Tabib (film 2013)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tabib
nemischa: Der Medicus
Rejissyor(lar) Philipp Stölzl
Portrait (1271)
Haqidagi turkumning bir qismi
Ibn Sino
Asarlari
Fikrlar
Shogirdlari
Yodgorliklari

Tabib (nemischa: Der Medicus) — Nuh Gordonning xuddi shu nomdagi romani asosida 2013-yilda suratga olingan nemis tarixiy dramatik filmi[1]. Filipp Stölzl bilan hamkorlikda yozilgan va rejissyorlik qilgan film 11-asrda onasi appenditsitdan vafot etgan ingliz shaharchasida yashovchi yetim bolaga qaratilgan. Bola tibbiyotda oʻqishga vaʼda beradi va Eronga sayohat qilishga qaror qiladi[2].

Filmda bosh rollarni Tom Peyn, Ben Kingsli (tabib Ibn Sino), Stellan Skarsgard, Olivye Martinez va Emma Rigbi ijro etgan.

Syujet[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta asrlarda Yevropada cherkov „qora sehr“ ga qarshi kurashilayotgan payt. Gippokrat va Galen kabi yunon shifokorlarining tibbiy bilimlari Oʻrta asrlar Yevropa tibbiyoti uchun yoʻqolgan edi. 11-asrda Angliyada sayohat qiluvchi sartarosh jarrohlar oddiy aholiga tibbiy yordam koʻrsatishga harakat qilishdi, koʻpincha cherkov ularni jodugarlik uchun quvgʻin qilish xavfi ostida.

Robert Koul gʻayrioddiy qobiliyatga ega boʻlib, u davolanmagan odamning terminal kasallikda boʻlganini sezishi mumkin. U buni birinchi marta bolaligida, kasal onasi oʻzi bilmagan kasallikdan oʻlayotganini his qilganida sezadi. Yosh yetim oʻzini Sartarosh deb ataydigan sayohatchi sartarosh-jarrohga qoʻshiladi. Sartarosh unga oʻrta asr tibbiyotining asoslarini oʻrgatadi, masalan, chashka terapiyasi, qon olish va tishlarni olish . Rob shogird sifatida ham ushbu oddiy amaliyotlarning cheklovlarini tan oladi. Sartarosh katarakta bilan ogʻriganida, Rob u uchun Medicusga murojaat qiladi. Bu yahudiy shifokor Sartaroshni kataraktasidan butunlay davolaydi. U yahudiy madaniyatini bir oz oʻrganadi. U ikki farzandi, Jessi va Benyamin bilan gaplashadi. U yerda Rob birinchi marta dunyo xaritasini koʻradi va uzoq Kakuyid Forsda tibbiyotdan dars beradigan mashhur Ibn Sino haqida bilib oladi. Shuning uchun u shifokor boʻlish uchun u erda oʻqishga qaror qiladi. Islom Oltin davrida Oʻrta asrlar Islom olamida tibbiyot Yevropaga qaraganda ancha rivojlangan. Doktor, olim va faylasuf Ibn Sino oʻsha davrdagi amaliyotchilar uchun eng muhim maktab boʻlgan Isfahonda dars beradi.

Robga yahudiylarga ruxsat berilgan paytda nasroniylarga musulmon mamlakatlariga kirish taqiqlangani aytiladi. Misrga kelgach, Rob oʻzini xatna qiladi va oʻzini yahudiy deb koʻrsatib, oʻzini Jessey ben Benyamin deb ataydi (Rob aslida nasroniydir). Karvonda u Rebekka bilan uchrashadi, u unga Aladdin va Sinbad dengizchi haqidagi kitobdan oʻqib beradi. Karvon qum boʻronini boshdan kechiradi, shuning uchun Rob deyarli oʻladi. Isfaxonga kelganida, u kasalxonaga va Ibn Sino maktabiga yotqizishni soʻraydi, u yerda uni qaytarishadi va soqchilar tomonidan uloqtiriladi. Yaralangan va miya chayqalishi bilan koʻchada yotgan holda u soqchilar tomonidan topiladi, shuning uchun u bemor sifatida qabul qilinadi.

Bimariston (kasalxona) va madrasada (kollejda) Ibn Sino tomonidan davolanadi va ilmiy tibbiyot asoslarini, shuningdek, boshqa fanlar va falsafani (jumladan, Aristotel va islom falsafasini) oʻrganish uchun talaba sifatida qabul qilinadi. Rob kasallik tarixi va tibbiy koʻrikdan oʻtishni oʻrganadi, shu jumladan puls diagnostikasi, zuluk bilan davolash-girudoterapiya, afyundan foydalanish, shu jumladan ogʻriq qoldiruvchi taʼsir va jarrohlik muolajalar bilan shugʻullanadi. Saljuqiylar imperiyasi bilan tinchlik shartnomasini rad etgandan soʻng, saljuqiylar shaharga biologik urush qilish uchun Qora oʻlim bilan kasallangan odamni yuboradilar. Minglab odamlar Ibn Sino va uning shogirdlari gʻamxoʻrligidan soʻng oʻla boshlaydilar. Faqat Rob kashfiyoti va asosiy gigiena tamoyillarini tezkor qoʻllash orqali vaboni engib oʻtish mumkin. Rob sharqiy kalamush burgalari Qora oʻlimning tashuvchisi boʻlishi mumkinligini va kalamush zahari bilan zararkunandalarni bostirish mumkinligini taxmin qiladi. Rob oʻlatga chalingan Rebekka bilan yana uchrashadi va u bilan bogʻlana oladi, chunki eri vaqtincha shaharni tark etib, uni kasal boʻlib qoldiradi. Rob uning sogʻligʻini tiklaydi, Rebekka toʻliq tuzalib ketadi va Rob bilan Rebekka shaharga qaytgan eriga qaytishi kerak boʻlgunga qadar ishqiy munosabatda boʻlib, nikohdan tashqari jinsiy aloqada boʻlishadi. Natijada Rebekka homilador boʻlib qoladi va eri oxir-oqibat buni bilib oladi, bu esa uni toshboʻron qilish bilan oʻlimga hukm qilishiga olib keladi.

Xristian, yahudiy va islom dinlari tibbiyot fanini baholashga taʼsir qiladi va inson tanasidagi otopsiyaning axloqiy bahosi mojaroga sabab boʻladi. Zardushtiy yon kasallikdan vafot etganida, Rob undan zardushtiylik oʻlimdan keyin otopsiyadan oʻtishni taqiqlamasligini bilib oladi. Rob anatomiya boʻyicha bilimini chuqurlashtirish va yalligʻlangan appendiksni aniqlash uchun tanasini yashirincha otopsiya qiladi. Mullalar uning qilgan ishini bilib qolgach, Rob ham, Ibn Sino ham oʻlim jazosiga hukm qilinmoqda. Rebekka zino uchun toshboʻron qilmoqchi boʻlganida, Shoh aftidan appenditsitga chalingan edi. Rob va Ibn Sino ozod qilinadi, shunda Rob Shohga anesteziya yordamida appendektomiya qiladi. Operatsiyani boshlashdan oldin Rob Rebekkani yaqinlashib kelayotgan qatl qilishdan qutqarishni tashkil qiladi.

Isfahon mullalar tomonidan saljuqiylarga xiyonat qiladi, chunki ular yahudiylar jamoasini va Ibn Sino madrasasini shahardan haydab chiqarishmoqchi. Keyin mulla askarlari kasalxonaga hujum qilish uchun kelishadi. Ibn Sino yonayotgan kutubxonaga boradi va oʻzining tibbiy yozuvlarini Rob Koulga topshiradi, shuningdek, unga „Hakim“ tibbiy unvonini beradi. Keyin Ibn Sino yonayotgan kutubxonada qolib, oʻladi.

Rob Koul va boshqalar, u va uning odamlari saljuqiylarga qarshi soʻnggi turish uchun ketayotganda, Shoh ularga aytgan darvozadan qochib ketishadi. Rob Rebekka bilan rafiqasi sifatida Londonga qaytib keladi va shifoxona ochadi. Koulning birinchi oʻqituvchisi boʻlgan keksa Sartarosh kichkina boladan sobiq shogirdining qaytishi va shon-shuhratini bilib oladi. Keyin Sartarosh boladan film tugashi bilan eski shogirdini koʻrishga olib borishini soʻraydi.

Kasting[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Tom Payn Rob Koul/Jessi Ben Benjamin rolida
  • Rebekka rolida Emma Rigbi
  • Sartarosh rolida Stellan Skarsgard
  • Ben Kingsli Ibn Sino rolida
  • Olivye Martines Shoh Ala ad-Daula rolida
  • Maykl Markus Mirdin rolida
  • Elyas M’Barek Karim rolida
  • Fahri Yordam Davut Husayn rolida
  • Makram Xuriy imom sifatida
  • Bar Kappara rolida Stenli Taunsend
  • Adam Tomas Rayt yosh Rob Koul rolida
  • Piter Bankole Mano Dayak rolida
  • Renu Setna Kvasim sifatida

Chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filmning premyerasi 2013-yil 25-dekabrda nemis kinoteatrlarida boʻlib oʻtdi. Bu zudlik bilan kassada hit boʻldi va prodyuserlarga uning ochilish dam olish kunlarida bir nusxada 1000 dan ortiq tashrif buyuruvchi va oʻn kun ichida 1 million tashrif buyuruvchi uchun Bogey mukofotiga sazovor boʻldi[3].

Shuningdek, u Germaniyaning ARD jamoat televideniesi uchun kengaytirilgan ikki qismli mini-seriya sifatida ham chiqarildi.

Tanqidiy qabul[tahrir | manbasini tahrirlash]

Film tanqidchilari uning vizual tasvirlari va qiziqarli mavzulari uchun umuman ijobiy boʻlishdi, lekin tarixiy noaniqliklar va sodda romantizm uchun tanqid qilindi. Piter Debryuj filmni „intellektual taraqqiyotni jahon dinlarining boʻgʻuvchi taʼsiriga qarshi qoʻyadigan samimiy tarixiy doston“ deb maqtadi[4]. Ben Kingslining aktyorligi islom olimi Avitsenna obrazini yaratishda muvaffaqiyatli deb topildi[4][5]. Filmning vizual tasvirlari va sahna dizayni yuqori baholandi[4][6]. Garchi atrof-muhit va kostyum dizayni tasdiqlangan boʻlsa-da[5], tarixiy noaniqliklar salbiy kuzatildi[6][7]. Film „eski uslubdagi hikoya tuzilishi“[5], „soddalashtirilgan hissiy hiylalar va reduktiv xarakteristikalar“[4] va ssenariyning noaniqliklari uchun tanqid qilinadi; oʻzgartirilgan vaqt jadvali, islom qonunlari va tashkilotining notoʻgʻri tasviri va Avitsennani shogirdi (qahramon) bilan haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan taqqoslash kabi[6][7].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Haderer. „Film review: "Der Medicus" ("The Physician", GER 2013)“. panopticumlight.wordpress.com (2013-yil 29-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.
  2. ↑ „Der Medicus (The Physician)“. filmaffinity.com. Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.
  3. ↑ „Excellent box-office start for Der Medicus (The Physician)“. RTL Group (2014-yil 1-iyun). Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Debruge, Peter (6 December 2014). „Film Review: 'The Physician'“. Variety.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Moore. „Movie Review: "The Physician"“. Movie Nation (2014-yil 1-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Coleman, Sandy (29 January 2020). „The Physician review: historical inaccuracies and lopsided debate“. Candid.
  7. ↑ 7,0 7,1 Larsen. „The Physician“. An Historian Goes to the Movies. Qaraldi: 2021-yil 29-avgust.

Tashqi havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tabib_(film_2013)&oldid=4174581" dan olindi