2006-yilgi al-Askari masjididagi portlash

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

2006-yilda al-Askari ziyoratgohidagi portlash 2006-yil 22-fevralda mahalliy Iroq vaqti bilan taxminan 6:44 da sodir boʻlgan va Iroqning Samarra shahridagi al-Askari ziyoratgohini nishonga olgan. Shia islomidagi eng muqaddas qadamjolardan biri bo'lgan masjidga qilingan hujumni hech qaysi guruh o'z zimmasiga olmagan; Amerika Qo'shma Shtatlarining o'sha paytdagi prezidenti Jorj Bush "dalil"larga ko'ra, portlash Al-Qoida fitnasi bo'lganini aytdi. Masjid portlashdan jiddiy zarar koʻrgan boʻlsa-da, qurbonlar yoʻq.

Hujum ortidan javob zo'ravonliklari sodir bo'ldi, ertasi kuni yuzdan ortiq o'lik topildi[1] va portlashdan keyingi kunlarda 1000 dan ortiq o'lim qayd etildi. Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, birinchi kunning o'zidayoq o'lganlar soni 1000 dan oshadi. Iroqdagi sunniylar va shia qurolli guruhlari o'rtasida allaqachon keng tarqalgan jamoaviy zo'ravonlik oxir-oqibat keng ko'lamli fuqarolar urushiga aylangan.

Hujum va unga qarshi harakat[tahrir | manbasini tahrirlash]

2006-yil fevralidagi birinchi portlashdan keyingi masjid surati.

2006-yil 22-fevral, soat 6:44 ertalab (0344 UTC), al-Askariy masjidida portlashlar sodir bo'lib, uning oltin gumbazini vayron qildi va masjidga jiddiy zarar yetkazdi. Harbiy kiyim kiygan bir necha erkak avvalroq masjidga kirib, u yerda soqchilarni bogʻlab, portlovchi moddalar oʻrnatgan, natijada portlash sodir boʻlgan. Ikkita bomba[2][3] ertalab ziyoratgohga kirgan Iroq maxsus kuchlari[4] xodimlari kiyimidagi[5]kishilar tomonidan ishga tushirildi.[6]

Portlash oqibatida jabrlanganlar haqida xabar berilmagan. Biroq, ziyoratgohning shimoliy devori bombalar ta'sirida vayron bo'lgan, bu gumbazning qulashiga olib kelgan va u bilan birga inshootning to'rtdan uch qismini vayron bo'lgan.[7]

Portlashdan soʻng Amerika va Iroq kuchlari ziyoratgohni oʻrab oldi va hududdagi uylarni tintuv qila boshladi. Masjidni qoʻriqlash uchun mas’ul boʻlgan besh nafar politsiyachi hibsga olindi.

Gumbaz 2009-yilning aprelida ta'mirlangan va ziyoratgoh ziyoratchilar uchun qayta ochilgan.

Mas'uliyat va ayblovlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masjidga uyushtirilgan hujum uchun javobgarlikni hech bir guruh oʻz zimmasiga olmadi.

Iroqdagi Al-Qoida[tahrir | manbasini tahrirlash]

Iroqdagi Al-Qoida tarqatgan bayonotlarda aloqasi borligini rad etgan boʻlsa-da, 2006-yil iyun oyida Iroq qoʻmondonlari va qoʻshinlari Abu Qudama at-Tunesi sifatida tanilgan tunislik Yusri Faxer Muhammad Alini u va 15 nafar xorijlikni qoʻlga olib, ogʻir yaralagani xabar qilingan edi. Boshqa xorijiy jangchilar Iroqning 25-nazorat-o'tkazish punktiga bostirib kirishdi.

Abu Qudama Samarradagi al-Askariy masjidiga qilingan hujumda ishtirok etganini tan oldi va hujum qanday amalga oshirilgani haqida batafsil ma’lumot berdi. Al-Rubaiyning aytishicha, Iroq xavfsizlik kuchlari masjidga hujum uyushtirgan, iroqlik va Iroqdagi Al-Qoidadan birining yetakchisi Xaysam al-Badrini haligacha qo'lga olgani yo'q, keyinchalik u 2007-yil 2-avgustda havo hujumida o'ldirilgan. Al-Ruboiyning aytishicha, al-Badriy, Abu Qudama, Saudiyaning toʻrt nafar fuqarosi va yana ikki iroqlik 21-fevral kuni masjidga bostirib kirib, ziyoratgoh qoʻriqchilari, Iroq obyektlarini himoya qilish xizmati xodimlarini yigʻib, qoʻllarini bogʻlagan. Shundan soʻng guruh tunning qolgan qismini masjidni bombalar bilan jihozlash bilan oʻtkazdi. Ertasi kuni tongda ular portlovchi moddalarni portlatib, gumbazni qulatdilar.

2006-yil avgust oyida bo'lib o'tgan matbuot anjumanida AQSh Prezidenti Jorj Bush "Bu juda aniq - hech bo'lmaganda dalillar shuni ko'rsatadiki, ziyoratgohni portlatish Al-Qoida fitnasi bo'lib, barchasi mazhablararo zo'ravonlikni keltirib chiqarishni maqsad qilgan" dedi.[8] 2007-yil may oyida "Iroq rasmiylari" ham hujumda Al-Qoidani aybladilar.[9] O'limidan oldin Abu Musab az-Zarqawi o'z maqsadlari qatoriga Iroq shialari va sunniylari o'rtasida fuqarolik urushini qo'zg'atishni sanab o'tgan.[10]

2006-yil sentabr oyida Iroq rasmiylari Hamid Juma Foris Juri al-Saidiyning Xaysam al -Badriy buyrug'i bilan amalga oshirilgan portlash bilan bog'liq holda qo'lga olinganini e'lon qildi.[11] Al-Badriy 2007-yilning avgustida oʻldirilgan

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Worth, Robert F.. „Muslim Clerics Call for an End to Iraqi Rioting“. The New York Times (25-fevral 2006-yil). 24-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2006-yil.
  2. ↑ „Explosion destroys Shiite shrine golden dome“. Ireland On-Line. 21-fevral 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  3. ↑ „Bombers strike Shia mausoleum in Iraq“. IBN Live. 30-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  4. ↑ Knight, Sam. „Bombing of Shia shrine sparks wave of retaliation“. The Times (22-fevral 2006-yil). 10-fevral 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  5. ↑ „Blast destroys golden dome of Iraq's shrine“. Hindustan Times. 27-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  6. ↑ „Iraqi shrine bombing spurs wave of sectarian reprisals“. CBC News (22-fevral 2006-yil). 14-may 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  7. ↑ Worth, Robert. „Blast Destroys Shrine in Iraq, Setting Off Sectarian Fury“. NYTimes (22-fevral 2006-yil). 24-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  8. ↑ „President Bush Holds a News Conference: CQ Transcripts Wire“. The Washington Post (21-avgust 2006-yil). 20-oktabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-aprel 2010-yil.
  9. ↑ „Al Qaeda leader in Iraq 'killed by insurgents'“. ABC News (1-may 2007-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2014-yil.
  10. ↑ CNN. „Letter may detail Iraqi insurgency's concerns“ (10-fevral 2004-yil). 17-may 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  11. ↑ Oppel, Richard A. Jr. (September 3, 2006). Senior Al Qaeda Figure in Iraq Is Captured. The New York Times 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=2006-yilgi_al-Askari_masjididagi_portlash&oldid=4184247" dan olindi