Abu Is'hoq al-Subay

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Abu Is’hoq Amr ibn Abdulloh as-Subay (hijriy 33 — 127) — الحديث النبوي ergashuvchi va roviylaridan biri, oʻz davridagi Kufa ahlining olimi va roviyisi hisoblanadi. Abu Is’hoq Kufada tavallud topgan.

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Abu Is’hoq Amr ibn Abdulloh ibn Ubaydga tegishli va Amr ibn Abdulloh ibn Ali va Amr ibn Abdulloh ibn Abu Shayra Zi Yahmed [1],[2], dedilar va Amr dedilar, ibn Abdulloh ibn Ali ibn Ahmad ibn Zi Yahmad Banu Subayga va ular Hamadonning bachadoniga tegishlidir[3],[4],[5]. U hijriy 33-yilda Usmon ibn Affon xalifaligida [6],[7] tugʻilgan va Muoviya ibn Abu Sufyon xalifaligida Vizantiya davlatiga qarshi gʻazotlarda qatnashgan[8].

Abu Is’hoq koʻp yashadi va umrining asosiy qismini roʻza tutib oʻtkazdi, har oylik nafl roʻzalar shuningdek, payshanba va dushanba roʻzalarini qoldirmasdi. Vafot etgan vaqtida ham roʻzador boʻlganligi haqida koʻplab rivoyatlar bor[9]. Hijriy 127-yilda vafot etadi.

Hadis ilmidagi faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Muoviya ibn Abu Sufyon, Uday ibn Xotim At-Toiy , Abdulloh ibn Abbos , Al-Baro ibn Ozib , Zayd ibn Arqam , Abdulloh ibn Amr ibn Al-Os, Abu Juhayfa as-Savoiy rivoyat qiladilar., Sulaymon bin Sard, Amara bin Ruaiba Al-Saqafiy , Abdulloh bin Yazid Al-Xatmi Al-Ansoriy, Amr bin Al-Horis bin Abu Dirar Al-Xuzoi Masruq bin Al-Ajda, Al-Dahhak bin Qays Al-Fihriy , Amr bin Sharhobil Al-Hamedoniy, Al-Horis al-Avar, Hubayra bin Yarim, Shammar bin Zi al-Javshan , Umar bin Saad bin Abu Vaqqos, Ubayda bin Amr As-Salmoniy, Osim bin Damra As-Saluliy, Abdulloh bin Utba bin Masud, Amr bin Maymun Al-Avdiy, Silah ibn Zafar al -Absiy va Said bin Vahb al-Xayvoniy, Abdurrahmon bin Abzi al-Xuzoiy, Horisa bin Mudarib, Abdulloh ibn Maʼqil, Abu al-Ahvos Avf bin Molik al-Jashmiy, Muslim bin Nazir, al-Asvad ibn Hilol al-Maharbiy, Shreh al- Qadiy, Abu Ubayda ibn Abdulloh bin Masud al-Xazhaliy, Komil bin Ziyod an-Naxaiy, al- Muhallab bin Abu Safra va Arbada at-Tamimi Arqam bin Sharhabil, Al -Asvad ibn Yazid Al-Naxaiy, Al-Ash’as bin Qays, Al-Agar bin Solik, Al-Ag‘ar Abu Muslim, Anas bin Molik, Burid bin Abu Maryam Al-Saluli, Jobir ibn Samra, Jabalah ibn Xorisa al-Kalbiy , Jarir bin Abdulloh al-Bajali, Jerri bin Kulayb An-Nahdi, Xorisa bin Vahb Al-Xuzoiy va Habshi bin Janada , Xolid bin Arfatah Al-Athari, Xolid bin Qasam bin Al-Abbos bin Abdul-Muttalib , Xaytama bin Abdul-Rahmon, Dorim Al-Kofi, Dakvan Abi Solih Al-Sammon, Rafi bin Xadij, Al-Rabi bin Al-Bara ibn Azib, Az-Zubayr ibn Uday, Zayd ibn Yati’, As-Soib, Ato ibn As-Soibning otasi, Saʼd ibn Ayad At-Samoliy , Saʼid ibn Jubayr va Saʼid ibn Zi Haddan, Said ibn Abi Karb, Salama bin Qays Al-Ashjoʻiy, Shurah bin Al-Nu’mon Al-Saidiy, Sharik bin Hanbal , Saʼsa bin Suhan Al- Abdiy , Talha bin Masraf , Abbos bin Robiya, Osim bin Amr Al-Bajali, Amer bin Saad Al-Bajali, Amer Al-Shaʼbiy, Abdulloh bin Al-Agʻar, Abdulloh bin Abi Basir Al-Abdi, Abdulloh bin Abu Basir Al-Abdi va Abdulloh Bin Al-Horis bin Nofal, Abdulloh Bin Xalifa Al-Hamedoniy, Abdulloh ibn Al-Xalil al-Hadramiy , Abdulloh ibn Al-Zubayr, Abdulloh ibn Said ibn Jubayr, Abdulloh ibn Atoa , Abdulloh ibn Umar ibn Al-Xattob, Abdulloh ibn Malik Al-Hamedoniy, Abdulloh Al-Bahiy, Abdul-Jabbor Bin Voil Bin Hajar va Abdul Xayr Al-Hammadoniy , Abdurrahmon bin al-Asvad an- Naxiy, Abdurrahmon bin Saʼd Mavlo Ibn Umar , Abdurrahmon bin Abu Laylo , Abdulloh -Rahmon ibn Yazid an-Naxaiy, Ubaydulloh ibn Jarir ibn Abdulloh al-Bajoliy, Ubayda ibn Rabiya, Uday ibn Sobit al-Ansoriy, Urva bin al-Jaʼd al-Barqiy, Ato bin Abu Raboh va Ikrima Mavlo Ibn Abbos, Ali bin Robiya al-Valbiy, Amara bin Abdul-Kufiy, Amr bin Avs at-Saqafiy, Amr bin Abu Jundub, Amr bin Habashiy al-Zubaydiy, Amr bin Horis al-Maxzumiy, Amr bin G‘olib al-Hamdaniy, Amr bin Murrah, Amr bin Zi Mur al-Hamadoniy, al-Ala bin Arar, al-Eizar bin Horis, Farvo bin Navfal va al -Qosim bin Abdurrahmon bin Abdulloh bin Masud, al- Qosim bin Muxaymra , Qays bin Abu Hozim, Qodir al-Zabiy, Molik bin Zubayd al-Hamdaniy, Mujohid bin Jabr , Muhammad bin Saad bin Abu Vaqqos , Muhammad al-Boqir, Muslim al-Botin, al-Misvar bin Maxrama, al-Musayyib bin Rofi’, Mus Ab ibn Saʼd ibn Abu Vaqqos, Matar ibn Akamis va Mugʻro al-Abdiy va Muso ibn Talha ibn Ubayd Alloh, Najia ibn Kaʼb al-Asadi , Nafi' Mavlo ibn Umar, al — Noʻmon ibn Bashir, Namir ibn G‘arib, Hani bin Hani’, Hazel bin Sharhabil, Hilol ibn Yasaf, Vahb ibn Jobir al-Xayvoniy , Yahyo ibn Vasob, Abu Asmoʻ al-Sayqal, Abu Burda ibn Abu Muso al-Ash’ariy, Abu Basir al-Abdiy va Abu Bakr Ibn Abu Muso Al-Ash’ariy, Abu Habiba At-Toʻiy, Abu Huzayfa Al-Arhabiy, Abi Haya bin Qays Al-Vadi’iy, Abu Abdulloh Al-Jadaliy, Abi Abdurrahmon As-Salamiy , Abi Umar Al-Bahrani, Abi Laylo Al-Kindi, Abi Al-Mugira Al-Bajalidan koʻplab hadis rivoyat qilgan.
  • U zotdan rivoyat qilinadi : Muhammad ibn Sirin , Ibn Shihob az-Zuhriy, Qatoda ibn Daʼama, Safvon ibn Solim , Sulaymon ibn Mahron al-Aʼmash , Zayd ibn Abu Anisa , Zakariya ibn Abu Zayda, Molik ibn Mugʻal, Shuʼ Bah bin al-Hajjoj, uning oʻgʻli Yunus ibn Abu Ishoq, uning nabirasi Isroil ibn Yunus, Zayda ibn Qudoma , Ismoil bin Abu Xolid va Ash’at bin Suvar, Ammar bin Zurayk , Al-Husayn bin Voqid Al-Marzaviy, Al-Hasan ibn Solih ibn Hayy, Ibrohim ibn Tahmon, Abu Vaki' al-Jarroh ibn Molih ar-Ravosiy, Jarir ibn Hozim, Hamza ibn Habib az-Zayyat, Fitr bin Xalifa, Varqa bin Umar Al-Yashkariy, Shuayb ibn Safvon, Shuayb ibn Xolid, Raqba bin Musqala, Zuhayr bin Muoviya va uning ukasi Hudayj bin Muoviya, Abu Avana Al-Vadda bin Abdulloh Al-Yashkari, Shrek Al-Qadi, Abu Al-Ahvas Salom bin Sulaym, Abu Bakr bin Ayyash Al-Muqriy, Sufyon bin Uyayna[10], Abon bin Taglib, Abu Shayba Ibrohim bin Usmon Al- Absiy, Ibrohim bin Maymun Al-Sayig, Al-Ajlah bin Abdulloh Al-Kindi va Ismoil bin Hammod bin Abu Sulaymon, Habib bin ash-Shahid , Hajjoj bin Artah, al-Hakam bin Abdulloh an-Nasriy, Hammod bin Yahyo al-Abha, Xalaf bin Havshab, Ziyod bin Xaysama, Suad bin Sulaymon, Abu Sinan Said bin Sinon ash-Shayboniy , Sufyon at-Savriy, Sufyon bin Uyayna , Sulaymon al- Taymiy, Sulaymon ibn Moaz va Suhayl ibn Ab Y Solih, Shrek bin Abdulloh bin Abu Nimr, Shoaib bin Xolid Al-Bajali, Shuayb bin Safvon, Abdulloh bin Bishr Al-Ruqiy, Abdulloh bin Al-Muxtor, Abdul-Jabbor bin Al-Abbos, Abdul-Rahmon bin Humayd bin Abdul- Rahmon Al-Ravasiy, Abdul-Karim bin Abdul-Rahmon Al-Bajali, Abdul-Malik bin Said bin Abjar va Abdul Al-Vahhob bin Baxt, Ali bin Solih bin Hayy, Amara bin Roziq, Umar bin Abu Zada, Umar bin Ubayd Al -Tanafisiy, Amr ibn Qays Al-Maloʻiy, Amr ibn Abu Qays Ar-Roziy, Al- Avom bin Havshab, Gʻaylon ibn Jome, Fuzil bin Gʻazvon, Fuzayl ibn Marzuq, Lays bin Abu Salim , Muhammad bin Ajlon, Mas’ar bin Qadam Mutrif bin Tarif, Al-Muttalib bin Ziyod, Al-Mugʻira bin Muslim as-Sarroj, Mansur bin Abdulrahmon al-Gʻadani, Mansur bin Al- Mu’tamar , Muso bin Uqba, Hoshim bin Al-Barid, Hilol Abu Hoshim Al-Bahiliy , Yazid ibn Abdulloh ibn Al-Had, Yaʼqub ibn Abu Al-Mutaʼid, uning nabirasi Yusuf bin Ishoq ibn Abu Ishoq va uning oʻgʻli Yusuf ibn Abu Ishoq va Abu Hariz Qodi Sajston, Abu Hamza At-Samoliy, Abu Xolid Al-Dalaniy va Abu Malik An-Naxay[11].
  • Al -Jarh va At-Taʼdil : Abu Ishoq al-Subayning ko‘p rivoyati bor edi. Ali ibn Al-Madiniy aytdilar : " U hadislarni o‘ttiz sakkizta sahobadan eshitganligi aytadi[12],[13].[14].
  • Abu Hotem ar-Roziy aytadi: " U ishonchli va Abu Is’hoq qolganlardan ko‘ra ko‘proq yod oladi. Buni Ahmad ibn Hanbal , Yahyo ibn Moin[15], Nasoiy va Al- Ajliylar hujjatlashgan[16].

Hifzi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Abu Is’hoq as-Suboiy al-Asvad ibn Yazid an-Naxay va Abu Abdurrahmon as -Sulamiydan Qur’on ijozasini olgan, Hamza ibn Habib az-Zayyot esa u haqida: „Qur’onni yodlagan edi“-, degan. Va u har uch kunda Qur’onni toʻliq hatm qilardi.

Maqomi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Az-Zahabiy u haqida: „U zot olimlardan va izdoshlar shon-shuhratlaridan edi“, dedilar. U ulg‘ayib, katta boʻlishi bilan xotirasi ham yaxshilashib borardi. Jarir ibn Abdul-Hamid aytadilar: „Kim Abu Is’hoq bilan o‘tirsa, Ali bilan birga o‘tirgandek bo‘ladi“, der edilar. Basra, Qatoda va Yahyo ibn Abu Kasir va Madina ahli Zuhriy uchun. Abu Dovud At-Tayalisiy aytdilar: "Biz hadisni to‘rtta, Zuhriy, Qatoda, Abu Ishoq va Al-Aʼmash bilan topdik. Va Qatoda ularning orasidagi farqni eng bilguvchisi edi, Zuhriy esa rivoyat zanjiri haqida, Abu Is’hoq esa Ali va Ibn Masud hadislari bilimdoni edi.

Abdulloh ibn Ahmad ibn Hanbalning otasi Ahmad ibn Hanbaldan U kishi haqida soʻrashdi,. Shu’ba ibn Al-Hajjojdan bir kishi soʻradi Shu’ba: " U hadisda Mujohiddan ham, Hasan va Ibn Sirindan ham yaxshiroq edi " deb javob berdi,[17].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ name="الذهبي"
  2. ↑ name="المزي1"
  3. ↑ name="الذهبي"
  4. ↑ name="المزي1"
  5. ↑ name="سعد1"
  6. ↑ name="الذهبي"
  7. ↑ name="المزي1"
  8. ↑ name="الذهبي"
  9. ↑ name="الذهبي"
  10. ↑ name="الذهبي"
  11. ↑ name="المزي1"
  12. ↑ name="الذهبي"
  13. ↑ name="المزي2"
  14. ↑ تهذيب الكمال في أسماء الرجال للمزي — ترجمة عَمْرو بن عَبد اللَّه بن عُبَيد السبيعي (2) Webarxiv, https://www.wikiwand.com/ar/أبو_إسحاق_السبيعي
  15. ↑ name="الذهبي"
  16. ↑ name="المزي2"
  17. ↑ name="الجرح2" 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Abu_Is%27hoq_al-Subay&oldid=4184440" dan olindi