Tsagaan Khas(Oq svastika)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Khas (moʻgʻ.: Цагаан Хас ; oq svastika degan maʼnoni anglatadi) yoki Dayar Moʻgʻul moʻgʻul neonatsist tashkiloti boʻlib, 3000 aʼzosi borligini daʼvo qiladi,[1][2][3] bu daʼvo bahsli boʻlsa-da. Boshqa manbalar tashkilotning „1000 dan ortiq aʼzolari“ borligini daʼvo qilmoqda.[4] Reuters agentligining 2013-yildagi maʼlumotlariga koʻra, ularda „faqat 100 nafardan ortiq aʼzolar“ boʻlgan[5]. Moʻgʻulistonlik tarixchi Nyam Puruv 2009-yilda guruhning oʻnlab aʼzolari borligini taxmin qilgan[6].Tashkilotning saylov boʻyicha filiali 2008-yilgi Moʻgʻuliston qonunchilik saylovlarida 1 foiz yoki undan kam ovoz olgan.[7][8]

Guruhga Ariunbold Altanxuum asos solgan[9].U 1990-yillarda tashkil etilgan.[5] Guruh Moʻgʻulistonning bozor iqtisodiyotiga oʻtish davrida anʼanaviy koʻchmanchi turmush tarzi kamayganidan keyin va iqtisodiy tengsizlikning kuchayishi fonida paydo boʻlgan[6][10].

Altanxuumning soʻzlariga koʻra, “Bizning bu yoʻlni tanlaganimizga sabab, bu yerda Moʻgʻulistonda sodir boʻlayotgan voqealar 1939-yilda Germaniyada boʻlgan harakatga oʻxshaydi, Gitler mamlakatini qudratli davlatga aylantirdi”[5]. Altankxuum ham Fransisko Franko va Chingizxon haqida ijobiy fikr bildirgan[11].

Guruhning “Katta birodar” taxallusi bilan ishlaydigan hammuassisi “ Adolf Gitler biz hurmat qiladigan inson edi. U bizga milliy oʻzlikni saqlashni oʻrgatdi. . . Biz uning ekstremizmi va Ikkinchi jahon urushini boshlashiga xayrixox emasmiz. Biz bu qotilliklarning barchasiga qarshimiz, lekin biz uning mafkurasini qoʻllab-quvvatlaymiz. Biz fashizmdan koʻra millatchilikni qoʻllab-quvvatlaymiz." Guruh aʼzolari fashistlar libosida (masalan, Schutzstaffel kiyimiga oʻxshash) kiyinadilar va " sieg heil " tabriklash, Temir xoch va natsist burgutidan foydalanadilar. Ular natsistlar tasviridan foydalanishni svastikaning osiyolik kelib chiqishiga ishora qilib olganlar[11].

Katta Ogʻa guruh jinoyatchilikni targʻib qilmasligini va „jinoyat unsurlarini“ oʻz aʼzolaridan chiqarib yuborishini, shuningdek, barcha aʼzolardan yaxshi maʼlumotga ega boʻlishni talab qilishini daʼvo qildi. Guruh rahbarlaridan biri interyer dizayneri. Uning taʼkidlashicha, guruh Moʻgʻulistondagi boshqa oʻta millatchi guruhlar bilan yaqindan hamkorlik qiladi[12].

Guruh aʼzolari oʻzlarining haddan tashqari Xitoyga qarshi kayfiyatlari va irqlararo nikohga qarshiligi bilan ajralib turadi. Guruh izdoshlaridan biri shunday fikr bildirdi: “Biz millat sifatida qonimiz pok ekanligiga ishonch hosil qilishimiz kerak. Bu bizning mustaqilligimiz haqida. . . Agar biz xitoylar bilan aralasha boshlasak, ular bizni asta-sekin yutib yuborishadi. Moʻgʻuliston jamiyati unchalik boy emas. Chet elliklar juda koʻp pul bilan kelishadi va bizning ayollarimizni olib ketishlari mumkin." Guruh irqlararo juftliklar, muhojirlar, fohishalar va LGBT hamjamiyatini nishonga olganlikda, shu jumladan zoʻravonlikni targʻib qilishda ayblangan[12][13][11][14]. Guruh xitoylik erkaklar bilan munosabatda boʻlgan ayollarni sochini olib tashlagan va baʼzan peshonasiga tatuirovka chizgan[6].

Tsagaan Khas kabi guruhlarning Moʻgʻulistondagi xitoyliklarga nisbatan baʼzi salbiy munosabati Sovet Ittifoqining Moʻgʻulistondan sodiqlikni mustahkamlash uchun Xitoyni Moʻgʻulistonga tahdid qilib qoʻygan siyosati bilan bogʻliq boʻlishi mumkin[6].Ushbu Xitoy-Sovet parchalanishi davrida Moʻgʻuliston Xalq Respublikasi Sovet Ittifoqini barcha masalalarda qatʼiy qoʻllab-quvvatladi[15].

2013-yilda ular Moʻgʻulistondagi kon qazib olish natijasida yuzaga keladigan ifloslanishga qarshi kurashga eʼtiborni qaratishga harakat qilishdi[9]. Guruh qazib olish ishlarida paydo boʻlib, hujjatlarni koʻrishni talab qiladi va baʼzida kon ishlarini boshqarish usullaridan norozi boʻlsa, ularni sabotaj qiladi. Altanxuumning soʻzlariga koʻra, guruh mahalliy hokimiyat xorijiy togʻ-kon kompaniyalariga nisbatan uddasidan chiqa olmagan rolni bajarmoqchi.[2][3] Ular tuproqning ifloslanishini tekshirish uchun kon ishlaridan tuproq namunalarini talab qiladilar. Reuters agentligiga bergan intervyusida Altanxuum shunday dedi: „Bizning maqsadimiz xorijliklar bilan koʻchada kurashishdan togʻ-kon kompaniyalariga qarshi kurashga oʻzgardi“[5]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Mongolskí neonacisti hajlujú proti Číne
  2. ↑ 2,0 2,1 Blanc, Sebastien. „Mongolia's 'eco-Nazis' target foreign miners“. Yahoo! News. Agence France-Presse (10-oktabr 2013-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Mongolia's 'eco-Nazis' target foreign miners“. The Korea Herald. Agence France-Presse (16-oktabr 2013-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  4. ↑ „Mongoolse neonazi's: Van China-haters tot milieufanatici - Foto - VK“. 2013-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2013-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Barria, Carlos. „Mongolia neo-Nazis announce a change of tack - pollution control“. Reuters (2-iyun 2013-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Fenbo, Wang; Giang, Chi Viet. „Mongolian Nazis provoke Chinese resentment“. Deutsche Welle (15-sentabr 2009-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  7. ↑ Ghosh, Palash. „Even Mongolia Has Neo-Nazis“. International Business Times (26-may 2011-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  8. ↑ Hogg, Chris. „Discontent fuels Mongolia's far-right groups“. BBC News (6-sentabr 2010-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  9. ↑ 9,0 9,1 A Mongolian Neo-Nazi Environmentalist Walks into a Lingerie Store in Ulan Bator, a photo-report by Reuters' Carlos Barria, July 6, 2013, The Atlantic
  10. ↑ Spoor, Max (1996). „Mongolia: Agrarian Crisis in the Transition to a Market Economy“. Europe-Asia Studies. 48-jild, № 4. 615–628-bet. doi:10.1080/09668139608412370. ISSN 0966-8136. JSTOR 153138.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Aldama, Zigor. „Nazis en Mongolia: los hijos de Gengis Khan que admiran a Franco“ (ispancha). El Confidencial (26-fevral 2020-yil). Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  12. ↑ 12,0 12,1 Branigan. „Mongolian neo-Nazis: Anti-Chinese sentiment fuels rise of ultra-nationalism“. The Guardian (2-avgust 2010-yil). Qaraldi: 22-avgust 2010-yil.
  13. ↑ Gunasingham, Amresh; Ong, Kyler. „Why Asia may not be immune to far-right terrorism“. CNA (TV network) (27-fevral 2020-yil). 2021-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  14. ↑ Koch. „Working with the LGBT community in Mongolia“. American Psychological Association (2016-yil mart). — „Further, Neo-nazi groups such as the Tsagaan Khas (“white swastika”) emerged that target foreigners, inter-racial couples and LGBT persons...“. Qaraldi: 13-iyun 2021-yil.
  15. ↑ Rupen, Robert A. (1963). „Mongolia in the Sino-Soviet Dispute“. The China Quarterly. 16-jild, № 16. 75–85-bet. doi:10.1017/S0305741000021512. ISSN 0305-7410. JSTOR 651573. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tsagaan_Khas(Oq_svastika)&oldid=3674037" dan olindi