Aʼzamiya (masjidi)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Adhamiya (masjidi)dan yoʻnaltirildi)

Aʼzamiya (arabcha: الْأَعْظَمِيَّة al-ʾaʿẓamiyya) – buyuk Imom Abu Hanifa al-Numon shu shaharda dafn etilgan bo'lib, uning nomi bilan atalgan. Shu joy Aʼzamiya tumanining markazi bo'lib, Bag'dod shahar markazidan shimolda Dajla daryosining sharqiy tomonida joylashgan edi.

Shahardagi Masjidlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2014-yilda Aʼzamiyadagi Imom A’zam masjidining ibodatxonasi

Aʼzamiya va uning atrofida ko'plab masjidlar mavjud, jumladan:

Milodiy 2003-yilda Amerika qo'shinlari Iroqqa bostirib kirganidan so'ng, 2003-yil 10-aprelda Aʼzamiya tumanida harbiy jang bo'lib o'tdi, buning natijasida Imom A'zam masjidi mayoqining bir qismi, ziyoratgoh gumbazi va masjid ichidagi boshqa qismlar vayron qilingan, masjid atrofidagi Imom Abu Hanifa Forum Jamiyati binosi vayron qilingan edi.

Aʼzamiya va uning atrofida ko'plab masjidlar mavjud, jumladan:

Aʼzamiya poytaxt Bag'dodning markazida joylashgan strategik joylashuvi tufayli bir qancha xususiyatlar bilan ajralib turadi. Uning ayrim o'ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat:

Aʼzamiya jangi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir qismi Aʼzamiya jangi paytida vayron qilingan soat minorasi

Milodiy 2003-yilda Amerika qo'shinlari Iroqqa bostirib kirganidan so'ng, 2003-yil 10-aprelda Aʼzamiya tumanida harbiy jang bo'lib o'tdi, buning natijasida Imom A'zam masjidi mayoqining bir qismi, soat minorasi, ziyoratgoh gumbazi va masjid ichidagi boshqa qismlar vayron qilingan, masjid atrofidagi binolar, jumladan, Imom Abu Hanifa Forum Jamiyati binosi vayron qilingan.

Kelishmovchilik va Nizolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sunniy yetakchilar Shialarni o'lim otryadlariga ruxsat berishda ayblaydi.

Eski Aʼzamiya (markazda)[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aʼzamiya va Abu Hanifa masjidi binosi qarshisidagi maydon 1960 yil
Oltmishinchi yillarda bir guruh yoshlar va Al-Aʼzamiya aholisi va markazda professor Muhammad Mahrous, o'qituvchi va shoir Valid Al-Adhamiy paydo bo'ladi.
  • Al-Safinah hududi: Bu bir asrdan ko'proq vaqt oldin, deyarli har uch oyda bir marta qo'ngan kema nomi bilan atalgan. Keksa Adhamiylar esa u bilan charm, jun va chopondan tikilgan narsalar bilan savdo qilar edilar va Shayx Hoshim Al-Adhamiy nomiga shunday dedi: “Chunki Al-Kozimiyaga ketayotganlarni kesib o'tadigan kemalar uning ustiga to'xtaydi ”[1].
  • Chunki u eramizning 1831-yilda Aʼzamiya mintaqasida sodir bo'lgan vayronagarchilik va vabodan keyin qurilgan. Keyin uning ismi vaqt o'tishi bilan o'zgarib, r urg'usi bilan (hara) shaklida talaffuz qilinadi.
  • Al-Nussa posyolkasi: Uning yerlari Al-Aʼzamiyadagi boshqa barcha aholi punktlaridan pastroq bo'lgani uchun shunday nom berilgan.
  • Shayxlarning joylashuvi:1638-yilda Sulton Murod IV bilan Bag‘dodni Safaviylar davlati qamalidan ozod qilish uchun kelganlarida qul urug‘ining shayxlari o‘sha yerda istiqomat qilganlari uchun shayxlar deb atalgan[2].

Do'konlar va hududlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eski Aʼzamiya ko'prigi 1917 yilda bosilgan otkritkada, uni olib tashlashdan oldin va uning o'rniga Hadis qurilgan

Aʼzamiya lahjasi Bag'dodning asosiy shevalaridan biri hisoblanadi. Ularning eski shevasi klassikaga yaqin bo'lgan, keyin u juda o'zgargan va har yerdan kelgan odamlarning lahjasi deyarli yo'q bo'lib ketgan[3].

2015-yil Aʼzamiyadagi Imom A’zam masjidi sahnasi


Imom A’zam masjididagi Aʼzamiya soat minorasi


Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. هاشم الأعظمي،تاريخ جامع الإمام الأعظم ومساجد الأعظمية،ص291
  2. تاريخ الأعظمية - وليد الأعظمي - الطبعة الأولى 1999 - دار البشائر الإسلامية، بيروت - لبنان.
  3. جلال الدين الحنفي، معجم اللغة العامية البغدادية، ج1، ص235،234
  • Bag'dod do'konlari nomlarining tarixiy kelib chiqishi - Doktor Emad Abdel Salom Rauf - Bag'dod - 1994 yil - Umumiy madaniyat ishlari uyi.