AQSHda odam savdosi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Qo'shma Shtatlarda odam savdosi ko'pincha immigrantlar soni ko'p bo'lgan xalqaro sayohat markazlarida, xususan Kaliforniya, Texas va Jorjiyada sodir bo'ladi. AQSh Adliya vazirligining hisob-kitoblariga ko'ra, har yili 35,500-170,500 kishi noqonuniy ravishda mamlakatga kiradi. 2016-yilgi Global qullik indeksiga koʻra, AQSh fuqarolari va muhojirlarni hisobga olgan holda butun dunyo boʻylab 57 700 kishi odam savdosi qurboni boʻlgan.[1] Odam savdosiga uchraganlar orasida yosh bolalar, o'smirlar, erkaklar va ayollar bor.

Federal qonunga ko'ra (18 USC § 1589), odamlarni kuch ishlatish, majburlash yoki qo'rquv bilan ishlashga majbur qilish jinoyat hisoblanadi. AQSh Davlat departamentining Odam savdosi monitoringi va unga qarshi kurash boshqarmasi 2017-yilda mamlakatni “Tier 1”ga kiritdi.[2]

2018-yilning 11-aprelida AQSh prezidenti Donald Tramp “Jinsiy savdogarlarga ruxsat berishni toʻxtatish toʻgʻrisida”gi qonunni imzoladi. Bu qonun jinoyat sodir etilishiga imkon beruvchi veb-saytlarni yopish hamda ularning egalari va foydalanuvchilarini jinoiy javobgarlikka tortishga qaratilgan.[3]

Tarix HSTPN 22-UL QO'CHQAROV Sarvarbek

Terminologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Odam savdosi - qullikning zamonaviy shakli bo'lib, odamlarni (shu jumladan, voyaga yetmaganlarni) majburiy mehnat yoki jinsiy ekspluatatsiya qilish uchun noqonuniy olib o'tish va sotish. Odam savdosi rasmiy ravishda zo'ravonlik, o'g'irlash, firibgarlik, aldash yoki o'z vakolatini suiiste'mol qilish yo'li bilan odamlarni jalb qilish, tashish, ko'chirish, yashirish yoki qabul qilish deb ta'riflanadi.[4] Zamonaviy qullik deb ataladigan narsa dunyo bo'ylab yiliga taxminan 4,8 million qurbonga ega bo'lib, ularning taxminan 51% ayollar va 20% yosh qizlardan iborat.[5] Odam savdosi majburiy migratsiya yoki kontrabandaning sinonimi emas.[6]

Hisobotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat departamentining 2011-yildagi Odam savdosi hisobotiga ko'ra, Qo'shma Shtatlar odam savdosi bo'yicha birinchi darajali davlat hisoblanadi. 1-daraja hukumat AQSh hukumatining odam savdosini yo'q qilish uchun 2000-yildagi "Odam savdosi qurbonlari va zo'ravonlikdan himoya qilish to'g'risida"gi qonunining minimal standartlariga muvofiqligini bildiradi.[7] Qonun hujjatlarining 108-moddasida keltirilgan minimal standartlar quyidagilardan iborat:

  1. Mamlakat hukumati odam savdosining og'ir shakllarini taqiqlashi va bunday savdo harakatlarini jazolashi kerak.
  2. Zo'rlik, firibgarlik, majburlash yoki jinsiy savdoning qurboni bo'lgan bola mantiqiy rozilik berishga qodir bo'lmagan yoki zo'rlash yoki odam o'g'irlashni o'z ichiga olgan yoki o'limga olib keladigan odam savdosi qurboni bo'lgan har qanday harakatni bila turib sodir etganlik uchun qo'llanadi.
  3. Odam savdosining og'ir shaklidagi har qanday qilmishni bila turib sodir etganlik uchun mamlakat hukumati uning oldini olish uchun yetarlicha qat'iy va jinoyatning jirkanch xususiyatini aks ettiruvchi jazoni belgilashi kerak.
  4. Mamlakat hukumati odam savdosining og'ir shakllariga barham berish uchun jiddiy va barqaror sa'y-harakatlarni amalga oshirishi kerak.[8][9]

AQSh o'zida va butun dunyoda odam savdosini yo'q qilish ustida ishlamoqda. Har yili Davlat Departamenti 2000-yilgi standartlarga muvofiq odam savdosi jabrlanuvchilarini himoya qilish to'g'risidagi qonunga muvofiq ko'plab turli mamlakatlarda, shu jumladan AQShda odam savdosi holati to'g'risidagi ma'lumotlarni e'lon qiladi.[8] Shuningdek, u federal ta'qib ostida bo'lgan odam savdosi holatlari va odam savdosiga uchraganlarning taxminiy ma'lumotlarini e'lon qiladi; biroq, hisobot shuningdek, odam savdosiga qarshi kurashayotgan ko'plab shtatlar va idoralar o'rtasida hamjihatlikning yo'qligi, shuningdek, noma'lum qurbonlarni hisobga olishning imkoni yo'qligi sababli, ma'lumotlar haqiqatda odam savdosiga uchragan shaxslar sonini aks ettirmasligi mumkinligi haqida ogohlantiradi.[10] Quyida AQShning turli agentliklari va Birlashgan Millatlar Tashkilotining ma'lumotlari to'plami keltirilgan.

Bosh prokuror[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bosh prokurorning 2005-yildagi hisobotiga ko'ra, har yili taxminan 14,500–17,500 odamlar AQShda odam savdosi qurboni bo'ladi.[11]

Adliya vazirligining 2011-yil hisoboti[tahrir | manbasini tahrirlash]

AQSh Adliya vazirligining 2011-yilgi “Odam savdosi bilan bogʻliq gumon qilingan hodisalarning xususiyatlari, 2008-2010” hisobotining xulosalari quyidagilardan iborat:

  1. 2008-yildan 2010-yilgacha odam savdosiga qarshi kurash bo'yicha Federal ishchi kuchlari odam savdosi bilan bog'liq gumon qilingan 2515 ta holatni ochdi.
  2. Gumon qilingan hodisalarning 82 foizi jinsiy savdo sifatida tasniflangan va ularning deyarli yarmi 18 yoshgacha bo'lgan qurbonlar bilan bog'liq.
  3. Voqealarning taxminan 10 foizi mehnat savdosi sifatida tasniflangan.
  4. Tasdiqlangan jinsiy savdo hodisalari qurbonlarining 83% AQSH fuqarolari, mehnat savdosi qurbonlarining aksariyati hujjatsiz immigrantlar (67%) yoki qonuniy immigrantlar (28%) ekanligi aniqlangan.
  5. Tasdiqlangan jabrdiydalarning 25 foizi odam savdosi qurbonlariga yordam ko'rsatish uchun mo'ljallangan federal dasturning bir qismi bo'lgan "T vizasi"ni oldi.

Davlat departamentining 2011-yilgi hisoboti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat departamenti ma'lumotlariga ko'ra, AQSh 1-darajali mamlakat sifatida aniqlangan va noma'lum federal agentliklar 181 kishini boshqa odam savdosida ayblab, 103 ta odam savdosi bo'yicha jinoiy ish bo'yicha 141 ta sudlovni olgan. Davlat departamenti tomonidan bildirilgan jinoiy ishlarning 32 tasi mehnat savdosi va 71 tasi jinsiy savdo bilan bog'liq.[12]

Immigratsiya va bojxona nazorati[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yil davomida ICE 566 ta ish qo'zg'atdi. Ushbu tergovlar natijasida 388 ta jinoyatchi qo'lga olingan.[13]

Federal tergov byurosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

FQBning San-Diego bo'limi 2022-yil avgust oyida agentlar mamlakat bo'ylab o'tkazilgan operatsiya doirasida kamida 17 potentsial qurbonni qutqarganini e'lon qildi.[14]

Odam kontrabandasi va savdosi markazi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Odam kontrabandasi va savdosi markazi idoralararo razvedka markazi bo'lib, u noqonuniy sayohatlar, jumladan, odam savdosi haqida ma'lumot to'playdi. Markaz shuningdek, xalqaro asosda odam savdosini kuzatish va unga qarshi kurashish uchun xorijiy agentliklar va diplomatlar bilan hamkorlik qiladi.[13]

Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Majburiy ishchilarning geografik joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat departamentining 2011-yilgi hisobotiga ko'ra, qurbonlar asosan Tailand, Hindiston, Meksika, Filippin, Gaiti, Gonduras, Salvador va Dominikan Respublikasidan bo'lgan, ammo AQSh fuqarolari ham odam savdosi qurboni bo'lishgan.[12] Odam savdosi doimiy ravishda xalqaro sayohatlar uchun markaz bo'lib xizmat qiladigan va ko'p immigrantlar yashaydigan aholi zich joylashgan hududlarda sodir bo'lgan. Tadqiqotda Kaliforniya, New-York, Texas va Floridada ko'proq xabar qilingan holatlar aniqlangan.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Berkeleydagi Kaliforniya universiteti tomonidan odam savdosiga qarshi kurash tashkiloti tomonidan olib borilgan tadqiqot natijalariga ko'ra, Qo'shma Shtatlardagi qullikdagi odamlarning taxminan 46 foizi fohishalikka majburlangan. AQSh Adliya vazirligi 2001-yildan 2007-yilgacha odam savdosi bo'yicha 360 nafar ayblanuvchini jinoiy javobgarlikka tortgan va 238 tasi sudlangan.[15]

2007-yil yanvaridan 2008-yil sentabrigacha mamlakatda odam savdosi bilan bog'liq 1229 ta holat qayd etilgan. Ularning 1018 tasi, ya'ni qariyb 83 foizi jinsiy savdo bilan bog'liq jinoyatlardir. Jinsiy odam savdosi Meksika, Sharqiy Yevropa va Osiyo jinoyat tashkilotlari boshchiligidagi migrant kontrabanda operatsiyalari bilan yaqin aloqada.[16] Maishiy qullik AQShda qullikda bo'lganlarning 27 foizini, qishloq xo'jaligida 10 foizini va boshqa kasblarda 17 foizini o'z ichiga oladi.[17][18]

Jinsiy savdo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Luiza Slaughter 2013-yil 23-oktabrda Inson resurslari boʻyicha quyi qoʻmita tinglovida yoʻllar va vositalar haqida guvohlik beradi. Luiza Rep bilan hamkorlikda ilgari surilgan qonun loyihasini qat'iy qo'llab-quvvatlagani haqida guvohlik berdi. Erik Paulsen (R-MN) Amerika Qo'shma Shtatlarida homiylik ostidagi bolalarning jinsiy savdoga jalb qilinishining yuqori darajasi haqida gapiradi. (10445204615)

AQSh Sog'liqni saqlash va inson xizmatlari departamentining hisob-kitoblariga ko'ra, har yili 240 000 dan 325 000 gacha bolalar jinsiy ekspluatatsiya qilish xavfi ostida bo'ladi. Qochqin deb hisoblangan bolalar fohishalik yoki jinsiy industriyaga sotilish xavfi ostida. 1999-yilda maʼlum muddat davomida qochoq deb topilgan 1682900 nafar bolalarning 71 foizi fohishalik bilan shugʻullanish xavfi ostida hisoblangan.[15] Ularning 1700 nafari pul evaziga jinsiy faoliyat bilan shug'ullangani haqida xabar bergan.[19] Amerika Qo'shma Shtatlari Davlat departamenti ma'lumotlariga ko'ra, har yili 20 000 ga yaqin ayollar va bolalar Meksika-Amerika Qo'shma Shtatlari chegarasini kesib o'tish orqali Qo'shma Shtatlarga olib ketiladi.[20]

Bolalarni tijorat maqsadida jinsiy ekspluatatsiya qilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2003-yilda 1400 nafar voyaga yetmaganlar fohishalik uchun hibsga olingan, ularning 14 foizi 14 yoshdan kichikdir. Xalqaro mehnat ittifoqi tomonidan o'tkazilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, o'g'il bolalar qishloq xo'jaligida ishlash, giyohvand moddalar savdosi va mayda jinoyatlarga olib ketish xavfi yuqori. Qizlar jinsiy savdosi va uy ishlariga majburlanish xavfi yuqori edi. 2004-yilda Mehnat Departamenti 1087 nafar voyaga yetmaganlarni xavfli kasb standartlarini buzgan holatlarda ishga joylashtirganini aniqladi. Xuddi shu yili bolalar mehnati qonunchiligini buzgan holda 5480 nafar bola ishga joylashtirildi. Odam savdosining yashirin tabiati tufayli muammo qanchalik keng tarqalganligi haqida aniq tasavvurga ega bo'lish qiyin.[15]

Super Bowls[tahrir | manbasini tahrirlash]

Super Bowl XLVIII uchun MetLife stadionining tashqi ko'rinishi

Huquq idoralari Super Bowl o'yinlari bilan bog'liq bo'lgan operatsiyalarni olib borishdi. Super Bowl XLVIII davomida rasmiylar 45 sutenyorni hibsga oldi va odam savdosi qurboni bo'lgan 25 ta bolani qutqardi. Super Bowl XLIX davomida rasmiylar Johns Milliy kuni deb nomlangan operatsiya o'tkazdi va deyarli 600 kishini hibsga oldi va 68 qurbonni qutqardi.[21]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Findings- Global Slavery Index 2016“ (inglizcha). Global Slavery Index. Qaraldi: 21-may 2017-yil.
  2. ↑ „Trafficking in Persons Report 2017: Tier Placements“ (inglizcha). www.state.gov. 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-dekabr 2017-yil.
  3. ↑ Trump signs ʻFOSTA’ bill targeting online sex trafficking, enables states and victims to pursue websites The Washington Post, April 11, 2018
  4. ↑ „History/Background“. wrrenger.weebly.com. Qaraldi: 8-noyabr 2021-yil.
  5. ↑ „Table S1: Temporal scale showing the respective period when a new antibiotic has been discovered, main period of clinical usage and the approximate year when a first resistance to that compound has been documented“. doi:10.7717/peerj.4197/supp-4. Qaraldi: 2021-11-08. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  6. ↑ „Human Trafficking & Migrant Smuggling: Understanding the Difference“ (inglizcha). U.S. Department of State. 2017-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-may 2019-yil.
  7. ↑ CdeBaca. „The State Department 2013 Trafficking in Persons Report“. state.gov. United States Department of State (11-iyul 2013-yil). Qaraldi: 27-iyul 2014-yil.
  8. ↑ 8,0 8,1 „U.S. Department of State 2011 Trafficking in Persons Report“. Qaraldi: 18-mart 2012-yil.
  9. ↑ „Trafficking Victims Protection Act 2000“. Qaraldi: 18-mart 2012-yil.
  10. ↑ „United States Government Accountability Office: Better Data, Strategy, and Reporting Needed to Enhance U.S. Antitrafficking Efforts Abroad“. Qaraldi: 18-mart 2012-yil.
  11. ↑ „Attorney General's Annual Report to Congress on U.S. Government Activities to Combat Trafficking in Persons Fiscal Year 2005“. usdoj.gov. Department of Justice. — „This figure was an early attempt to quantify a hidden problem. Further research is ongoing to determine a more accurate figure based on more advanced methodologies and more complete understanding of the nature of trafficking.“. 30-may 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Department of State Trafficking in Persons Report 2011“. Qaraldi: 18-mart 2012-yil.
  13. ↑ 13,0 13,1 „Attorney General's Annual Report to Congress and Assessment of U.S. Government Activities to Combat Trafficking in Persons“ (PDF). Office of the Attorney General. 2010. Qaraldi: 18–mart 2012–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  14. ↑ „17 Rescued In Trafficking Crackdown In San Diego Area: FBI“ (inglizcha). Lemon Grove, CA Patch (16-avgust 2022-yil). Qaraldi: 17-avgust 2022-yil.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 „Clawson, et al. Human Trafficking Into and Within the United States: A Review of the Literature, August 2009“ (2016-yil 21-noyabr).
  16. ↑ „Biennial Comprehensive Research and Statistical Review and Analysis of Severe Forms of Trafficking, Sex Trafficking and Unlawful Commercial Sex Acts in the United States, May 2009, pg 5 (PDF)“.
  17. ↑ HIDDEN SLAVES: Forced Labor in the United States (PDF), Human Rights Center, University of California, Berkeley, 2004-yil sentabr, ISBN 978-0-9760677-0-2, August 30, 2007da asl nusxadan (PDF) arxivlandi {{citation}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
  18. ↑ „Sex slavery numbers don't add up“. 10-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-oktabr 2009-yil.
  19. ↑ Glenn Kessler. „The fishy claim that '100,000 children' in the United States are in the sex trade“. The Washington Post (2-sentabr 2015-yil).
  20. ↑ Martin, Nick. „Mexican woman tells of ordeal with cross-border child traffickers“. The Guardian (11-yanvar 2010-yil). Qaraldi: 9-sentabr 2018-yil. „The US state department estimates that more than 20,000 young women and children are trafficked across the border from Mexico each year. But conviction rates remain low.“.
  21. ↑ Queally, James. „National sex trafficking Sting Nets Nearly 600 Arrests Before Super Bowl“. Los Angeles Times. 22-dekabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=AQSHda_odam_savdosi&oldid=4044443" dan olindi