Adirna (musiqa asbobi)
Adirna — qadimgi qozoq koʻp torli cholgʻu asbobi. Qadimgi turklar va qipchoqlar tomonidan ishlatilgan. Asbobning tanasi ichi boʻsh, old tomoni dagʻal teri bilan qoplangan[1]. U dastlab yogʻoch va teridan kamon shaklida yasalgan. Baʼzan cholgʻu shoxli hayvonlar (kiyik, bugʻu, echki) tarzida ifoda qilingan[2]. Adirnaning torlari tuya yoki pay ipidan. Asbobning uzunligi 48-50 sm, qalinligi 8-10 sm, torlari 7 tadan 13 tagacha. D. Shokparuli, A. Kumarov yasagan adirnaning bir qancha namunalari Yqilas nomidagi musiqa asboblari muzeyida[1] saqlanmoqda.
Asbobni chalish texnikasi barmoqlar bilan torlarni tortishdir.
- 1985-yilda Suyunbay nomidagi Olmaota viloyat filarmoniyasida folklor-etnografik ansambl tuzilib, unga saklar davriga oid Issik qoʻrgʻonlarida olib borilgan arxeologik qazishmalar paytida topilgan „Adirna“ qadimiy cholgʻu asbobi nomi berilgan[3].
- 2004-yilda „Kazpochta“ Tojikiston pochtasi bilan birgalikda „Adirna“ (qozoq) va „Gijjak“ (tojik) xalq cholgʻu asboblari tasvirlangan markalarni chiqardi.
- 2005-yilda Qozogʻiston Respublikasi Milliy banki „Amaliy sanʼat“ turkumida ushbu qadimiy xalq cholgʻu asbobi tasvirlangan nominal qiymati 500 tanga boʻlgan kumush tanga chiqardi[4][5].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Адырна // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2004. — Т. I. — ISBN 9965-9389-9-7. (CC BY-SA 3.0)
- ↑ „Адырна — музыкальный инструмент • история, фото, видео • EOMI [энциклопедия музыкальных инструментов]“ (deadlink). 2010-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 4-yanvar. (Wayback Machine saytida 2010-12-12 sanasida arxivlangan)
- ↑ http://solyarissystem.ru/_8/adyrna.html[sayt ishlamaydi]
- ↑ Показать аукцион — Молоток. Ру[sayt ishlamaydi]
- ↑ Монеты мира — 500 тенге — Адырна