayat". Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyum (Bingöl University): 307.

[5] Balcı. „The 2014 elections: Reflections on the Kurdish question“. Sakarya University. SETA (2014). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-aprel.

[6] Sinclair, Thomas T. (July 2008). "Adıyaman". Encyclopedia of Islam, Third Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-3/adyaman-SIM_0303?s.num=435&s.rows=100&s.start=380.

[7] Taeschner, Franz (24 April 2012). "Adiyaman". Encyclopedia of Islam, Second Edition. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/adiyaman-SIM_0316.

[:0-8] 8,0 ^8,1 Han, Suna (2001). "Adıyaman Tarihi ve Kültürü". Near East University Science Literature Faculty (Nicosia: Near East University): 1. Archived from the original on 2021-04-20. https://web.archive.org/web/20210420104321/http://docs.neu.edu.tr/library/6294007862.pdf. Qaraldi: 2022-11-25. Adıyaman]]

[9] „Mor Malki Ürek“. soc-wus.org. 2018-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.

[10] tion of building-37.757316, 38.273478

[11] „Mor Petrus-Mor Paulus Kilise'si restore edilerek ibadete açıldı! - 10-12-2012“. emlakkulisi.com. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 24-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]