Gruziya — Germaniya munosabatlari
 | |
 Georgia |
 Germaniya |
Gruziya-Germaniya munosabatlari Gruziya va Germaniya oʻrtasidagi bir necha asrlarga borib taqaladigan diplomatik, iqtisodiy va madaniy aloqalarni anglatadi. Germaniya Birinchi jahon urushidan keyin Birinchi Gruziya Respublikasining mustaqilligi uchun harakat qildi va 1918yilda yangi tashkil etilgan mamlakatni tan olgan birinchi davlatlardan biri boʻlib, uni Germaniya imperiyasining protektoratiga aylantirdi. Ikki tomonlama munosabatlar 1922-yilda Gruziyaning Sovet Ittifoqi tarkibiga zoʻrlik bilan qoʻshilishi munosabati bilan uzilgan, ammo 1992-yil 13-aprelda SSSR parchalanganidan keyin tiklangan. Gruziyaning Berlinda, Germaniyaning Tbilisida elchixonasi bor.
Gruziyadagi nemislar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1815-yilda Rossiya imperatori Aleksandr I Vena kongressida qatnashayotganda onasi tugʻilgan Vyurtemberg Qirolligidagi Shtutgart shahriga tashrif buyurdi. Imperator mahalliy dehqonlarning lyuteran boʻlmagan eʼtiqodlari yoki separatistik harakatlardagi ishtiroki natijasida zulmga uchraganini koʻrib, qishloq xoʻjaligi koloniyalarini tashkil etish maqsadida ularni Gruziyaning tarixiy poytaxti Tiflis shahriga joylashtirishni taʼminladi. 1818-yil 21-sentabrda bir guruh Svabiya nemislari tomonidan Marienfeld, hozirgi Tbilisida birinchi nemis aholi punkti tashkil etilgan. Ikki oy oʻtgach, yana bir mustamlakachilar guruhi Asureti daryosi boʻyida aholi punktiga asos solib, uni imperatorning rafiqasi Yelizaveta Alekseyevna sharafiga Elizabettal deb nomlashdi. Keyingi yil ichida yana beshta koloniya tashkil etildi: Yangi Tiflis va Aleksandrsdorf (ikkalasi ham zamonaviy Tbilisining bir qismi), Petersdorf (hozirgi Sartichala qismi) va Katarinenfeld (hozirgi Bolnisi). Abxaziyada yana uchta koloniya tashkil etildi: Neydorf, Gnadenberg va Lindau.
1906-yildan 1922-yilgacha Kurt fon Kutschenbax oʻzini „Kavkazdagi yagona nemis gazetasi“ deb atagan nemis tilidagi Kaukasische Post gazetasini nashr etdi. Bosh muharrir yozuvchi va jurnalist Artur Leist boʻlgan.
Birinchi respublika[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gruziya 1918-yilda mustaqillikka erishganida, mamlakatning geosiyosiy holati murakkab edi. Gruziya oʻzining yangi suverenitetini saqlab qolish va Rossiya, Turkiyani qoʻl ostida ushlab turish uchun Germaniya imperiyasining protektoratiga aylandi. Imperator general Fridrix Freyxer Kress fon Kressenshteyn boshchiligida qoʻshinlar kontingentini yubordi[1].
Germaniyaning ishtiroki qisqa muddatli, ammo samarali boʻldi — Berlin Turkiyaga Gruziyaning etnik chegaralarini hurmat qilish uchun bosim oʻtkazdi va 1918-yil iyuliga kelib Turkiya oʻsha paytgacha nazorat qilgan barcha Gruziya portlari va temir yoʻllarini topshirdi. Germaniya ham yangi respublikaga millionlab nemis markalarida qarz berdi. Germaniya-Gruziya munosabatlariga qaramay, Germaniya Birinchi Jahon urushida magʻlub boʻlganidan koʻp oʻtmay, mamlakatdan chekinishga majbur boʻldi[2]. Uning oʻrnini Britaniya egalladi.
Sovet davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
1940-yillarga kelib, nemislar Gruziyaning 20 dan ortiq shaharlarida yashagan va ularning soni 24 000 dan ortiq edi. Ikkinchi jahon urushi davrida Sovet hukumatining nemislarga qarshi siyosati natijasida 1941-yil oktyabridan 1942-yil apreligacha Gruziya nemislarining aksariyati, jami 19186 kishi Sovet hukumati tomonidan respublikadan deportatsiya qilingan.
Migratsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Germaniyadagi etnik gruzinlar soni 4500 dan 5000 gacha[3][4][5]. Bu raqamlarga Erondan kelgan bir qancha gruzinlar va Turkiyadan koʻchgan gruzinlar kirmaydi.
Muqaddas Qirol Vaxtang Gorgasali Gruziya pravoslav cherkovi Myunxendagi gruzinlar jamoasiga yordam beradi[6] va Sankt Antim Pireney Gruziya pravoslav cherkovi Dyusseldorfga yordam beradi[7].
Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Frederik Coene. Euro-Atlantic Discourse in Georgia: The Making of Georgian Foreign and Domestic Policy After the Rose Revolution. Routledge, Apr 14, 2016
- ↑ Donald Rayfield. Edge of Empires: A History of Georgia. 15 February 2013, p. 326
- ↑ „ქართული დიასპორა“ (ka). 2013-yil 20-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Botschaft Georgien | საქართველოს საელჩო გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაში“ (de-DE). Qaraldi: 2021-yil 13-iyun.
- ↑ „გერმანიის ქართული სათვისტომო“. satvistomo.net. Qaraldi: 2021-yil 13-iyun.
- ↑ „eklesia.de“. www.eklesia.de. 2012-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyun.
- ↑ „მრევლი - წმ. ანთიმოზ ივერიელის სახელობის დიუსელდორფის ქართული მართლმადიდებლური სამრევლო“ (ka). mrevli.de. Qaraldi: 2021-yil 13-iyun.